Πετρέλαιο: Γιατί η Σαουδική Αραβία πάει κόντρα στις ΗΠΑ

Οι νέες περικοπές της παραγωγής πετρελαίου του ΟΠΕΚ+ εκθέτουν το αυξανόμενο πολιτικό χάσμα μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Πολιτειών και στέλνουν ένα πολιτικό μήνυμα ότι το μπλοκ απορρίπτει την έννοια των ανώτατων τιμών που επιβάλλει η Δύση.

Τα 24 μέλη του ΟΠΕΚ+ συμφώνησαν στις 5 Οκτωβρίου να μειώσουν τον στόχο παραγωγής τους κατά 2 εκατ. βαρέλια ημερησίως έως τον Δεκέμβριο του 2023, σηματοδοτώντας τη μεγαλύτερη μείωση παραγωγής του μπλοκ από τον Απρίλιο του 2020. Επιπλέον, όλα τα μέλη του ΟΠΕΚ+ συμφώνησαν να παρατείνουν το σύμφωνο συνεργασίας τους, το οποίο προηγουμένως έληγε στο τέλος του 2022, μέχρι το τέλος του 2023.

Συμφώνησαν επίσης ότι η επιτροπή παρακολούθησης θα συνεδριάζει κάθε δύο μήνες, ενώ ο ΟΠΕΚ+ ευρύτερα θα συνεδριάζει κάθε έξι μήνες, επιβραδύνοντας τον μηνιαίο ρυθμό του μπλοκ.

Οι ενέργειες αυτές έρχονται λιγότερο από τρεις μήνες αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν εγκατέλειψε την προεκλογική του υπόσχεση να αντιμετωπίσει τη Σαουδική Αραβία ως κράτος «παρία» λόγω των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της χώρας και αντ' αυτού επισκέφθηκε το Ριάντ, ελπίζοντας να ωθήσει τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν να υποστηρίξει την αύξηση της παραγωγής, για να αντισταθμίσει την άνοδο των παγκόσμιων τιμών του πετρελαίου.

Την επίσκεψη του Μπάιντεν ακολούθησε μια μέτρια αύξηση της παραγωγής του ΟΠΕΚ+ με την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας κατά 100.000 βαρέλια ημερησίως, αλλά οι νέες περικοπές της 5ης Οκτωβρίου επισκιάζουν την προηγούμενη αύξηση.

Κατά την προετοιμασία για την απόφαση της 5ης Οκτωβρίου, Αμερικανοί αξιωματούχοι κάλεσαν τον ΟΠΕΚ+ να μη μειώσει την παραγωγή, με το προσχέδιο των σημείων συζήτησης του Λευκού Οίκου να περιγράφει τις μεγάλες περικοπές παραγωγής ως «απόλυτη καταστροφή», που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως «εχθρική πράξη», σύμφωνα με το CNN. Αν και τα σημεία συζήτησης δεν είχαν ακόμη εγκριθεί από την ηγεσία του Λευκού Οίκου, προσφέρουν μια ειλικρινή εικόνα της σκέψης ορισμένων αξιωματούχων επί του θέματος.

Η μείωση της παραγωγής κατά 2 εκατ. βαρέλια ημερησίως ισοδυναμεί με περίπου 1,5% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου. Όμως αυτός ο βασικός αριθμός υπερεκτιμά το πόσο θα μειωθεί στην πραγματικότητα η παραγωγή πετρελαίου, καθώς οι περισσότερες χώρες του ΟΠΕΚ+ δεν μπορούν να επιτύχουν τους τρέχοντες στόχους τους -τον Σεπτέμβριο, ο ΟΠΕΚ παρήγαγε περίπου 1,3 εκατ. βαρέλια ημερησίως κάτω από τον συλλογικό στόχο παραγωγής του.

Μετά την ανακοίνωση της 5ης Οκτωβρίου, το Bloomberg εκτίμησε ότι η πραγματική μείωση της παραγωγής μπορεί να είναι μόλις 800.000 βαρέλια ημερησίως, ενώ ο υπουργός Ενέργειας της Σαουδικής Αραβίας δήλωσε ότι οι περικοπές θα είναι περίπου 1,1 έως 1,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως.

