Ελληνικό όπλο η χρηματοοικονομική μόλυνση

Οι χρηματοοικονομικές κρίσεις και ο κίνδυνος της (παγκόσμιας) μετάδοσης. Τα διαπραγματευτικά όπλα της Ελλάδας. Ο... μονόδρομος των μεταρρυθμίσεων και το Grexit. Γράφει ο Ν. Φίλιππας.

Δημοσιεύθηκε: 23 Οκτωβρίου 2012 - 07:59

του Ν. Φίλιππα*

Ελληνικό όπλο η χρηματοοικονομική μόλυνση

Η πιο σημαντική εξέλιξη στη δομή των σύγχρονων χρηματοοικονομικών αγορών είναι η απόλυτη κυριαρχία των θεσμικών επενδυτών (institutional investors).

Αποτελεί συνέπεια της ανάθεσης της διαχείρισης των αποταμιεύσεων των ιδιωτών, και όχι μόνο, σε συλλογικά επενδυτικά σχήματα. Tο πιο πετυχημένο και δημοφιλές από αυτά τα σχήματα είναι τα Αμοιβαία Κεφάλαια (Α/Κ) ανοικτού τύπου (open-end mutual fund) λόγω των μοναδικών πλεονεκτημάτων που εμφανίζουν.

Μόνο τα επενδεδυμένα κεφάλαια στα παραδοσιακά αυτά Α/Κ παγκοσμίως πλησιάζουν τα 25 τρισ. $! Πέρα όμως από τα κλασικά Α/Κ, υπάρχουν και άλλα επενδυτικά σχήματα μέσω των οποίων η διαχείριση των κεφαλαίων (ιδιωτών, κρατών, ασφαλιστικών ταμείων) έχει μεταβιβαστεί στους επαγγελματίες διαχειριστές, όπως είναι τα Hedge Funds, τα Closed end Funds και τα Sovereign Funds.

Οι εξελίξεις αυτές, σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση και την έλλειψη ενός ενιαίου παγκόσμιου ρυθμιστικού πλαισίου, έχουν αυξήσει τον χρηματοπιστωτικό κίνδυνο του πλανήτη, αλλά και την ευκολία με την οποία χρηματοοικονομικές κρίσεις και εγχώρια οικονομικά shocks μπορούν να μεταδοθούν από τη μία αγορά στην άλλη.

Η έννοια της μετάδοσης των χρηματοοικονομικών κρίσεων (χρηματοοικονομική μόλυνση), η οποία είναι γνωστή στη διεθνή αρθρογραφία με τον όρο financial contagion, από την κρίση της Ασίας το 1997, έχει συγκεντρώσει το ενδιαφέρον των επενδυτών (θεσμικών και ιδιωτών), των ερευνητών αλλά και των διαμορφωτών της πολιτικής παγκοσμίως, λόγω των σοβαρότατων επιπτώσεων που έχει τόσο για τις χρηματοοικονομικές αγορές, όσο και για τις κοινωνίες.

Οι οικονομολόγοι δανείζονται τον όρο αυτόν από τον τομέα της επιδημιολογίας για να περιγράψουν μια κατάσταση στην οποία μια τοπική χρηματοοικονομική κρίση, που παρουσιάζεται σε μια αγορά, μεταδίδεται μέσω κάποιου μηχανισμού και στις υπόλοιπες χρηματοοικονομικές ή άλλες αγορές.

Το ενδιαφέρον των ερευνητών έγινε εντονότερο στη διεθνή αρθρογραφία μετά την ασιατική κρίση (1997-1998), όπου χρησιμοποιήθηκε και για πρώτη φορά ο όρος αυτός. Παρά το γεγονός πως το φαινόμενο αυτό θεωρούνταν αποκλειστικό φαινόμενο των αναδυόμενων αγορών, η πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008 ανέδειξε το γεγονός της χρηματοοικονομικής μετάδοσης των κρίσεων και στις ανεπτυγμένες αγορές, με δραματικές συνέπειες στις αντίστοιχες κοινωνίες.

Αν και δεν υπάρχει ένας καθολικά αποδεκτός ορισμός του φαινομένου, όλοι οι εναλλακτικοί τρόποι προσέγγισής του καταλήγουν στη μετάδοση των οικονομικών shocks από τη μία οικονομία στην άλλη, με σοβαρότατες επιπτώσεις για την αποτελεσματική λειτουργία των αγορών. Σύμφωνα με τους Allen και Gale (2000), μικρά shocks, τα οποία αρχικά επηρεάζουν αποκλειστικά κάποιους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ή έναν συγκεκριμένο τομέα της οικονομίας, μεταδίδονται και στον υπόλοιπο χρηματοοικονομικό κλάδο και τελικά στο σύνολο της οικονομίας.

