Κυρώσεις: Πώς η Δύση θα «γονατίσει» οικονομικά τη Ρωσία

Οι ΗΠΑ και οι δυτικοί σύμμαχοί τους αποκάλυψαν τις πιο σκληρές κυρώσεις μέχρι σήμερα κατά της Ρωσίας, τις τελευταίες σε ένα μπαράζ που ξεκίνησε ως απάντηση στην ευρείας κλίμακας εισβολή της χώρας στην Ουκρανία.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν το Σάββατο έχουν άμεσο στόχο την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας και επιδιώκουν να περιορίσουν τη σύνδεση της χώρας με το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αποσκοπούν στην αποσταθεροποίηση της ρωσικής οικονομίας, χτίζοντας πάνω στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν τις προηγούμενες ημέρες, οι οποίες στοχεύουν επίσης τους ολιγάρχες καθώς και τις τράπεζες, τις εταιρείες υψηλής τεχνολογίας και τους κατασκευαστές αεροσκαφών.

«Γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο ότι η Ρωσία ακολουθεί τον δρόμο της Κούβας και του Ιράν όσον αφορά τη σημασία των μέτρων που επιβάλλονται», δήλωσε ο Daniel Tannebaum, πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, που είναι τώρα συνεργάτης της Oliver Wyman, μιας εταιρείας συμβούλων.

Ανώτερος αξιωματούχος της αμερικανικής κυβέρνησης πρόσθεσε ότι τα νέα μέτρα ισοδυναμούν με το ότι η Ρωσία «εκδιώκεται από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα» και γίνεται «παγκόσμιος οικονομικός και χρηματοπιστωτικός παρίας».

Δείτε πώς μπορούν να λειτουργήσουν στην πράξη οι νέοι περιορισμοί:

Τι έχει ανακοινωθεί;

Οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, ο Καναδάς, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσαν το Σάββατο ότι θα εμποδίσουν την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει το συναλλαγματικό της απόθεμα ύψους 630 δισ. δολαρίων, βλάπτοντας την ικανότητά της να στηρίξει την οικονομία της και να την προστατεύσει από το κόστος που συνεπάγεται η επίθεση στην Ουκρανία.

Οι κυρώσεις ανακοινώθηκαν παράλληλα με σχέδια για αποβολή ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το σύστημα συναλλαγών Swift, το οποίο χρησιμοποιείται για ημερήσιες πληρωμές αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων μεταξύ των τραπεζών.

Πρωταρχικός στόχος τους είναι να εμποδίσουν τη Ρωσία από το να παρακάμψει τις εκτεταμένες κυρώσεις που έχουν επιβληθεί μέχρι στιγμής στη χώρα. «Είναι μια άμεση προσπάθεια να χτυπηθεί η ικανότητα της Ρωσίας να ξεπεράσει τις κυρώσεις, γιατί ο τρόπος με τον οποίο θα ξεπερνούσε τις κυρώσεις ήταν να βασιστεί στα αποθέματά της», δήλωσε ο Daniel Glaser, ο οποίος υπηρέτησε στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ από το 2011 έως το 2017, στο τμήμα καταπολέμησης της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και τώρα βρίσκεται στην K2 Integrity, μια συμβουλευτική εταιρεία.

«Όσο λιγότερο έλεγχο έχουν στα αποθέματά τους ή όσο λιγότερα μπορούν να κάνουν με τα αποθέματά τους, τόσο πιο ευάλωτοι στον δεύτερο γύρο πίεσης γίνονται», πρόσθεσε.

Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν έχουν ακόμη διευκρινίσει πώς θα λειτουργήσει το νέο καθεστώς κατά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας. Ο Glaser είπε ότι η πιο «απλή» μέθοδος των ΗΠΑ θα ήταν να προστεθεί στη λίστα των «specially designated nationals» του Υπουργείου Οικονομικών. Τα περιουσιακά στοιχεία ιδιωτών και εταιρειών που είναι σε αυτή είναι αποκλεισμένα και απαγορεύεται σε ιδιώτες και εμπορικές τράπεζες των ΗΠΑ να συναλλάσσονται μαζί τους.

Πόσο επιζήμιοι θα μπορούσαν να είναι αυτοί οι περιορισμοί για τη Ρωσία;

Τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας αποτελούν βασικό πυλώνα της οικονομικής της δύναμης και οι δυτικοί σύμμαχοι προσπαθούν να υπονομεύσουν την ικανότητά της να αξιοποιήσει αυτά τα αποθέματα. Ενώ η Ρωσία έχει μειώσει επιθετικά τα αποθέματά της σε δολάρια, ένα αξιοσημείωτο κομμάτι του συναλλαγματικού της αποθέματος διατηρείται στο εξωτερικό στις ΗΠΑ, στη Γερμανία, στη Γαλλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Αυστρία και την Ιαπωνία.