Το Brent διαπραγματευόταν πάνω από τα 120 δολάρια ανά βαρέλι μόλις στα μέσα Ιουνίου, αλλά έπεσε κάτω από τα 85 δολάρια το βαρέλι στα τέλη Σεπτεμβρίου. Λίγο μετά την ανακοίνωση των περικοπών της παραγωγής του ΟΠΕΚ+, διαπραγματευόταν περίπου στα 93 δολάρια το βαρέλι.

Η Σαουδική Αραβία προωθεί τις περικοπές του ΟΠΕΚ+ υποστηρίζοντας ότι τα θεμελιώδη στοιχεία της αγοράς δίνουν στο καρτέλ παραγωγής σημαντική μόχλευση και υποστηρίζουν υψηλότερες τιμές.

Η Σαουδική Αραβία έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι ανησυχεί για τη βραχυπρόθεσμη υπερπροσφορά, επιχείρημα που υποστηρίζεται από τη μηνιαία έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας για την αγορά πετρελαίου του Σεπτεμβρίου, η οποία προέβλεπε ότι οι αγορές πετρελαίου θα έχουν υπερπροσφορά κατά 1 εκατ. βαρέλια ημερησίως κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2022.

Σαουδάραβες αξιωματούχοι έχουν επίσης προειδοποιήσει ότι η παγκόσμια πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα πετρελαίου είναι περιορισμένη, καθώς το μπλοκ του ΟΠΕΚ+ (με εξαίρεση τη Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ) δυσκολεύεται να επιτύχει τους στόχους παραγωγής.

Το Ιράν και η Ρωσία διαθέτουν επίσης πλεονάζουσα ικανότητα, αλλά οι κυρώσεις περιορίζουν τις αγορές τους. Αντί να διατηρήσει, πόσο μάλλον να αυξήσει, την παραγωγή τώρα, η Σαουδική Αραβία θέλει να διατηρήσει κάποια παραγωγή για την περίπτωση μιας μελλοντικής πιθανής κρίσης, όπως η κατάρρευση των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου μετά την έναρξη ισχύος του ανώτατου ορίου τιμών των G7 τον Δεκέμβριο.

Η Σαουδική Αραβία υπολογίζει επίσης ότι θα χρειαστεί να διατηρήσει κάποια παραγωγή για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση από την Κίνα, καθώς το Πεκίνο χαλαρώνει τις πολιτικές της μηδενικής Covid. Ουσιαστικά, η Σαουδική Αραβία, η οποία de facto ηγείται της λήψης αποφάσεων του ΟΠΕΚ+, υποστηρίζει ότι όσοι ζητούν αύξηση της παραγωγής εστιάζουν υπερβολικά στη δυναμική των τιμών αντί να βλέπουν την ευρύτερη κατάσταση της αγοράς πετρελαίου.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους η Σαουδική Αραβία και ο ΟΠΕΚ+ έχουν τη μόχλευση να μειώσουν την παραγωγή και να στηρίξουν υψηλότερες τιμές είναι ότι η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ είναι απίθανο να μπορέσει να ανταποκριθεί με γρήγορη αύξηση της παραγωγής.

Από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας τον Φεβρουάριο, η αμερικανική παραγωγή ήταν σε μεγάλο βαθμό στάσιμη, κυμαινόμενη από περίπου 11,6-11,8 εκατ. βαρέλια ημερησίως από τον Μάρτιο έως τον Ιούλιο, τον τελευταίο μήνα των διαθέσιμων στοιχείων.