Φαίνεται μάλιστα ότι στη διαμόρφωση του φαινομένου συμβάλλουν και συμπεριφορικοί παράγοντες και όχι μόνο οι μεταβολές των θεμελιωδών μεγεθών (Kenourgios et al.,2011).

Στην τρέχουσα περίοδο έχει παρατηρηθεί αυξημένο ενδιαφέρον από ερευνητές αλλά και από επαγγελματίες των αγορών για τις επιπτώσεις της εξόδου της Ελλάδας (Grexit) στις άλλες χώρες του Νότου, οι οποίες χαρακτηρίζονται και αυτές από σοβαρές, χρόνιες, διαρθρωτικές ανισορροπίες.

Πρόσφατο δημοσίευμα στο γνωστό περιοδικό Focus, στο πλαίσιο έκθεσης που υλοποιήθηκε από την εταιρία Prognos AG για λογαριασμό του γερμανικού ιδρύματος Bertelsmann, αναφέρει ότι ενδεχόμενη επιστροφή στη δραχμή μπορεί να κοστίσει στην παγκόσμια οικονομία μέχρι το 2020 το ιλιγγιώδες ποσό των $17 τρισ.

Επιπλέον, η ψυχολογική αντίδραση των Ισπανών, των Ιταλών και των Πορτογάλων καταθετών από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων ευνοεί τη διαπραγματευτική μας δύναμη, αφού πάνω από 500 δισ. ευρώ έχουν φύγει από τις τοπικές τράπεζες για πιο ασφαλείς χώρες του Βορρά, αποδυναμώνοντας τα αντίστοιχα εγχώρια τραπεζικά συστήματα.

Τέλος, η πίεση για ηρεμία στις αγορές των ομολόγων από τους Κινέζους αξιωματούχους, οι οποίοι χρηματοδοτούν με τα ισχυρά πλεονάσματά τους μεταξύ άλλων και τα ομόλογα των ευρωπαϊκών χωρών -στο πλαίσιο διαφοροποίησης και προστασίας από το αδύναμο ή και μελλοντικά αναξιόπιστο αμερικάνικο κράτος- είναι ένα επιπλέον διαπραγματευτικό ατού της χώρας μας, κάτι που φάνηκε άλλωστε από την πρόσφατη αλλαγή στάσης των Γερμανών εταίρων μας.

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι θα πρέπει να επαναπαυθούμε και να καθυστερήσουμε τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, η πλειονότητα των οποίων είναι για το καλό της χώρας και τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του χρέους της.

Η λύση είναι σίγουρα επίπονη και απαιτεί χρόνο αλλά και συνδυασμένες στρατηγικές, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν: διαρθρωτικές αλλαγές, υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων για τις οποίες η χώρα μας έχει ήδη δεσμευθεί, δραστικό περιορισμό του περιττού δημόσιου τομέα (π.χ. ΟΠΑΠ, Ιππόδρομος κ.λπ.), άμεσες ιδιωτικοποιήσεις με διαφάνεια και λογοδοσία, με σκοπό την ανάπτυξη, αξιοποίηση των μοναδικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας, κοινωνική δικαιοσύνη στα αρνητικά αποτελέσματα της κρίσης, με προτεραιότητα στην υγεία, την παιδεία και την ασφάλεια, τη δραστική μελλοντική μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις ξένες άμεσες επενδύσεις και, τέλος τη μεταφορά πόρων από τις πλεονασματικές χώρες με τη μορφή άμεσων επενδύσεων στην πραγματική οικονομία, με απώτερο σκοπό τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας.

Τα πρώτα αποτελέσματα της νέας κυβέρνησης είναι ενθαρρυντικά, η αξιοπιστία αποκαθίσταται σταδιακά, το Grexit φαίνεται να απομακρύνεται και το γεγονός αυτό καταγράφεται τόσο στην εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά όσο και στην αγορά ομολόγων.

* Ο Νικόλαος Φίλιππας είναι Αναπλ. Καθηγητής Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

**Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τον αρθρογράφο; Τι γνώμη έχετε;

To Εuro2day.gr ενθαρρύνει τον διάλογο και την έκφραση απόψεων από τους αναγνώστες. Σχολιάστε το άρθρο και πείτε την άποψή σας δημόσια για όσα συμβαίνουν και μας αφορούν όλους. Αν θεωρείτε το άρθρο σημαντικό, διαδώστε το με τα εργαλεία κοινωνικής δικτύωσης.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.