Εάν δεν είναι σε θέση να πουλήσει μεγάλα τμήματα των ξένων περιουσιακών της στοιχείων με αντάλλαγμα τοπικό νόμισμα, θα πληγεί η δυνατότητα της Ρωσίας να υπερασπιστεί το ρούβλι. Η Ελίνα Ριμπάκοβα (IIF), αναπληρώτρια επικεφαλής οικονομολόγος για το Ινστιτούτο Διεθνών Χρηματοοικονομικών, είπε ότι η επιβολή κυρώσεων στην κεντρική τράπεζα θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε bank run. Οι Ρώσοι έχουν ήδη συρρεύσει στις τράπεζες για να κάνουν ανάληψη μετρητών.

«Έχω ισχυρή πεποίθηση ότι τα αποτελέσματα αυτών των μέτρων θα γίνουν άμεσα αισθητά στις ρωσικές χρηματοπιστωτικές αγορές», δήλωσε ανώτερος Αμερικανός αξιωματούχος. «Οι συμμετέχοντες στην αγορά κατανοούν ότι αν η Ρωσία δεν έχει τη δυνατότητα να υπερασπιστεί το νόμισμά της, θα πάει σε ελεύθερη πτώση».

Το ρεκόρ σε πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, ύψους 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων, που συγκεντρώθηκε με βάση τις σημαντικές εξαγωγές ενέργειας, θα προσφέρει κάποια προστασία. Η Ρωσία συνεχίζει να κερδίζει μεγάλα ποσά συναλλάγματος μέσω των πωλήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, κάτι που αναμένεται να στηρίξει την οικονομία και να βοηθήσει στην πληρωμή των εισαγωγών. Και η ρωσική κεντρική τράπεζα είπε ότι στηρίζει τις εγχώριες τράπεζες, προσφέροντάς τους ρευστότητα σε ρούβλια.

Πώς είναι πιθανό να αντιδράσει η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας;

Ελλείψει πρόσβασης στα αποθεματικά για να προστατεύσει το ρούβλι από κατάρρευση, η κεντρική τράπεζα θα έμενε με μόνο δύο σαφείς επιλογές: την αύξηση των επιτοκίων και τα capital controls.

Η κεντρική τράπεζα μπορεί να ζητήσει βοήθεια από την Κίνα, όπου διατηρείται πάνω από το 14% των συναλλαγματικών της αποθεμάτων -το μεγαλύτερο μεμονωμένο μερίδιο στο εξωτερικό. Δεν είναι σαφές, ωστόσο, εάν η Κίνα θα θέλει να την παράσχει. Ενώ σπεύδοντας να βοηθήσει τη Ρωσία θα υπονόμευε την κυριαρχία των ΗΠΑ στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό πεδίο, οι κινεζικές τράπεζες μπορεί να φοβηθούν δευτερογενείς κυρώσεις που θα έκοβαν την πρόσβασή τους σε δολάρια και ευρώ.

Η κεντρική τράπεζα θα μπορούσε επίσης να προσπαθήσει να πουλήσει ένα κομμάτι των 2.299 τόνων χρυσού της, το πέμπτο μεγαλύτερο απόθεμα στον κόσμο, σε φιλικότερες κυβερνήσεις. Αυτός ο χρυσός διατηρείται σε τοποθεσίες στη Ρωσική Ομοσπονδία, σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα.

Αλλά ο Σεργκέι Γκούριεφ, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Sciences Po στο Παρίσι, είπε ότι η πώληση αυτών των αποθεμάτων θα ήταν επίσης δύσκολη.

«Όποιος λέει ότι θα είναι εύκολο να πουλήσει χρυσό ή γιουάν πρέπει να αστειεύεται -οι κινεζικές κρατικές τράπεζες μπλοκάρουν ήδη τη χρηματοδότηση στις πωλήσεις ρωσικού πετρελαίου. Η Κίνα φοβάται και δικαίως τις δευτερογενείς κυρώσεις. Αυτό πραγματικά αλλάζει το παιχνίδι», είπε.

Πόσο εκτεθειμένοι είναι οι ξένοι επενδυτές;

Η άμεση έκθεση των δυτικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στη Ρωσία είναι μέτρια, εν μέρει λόγω των κυρώσεων που επιβλήθηκαν μετά την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, καθώς και της ανοδικής πορείας πιο φιλικών προς τους επενδυτές οικονομιών στην Ασία.

Ξένοι επενδυτές κατείχαν 20 δισεκατομμύρια δολάρια χρέους της Ρωσίας σε δολάρια και ομόλογα σε ρούβλια ύψους 37 δισεκατομμυρίων δολαρίων στα τέλη του 2021, σύμφωνα με στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας.