Η επί του παρόντος σφιχτή αγορά εργασίας των ΗΠΑ και άλλες προκλήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού όχι μόνο έχουν διογκώσει το κόστος παραγωγής για τους Αμερικανούς παραγωγούς σχιστολιθικών κοιτασμάτων, αλλά έχουν επίσης προσθέσει χρόνους γεώτρησης και ολοκλήρωσης. Αυτό καθιστά το σημερινό περιβάλλον δομικά διαφορετικό από το περιβάλλον που παρατηρήθηκε μεταξύ 2014-2020, όταν ο ΟΠΕΚ+ ανησυχούσε ότι η μείωση της παραγωγής απλώς θα παραχωρούσε μερίδιο αγοράς στους Αμερικανούς σχιστολιθικούς παραγωγούς και θα επηρέαζε ελάχιστα τις τιμές.

Μακροπρόθεσμα, η Σαουδική Αραβία έχει επίσης δηλώσει ότι οι τιμές πρέπει να είναι υψηλότερες για να στηρίξει τις επενδύσεις στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου, υποστηρίζοντας ότι οι όλο και πιο «πράσινες» πολιτικές που υιοθετούνται από τις δυτικές διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες κινδυνεύουν να δημιουργήσουν ένα κενό στην παραγωγή πετρελαίου που θα μπορούσε να οδηγήσει σε κρίση αργότερα αυτή τη δεκαετία.

Το μήνυμα για ΗΠΑ

Ανεξάρτητα από τα κίνητρα της Σαουδικής Αραβίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα θεωρήσουν τις περικοπές της παραγωγής ως ένα μήνυμα ότι το μπλοκ ευθυγραμμίζεται με τη Ρωσία και απορρίπτει τα ανώτατα όρια τιμών που θέλει να επιβάλει η Δύση στη Ρωσία.

Αν και οι περισσότερες από τις περικοπές ήταν πιθανώς τεχνικής φύσης, η Δύση θα θεωρήσει πιθανότατα ότι το μακρύ 14μηνο χρονοδιάγραμμά τους και η επακόλουθη άνοδος των τιμών του πετρελαίου υποκινούνται από την επιθυμία να υπονομευθεί το επερχόμενο ανώτατο όριο τιμών της G7 για το ρωσικό πετρέλαιο. Η οπτική για τη Σαουδική Αραβία, η οποία δεν έχει επικρίνει την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι ακόμη χειρότερη, επειδή πίεσε τον OPEC να παρατείνει τη συμφωνία συνεργασίας για την παραγωγή πετρελαίου με τη Ρωσία μέχρι το επόμενο έτος. Αλλά ανεξάρτητα από τα κίνητρα του ΟΠΕΚ+, είναι αλήθεια ότι τα στελέχη του ΟΠΕΚ, όπως η Σαουδική Αραβία, φοβούνται ότι αν το ανώτατο όριο είναι αποτελεσματικό στη μείωση των εσόδων της Ρωσίας από τις εξαγωγές πετρελαίου, η Δύση θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο επιβολής παρόμοιων ανώτατων ορίων στο μη ρωσικό πετρέλαιο στο μέλλον.

Σε επίσημες δηλώσεις της, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου Κ. Ζαν Πιερ δήλωσε στις 5 Οκτωβρίου ότι είναι «σαφές ότι ο ΟΠΕΚ+ ευθυγραμμίζεται με τη Ρωσία με τη σημερινή ανακοίνωση». Το σχέδιο των σημείων συζήτησης του Λευκού Οίκου που ανέφερε το CNN ζητούσε επίσης από την υπουργό Οικονομικών των ΗΠΑ Τζ. Γέλεν να μεταφέρει στη Σαουδική Αραβία και στις άλλες χώρες του ΟΠΕΚ+ ότι η προώθηση των περικοπών στην παραγωγή θα αποτελούσε «μεγάλο πολιτικό κίνδυνο για τη φήμη [τους] και τις σχέσεις τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δύση».

Κάνοντας την οπτική ακόμη χειρότερη, ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός Αλεξάντερ Νόβακ -στον οποίο επιβλήθηκαν κυρώσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά όχι από την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε σχέση με τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας- επισκέφθηκε προσωπικά τη Βιέννη της Αυστρίας για να συμφωνήσει στις περικοπές των παραγωγών εν μέσω της ενεργειακής κρίσης της Ευρώπης, που βλέπει τη Ρωσία να θέτει ως όπλο τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την ήπειρο.

