Το σφάλμα του «μακροπρόθεσμου σχεδιασμού»

Κάθε ημέρα που περνάει θα ακούσουμε στον δημόσιο λόγο να αρθρώνονται τουλάχιστον 2-3 εκκλήσεις για την ανάγκη «μακροπρόθεσμου σχεδιασμού».

Ομως και κάθε μέρα που περνάει θα υπάρχει πάντοτε κάποιο γεγονός που θα επιβεβαιώνει πόσο απρόβλεπτο είναι το μέλλον και κατά συνέπεια πόσο προβληματικό είναι να κάνεις μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς. Οχι τόσο επειδή «μακροπρόθεσμα όλοι θα είμαστε νεκροί» όπως έλεγε ο Κέινς, αλλά επειδή το να μιλάμε για «μακροπρόθεσμο σχεδιασμό» είναι σε τελική ανάλυση σαν να μιλάμε για «παντρεμένα γεροντοπαλλήκαρα»-δηλαδή το «μακροπρόθεσμο» και το «σχεδιασμός» είναι όροι αντιφατικοί μεταξύ τους.

Πάρτε π.χ. την κατάρρευση του σοσιαλιστικού μπλοκ που συνέβη πριν από μερικές δεκαετίες. Ποιος το περίμενε; Κανείς. Και ακόμα περισσότερο ποιος θα περίμενε ότι η Ρωσία -που κάποτε ενσάρκωνε την πεμπτουσία μιας «κλειστής» οικονομίας- σήμερα θα υπερασπιζόταν τις αρχές τους ελεύθερου εμπορίου και του ανταγωνισμού σε αντιπαράθεση με τις... ΗΠΑ(!) που κάποτε θεωρείτο ότι ενσάρκωναν την φιλοσοφία των ελεύθερων αγορών.

Πάρτε π.χ. την πρόσφατη αντιπαράθεση Ρωσίας-ΗΠΑ με αφορμή το γεγονός ότι η ρωσική πετρελαϊκή εταιρεία Rosneft βοηθάει τη κυβέρνηση της Βενεζουέλας να πουλά και να μεταφέρει πετρέλαιο, κάτι που αντιβαίνει το εμπάργκο που έχουν επιβάλει μονομερώς οι ΗΠΑ.

Ως γνωστόν οι ΗΠΑ απείλησαν ότι θα επιβάλλουν κυρώσεις στην ρωσική εταιρεία αν δεν σταματήσει να διευκολύνει την κυβέρνηση Μαδούρο να «σπάει» το εμπάργκο πετρελαίου. Αντιδρώντας στις απειλές των ΗΠΑ η Ρωσία απάντησε με μία δήλωση την οποία θα προσυπέγραφε άνετα ο πατέρας του ελεύθερου εμπορίου Ανταμ Σμίθ: «Η καταστροφική πολιτική των κυρώσεων των ΗΠΑ υπονομεύει ολοένα και περισσότερο την παγκόσμια ελευθερία του εμπορίου-την οποία οι Αμερικάνοι ισχυρίζονται ότι υποστηρίζουν –και τρέφει την διεθνή ένταση».

Kαι ο εκπρόσωπος της ρωσικής κυβέρνησης πήγε ένα βήμα πιο πέρα κατηγορώντας τις ΗΠΑ ότι με τις απειλές τους απλά και μόνο στοχεύουν να προστατεύσουν τις εταιρείες τους από τον ανταγωνισμό. Πίσω από τις απειλές ανέφερε η δήλωση της ρωσικής κυβέρνησης «δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά η επιθυμία της δημιουργίας πλεονεκτημάτων για τις αμερικανικές εταιρείες που δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα στον δίκαιο ανταγωνισμό με τους Ρώσους επιχειρηματίες στις διεθνείς αγορές».

To θέμα εδώ δεν είναι ποιος έχει «δίκιο» η «άδικο» στο πολυσύνθετο θέμα της διεθνούς αντιμετώπισης του αυταρχικού καθεστώτος Μαδούρο. Το θέμα εδώ είναι ότι όποιος πριν από μερικά χρόνια τολμούσε να προβλέψει ότι θα ερχόταν μια ημέρα που η Ρωσία θα έκανε κριτική στις ΗΠΑ χρησιμοποιώντας την ρητορική των ελεύθερων αγορών, του διεθνούς εμπορίου και του ανταγωνισμού θα εθεωρείτο παράφρων.

Κάτι που αποδεικνύει περίτρανα ότι το μέλλον είναι τελείως απρόβλεπτο και ότι οι διάφορες σοβαροφανείς και βαρύγδουπες επικλήσεις για την ανάγκη «μακροχρόνιου σχεδιασμού» -για την χώρα, για τις επιχειρήσεις και για την ίδια μας την ζωή- αν μη τι άλλο πάσχουν από έλλειψη σοβαρότητας.