Κίνδυνος διαρθρωτικής κατάρρευσης από τον εθισμό στο χρέος

Θα ξεκινήσω με ένα ερώτημα: στις μέρες μας, ποιο είναι πιο σοβαρό, άμεσο και επικίνδυνο πρόβλημα; Η κλιματική αλλαγή ή το μονίμως πλέον διογκούμενο δημόσιο και ιδιωτικό παγκόσμιο χρέος, το οποίο υπερκαλύπτει τρεις φορές σχεδόν τον παραγόμενο παγκόσμιο πλούτο;

Για να το πω διαφορετικά. Πώς θα αντιμετωπίσουν οι γενιές που έρχονται την κλιματική αλλαγή, όταν από χέρι χρωστάνε δύο και πλέον φορές το ετήσιο εισόδημά τους; Χωρίς να ευθύνονται για το χρέος αυτό και ανεξαρτήτως της επαγγελματικής τους ιδιότητας και του τρόπου ζωής τους.

Στο ερώτημα αυτό έως σήμερα δεν έχω διαπιστώσει να υπάρχουν ξεκάθαρες προσεγγίσεις και απαντήσεις, πέρα από αυτή που έχει δώσει στο προ δεκαετίας βιβλίο του ο Γάλλος οικονομολόγος και στοχαστής Ζακ Αταλί, σύμβουλος τη δεκαετία του 1980 του τότε σοσιαλιστή Γάλλου Προέδρου της Δημοκρατίας Φρανσουά Μιτεράν.

Στο βιβλίο του με τίτλο «Παγκόσμια Κατάρρευση σε 10 Χρόνια» (Εκδ. Παπαδόπουλος), αναρωτιέται: «Μήπως καταστρέφουμε τα παιδιά μας;», προσθέτοντας ότι στις μέρες μας παρόμοιο ερώτημα δεν θα μπορούσε να τεθεί πιο επιτακτικά.

«... Ποτέ άλλοτε, εκτός από την περίοδο ενός ολοκληρωτικού πολέμου, το δημόσιο χρέος των ισχυρότερων κρατών του κόσμου δεν υπήρξε τόσο υψηλό. Ποτέ άλλοτε οι κίνδυνοι που εγκυμονεί το χρέος αυτό για το επίπεδο ζωής και το πολιτικό σύστημα των κρατών αυτών δεν ήταν τόσο απειλητικοί. Ίσως το θέμα αυτό να φαίνεται άχαρο -να μοιάζει να αφορά μόνον "τεχνοκράτες"-, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι. Πρόκειται για το μέλλον μας...».

Και το μέλλον αυτό, κατά τον Ζακ Αταλί, γίνεται ακόμα πιο ζοφερό μετά την πανδημία και την ουκρανική κρίση. «... Η πανδημία», λέει ο Γάλλος οικονομολόγος, «φέρνει στο προσκήνιο την “οικονομία της ζωής”, η οποία θα δεσπόζει τα χρόνια που έρχονται και θα θέτει προβλήματα που οι σημερινές πολιτικές εξουσίες δεν θέλουν να δουν και να αντιμετωπίσουν...».

Έτσι, η πανδημία από τη μια πλευρά και η ενεργειακή κρίση από την άλλη, ως αποτέλεσμα της ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, πυροδότησαν νέες διοχετεύσεις χρήματος στις αγορές, τα αποτελέσματα των οποίων θα τα δούμε και θα τα βιώνουμε τους μήνες που ακολουθούν. Διότι στον βαθμό που η παραγωγική οικονομία δεν θα μπορεί να εξυπηρετεί το χρέος, ακόμα και με πληθωρισμό, το φαινόμενο μιας παγκόσμιας «διαρθρωτικής κατάρρευσης» δεν πρέπει να αποκλείεται από τα πιθανά σενάρια.

Οπως προκύπτει από συγκεκριμένες έρευνες μαζικής ψυχολογίας, σήμερα όσο ποτέ άλλοτε ο εθισμός στο χρέος μεγάλων πληθυσμιακών κατηγοριών μονιμοποιείται και η εξέλιξη αυτή μπορεί να έχει ποικίλες αρνητικές επιπτώσεις.

Μια από αυτές, όπως ήδη επισημαίνουν έγκριτοι οικονομολόγοι, θα μπορούσε να είναι η ήδη στα σκαριά έκρηξη του πληθωρισμού, φαινόμενο το οποίο ως γνωστόν πλήττει τις κατώτερες βαθμίδες της κοινωνικής κλίμακας. Και από το πλήγμα αυτό, μύρια όσα δεινά θα μπορούσαν να προκύψουν.

Ιδιαίτερα δε σε μια περίοδο όπου το χρέος έχει για τα καλά εισχωρήσει και στις αρθρώσεις βίαιων καθεστώτων, τα οποία είναι ικανά να προκαλέσουν οποιαδήποτε καταστροφή, προκειμένου να διαπραγματευτούν τη μονιμότητα της επιβίωσής τους.