Η περικοπή της παραγωγής της Σαουδικής Αραβίας καθιστά πιο σημαντικό τον ασαφή αντίκτυπο του ανώτατου ορίου τιμών της G7 στη ρωσική παραγωγή πετρελαίου. Είναι πιθανό ότι το ανώτατο όριο τιμών της G7 θα αποτρέψει ορισμένους Ρώσους καταναλωτές πετρελαίου από το να αγοράζουν μεγάλες ποσότητες ρωσικού πετρελαίου πάνω από το ανώτατο όριο τιμών, ιδίως πέραν της Ινδίας και της Κίνας. Αν όμως αυτό το πετρέλαιο δεν μπορεί να βρει προορισμό και η Ρωσία μειώσει την παραγωγή, αυτό θα οδηγήσει σε ακόμη βαθύτερες περικοπές παραγωγής από αυτές στις οποίες συμφώνησε ο OPEC+, γεγονός που θα στηρίξει υψηλότερες τιμές.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει πολλούς τρόπους να μετριάσει τις επιπτώσεις των περικοπών παραγωγής του ΟΠΕΚ+ στην άνοδο των τιμών του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου. Ενώ ο Λευκός Οίκος φέρεται να έχει ζητήσει από το Υπουργείο Ενέργειας να αξιολογήσει τις επιπτώσεις του περιορισμού των αμερικανικών εξαγωγών αργού πετρελαίου και διυλισμένων προϊόντων, η απαγόρευση των εξαγωγών πετρελαίου θα άφηνε τον Λευκό Οίκο ανοικτό σε περισσότερες επικρίσεις από τους Ρεπουμπλικάνους για την ενεργειακή πολιτική του και από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την επιδείνωση της ενεργειακής κρίσης της Ευρώπης. Επιπλέον, μια τέτοια απαγόρευση θα είχε πιθανότατα μόνο οριακό αντίκτυπο στη συγκράτηση των εγχώριων τιμών της βενζίνης (και θα μπορούσε ακόμη και να οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές), καθώς τα διυλιστήρια θα μπορούσαν να μειώσουν την απόδοση, επειδή δεν μπορούν πλέον να εξάγουν ντίζελ- τα διυλιστήρια συχνά βελτιστοποιούν την παραγωγή των διυλιστηρίων μεταξύ ντίζελ και βενζίνης, με βάση την ύπαρξη πολλαπλών αγορών.

Παρόλο που οι εθνικές τιμές της βενζίνης στις Ηνωμένες Πολιτείες μειώθηκαν από τον Ιούνιο έως τον Σεπτέμβριο, αυξήθηκαν τον τελευταίο μήνα -στις 3 Οκτωβρίου, η Αμερικανική Ένωση Αυτοκινήτων δήλωσε ότι οι τιμές της βενζίνης στην Αλάσκα, την Αριζόνα, την Καλιφόρνια, το Όρεγκον, τη Νεβάδα και την Ουάσιγκτον είχαν αυξηθεί περισσότερο από 35 σεντς ανά γαλόνι κατά την προηγούμενη εβδομάδα.

Η κυβέρνηση Μπάιντεν είναι επίσης πιθανό να εξετάσει το ενδεχόμενο να αποδεσμεύσει περισσότερο πετρέλαιο από το Στρατηγικό Αποθεματικό Πετρελαίου (SPR), αλλά οι αποδεσμεύσεις του SPR φέτος είχαν μόνο προσωρινό αντίκτυπο στις τιμές, αν είχαν κάποιον αντίκτυπο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ήδη πουλήσει σχεδόν 180 εκατ. βαρέλια πετρελαίου από το SPR τους φέτος, σχεδόν το ένα τρίτο των αποθεμάτων τους, στέλνοντας το απόθεμα στα 422,5 εκατ. βαρέλια, στο χαμηλότερο επίπεδό του από την εποχή της κυβέρνησης Ρίγκαν.