Τα ρωσικά ομόλογα αποτελούν περίπου το 6% του ευρέως παρακολουθούμενου δείκτη της JP Morgan για το χρέος αναδυόμενων αγορών σε τοπικό νόμισμα και περίπου το 3% των εκδόσεων σε ξένο νόμισμα. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει μόνο το 3,4% του ευρέως παρακολουθούμενου δείκτη μετοχών των αναδυόμενων αγορών της MSCI, ποσοστό μικρότερο από αυτό της Σαουδικής Αραβίας ή της Νότιας Αφρικής.

Τα μέτρα θα μπορούσαν να αφήσουν ρωσικούς τίτλους που είναι εισηγμένοι σε αγορές του εξωτερικού στα κρύα του λουτρού, καθώς οι τράπεζες θα διστάζουν να επιτρέψουν ενδιάμεσες συναλλαγές και οι επενδυτές θα είναι επιφυλακτικοί στο να αναλάβουν περαιτέρω έκθεση.

Ο αντίκτυπος στη Ρωσία θα είναι σοβαρός, σύμφωνα με τον Peter Williams, αναλυτή της Evercore ISI. «Οι ρωσικές τράπεζες και οι χρηματοπιστωτικές αγορές πιθανότατα θα αντιμετωπίσουν σημαντικές πιέσεις, όταν ανοίξουν, δεδομένων των αναμνήσεων της δεκαετίας του 1990», είπε.

Όσον αφορά την έκθεση των τραπεζών στη Ρωσία, η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών εκτιμά ότι οι απαιτήσεις των ξένων τραπεζών έναντι των ρωσικών ανέρχονται σε μόλις 29,3 δισ. δολάρια και οι συνολικές απαιτήσεις από ρωσικές οντότητες ανέρχονται σε περίπου 89 δισ. δολάρια, σημειώνει η JPMorgan.

Τούτου λεχθέντος, η Ευρώπη ειδικότερα είναι πολύ εκτεθειμένη στον τεράστιο ενεργειακό τομέα της Ρωσίας. «Η Ρωσία αντιπροσωπεύει πολύ περισσότερο από το 10% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και φυσικού αερίου και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις ευρωπαϊκές αγορές φυσικού αερίου», ανέφερε η αμερικανική τράπεζα σε έκθεσή της αυτό το Σαββατοκύριακο.

Τι γίνεται με το κόψιμο των ρωσικών τραπεζών από το Swift;

Η πρόταση για αποκοπή ορισμένων ρωσικών τραπεζών από το δίκτυο Swift στοχεύει να διασφαλίσει ότι θα «αποσυνδεθούν από το διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα», σύμφωνα με τους συμμάχους.

Αυτό θα προστεθεί στις υπάρχουσες, πιο στοχευμένες μεμονωμένες κυρώσεις σε ρωσικές τράπεζες. Η κίνηση αυτή ακολουθεί τις εκκλήσεις του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky για αποκοπή των τραπεζών από το Swift, καθιστώντας πιο δύσκολο για τους Ρώσους να πραγματοποιούν διασυνοριακές συναλλαγές.

Και πάλι, οι λεπτομέρειες δεν έχουν διευκρινιστεί, αλλά οι αξιωματούχοι λένε ότι δεν θέλουν να υπονομεύσουν την ικανότητα των δυτικών οικονομιών να αγοράζουν ρωσικά ορυκτά καύσιμα, κάτι που σημαίνει ότι θα υπάρξουν σημαντικές εξαιρέσεις στην απαγόρευση πρόσβασης στο Swift. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί αυτό θα ήταν να επιτραπεί στις ρωσικές τράπεζες που εστιάζουν στην ενέργεια να παραμείνουν στο δίκτυο.

Οι ΗΠΑ έχουν κάνει κάτι τέτοιο στο παρελθόν;

Ναι. Οι ΗΠΑ έχουν παγώσει τα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας εχθρικών καθεστώτων - συμπεριλαμβανομένης της Βενεζουέλας, του Ιράν και, πιο πρόσφατα, του Αφγανιστάν. Οι ιρανικές τράπεζες βγήκαν από το Swift επί προεδρίας Ντόναλντ Τραμπ το 2018.

Οι ιρανικές κυρώσεις θα μπορούσαν να αποτελέσουν έναν οδηγό στην παρούσα συγκυρία. Οι κυρώσεις, που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση Τραμπ το 2019 μετά τη χαλάρωση των προηγούμενων μέτρων που επιβλήθηκαν από τον Μπαράκ Ομπάμα το 2012, πάγωσαν περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας που διατηρούνται στις ΗΠΑ.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation