Οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται αλλά για λάθος... αγορές

Το θέμα είναι αν όλες αυτές οι νέες δαπάνες θα είναι αποδοτικές, ή αν η τεχνολογική εξέλιξη αλλάζει όχι μόνο τη φύση του πολέμου, αλλά και την ίδια την βιομηχανία της άμυνας.

Οι στρατιωτικοί προϋπολογισμοί στις ΗΠΑ από καιρό είναι τεράστιοι (η άμυνα είναι το μεγαλύτερο αντικείμενο στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό) και γίνονται ακόμα μεγαλύτεροι υπό τον Τραμπ. Ο πρόεδρος έχει ζητήσει το ποσό-ρεκόρ του 1 τρισ. δολαρίων για την άμυνα στο «μεγάλο, όμορφο» νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό, που μόλις πέρασε κατά μια ψήφο στη Βουλή των Αντιπροσώπων και τώρα θα πάει στη Γερουσία.

Οι κινεζικές στρατιωτικές δαπάνες επίσης αυξάνονται: η χώρα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη παγκοσμίως σε δαπάνες μετά τις ΗΠΑ και έχει το μεγαλύτερο πολεμικό ναυτικό του κόσμου. Οι αμυντικές δαπάνες της Ευρώπης αναμένεται να αυξηθούν και αυτές απότομα, καθώς η περιοχή βάζει νέες προτεραιότητες την ασφάλειά της λόγω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία και καθώς αυξάνεται η αίσθηση πως οι ΗΠΑ έχουν γίνει αναξιόπιστος εταίρος.

Αλλά μεγάλο μέρος αυτών των νέων επενδύσεων πάει σε «παλιά» αντικείμενα, όπως τα μαχητικά F-35, πλοία και υποβρύχια. Τα σχέδια του Τραμπ για την αντιπυραυλική άμυνα βγήκαν κατ’ ευθείαν από το εγχειρίδιο του Πολέμου των Άστρων της εποχής Ρήγκαν. Ορισμένοι αναλυτές έχουν αρχίσει να ρωτούν αν -έστω και συνυπολογίζοντας τις αυξημένες παγκόσμιες συρράξεις- αυτά τα χρήματα ξοδεύονται καλά σε μια εποχή που η τεχνολογία αλλάζει τη φύση του πολέμου.

Φθηνά drones και πύραυλοι μπορούν τώρα να εξολοθρεύσουν σειρές ρωσικών τανκ που κινούνται προς την Ουκρανία. Έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί από τους αντάρτες Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα για να καταστρέψουν πολλά πλοία και να αναγκάσουν τις ΗΠΑ να δαπανήσουν σχεδόν ένα δισ. δολάρια σε στρατιωτικές επιχειρήσεις.

Κατά κάποιον τρόπο, η Ουκρανία ήταν το πεδίο δοκιμών για αυτή τη στροφή στην διεξαγωγή πολέμου. Όπως σημείωνε τον Φεβρουάριου σε ομιλία του για το μέλλον του πολέμου ο Έρικ Πρινς -ιδρυτής της ιδιωτικής στρατιωτικής εταιρείας Blackwater, ο οποίος ηγείται τώρα της εταιρείας private equity Frontier Resource Group- ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας έχει «επιταχύνει σε τεράστιο βαθμό τον πόλεμο» με τρόπο που έχουμε να δούμε «από τότε που ο Τζένγκις Χαν έβαλε αναβολείς στα άλογα».

Σήμερα, καινοτομίες όπως τα τρισδιάστατα τυπωμένα δοχεία εκρηκτικών σε drones που κατευθύνονται από λογισμικό, μπορούν να εξουδετερώσουν ρωσικά τανκ για λίγες χιλιάδες δολάρια, ενώ οι χάκερς βρήκαν μέσα σε λίγες εβδομάδες πώς να μπλοκάρουν τα συστήματα πλοήγησης των αμερικανικών πυραύλων Javelin αξίας 150.000 δολαρίων.

Αν προσθέσετε σε αυτό την αυξανόμενη δύναμη της τεχνητής νοημοσύνης, έχετε μια κατάσταση όπου οι επόμενες μεγάλες στρατιωτικές καινοτομίες πιθανόν δεν θα έρθουν από το Πεντάγωνο, ή ακόμα και την υπηρεσία αμυντικών ερευνών και ανάπτυξης Darpa, αλλά από «έξυπνους ανθρώπους» στα «γκαράζ» τους, σύμφωνα με τον Πρινς, ο οποίος είναι πρώην πεζοναύτης. Όπως το έθεσε, «τρισεκατομμύρια δολάρια εγκατεστημένης ικανότητας» γίνονται παρωχημένα.

Αυτός ο «τεχνολογικός αποπληθωρισμός και η αποκέντρωση έχουν έρθει για πρώτη φορά με σημαντικό τρόπο στον πόλεμο», σύμφωνα με τον αναλυτή της αγοράς Λουκ Γκρόμεν, ο οποίος έχει επίσης καλύψει το θέμα πρόσφατα.

Ο ίδιος παρομοιάζει το πρόβλημα της αμυντικής βιομηχανίας με μια «κατάρα του κατεστημένου», παρόμοια με τον αποδεκατισμό της Blockbuster Video από το Netflix, κατά την οποία οι αμυντικές εταιρείες παλαιάς γραμμής θα ξεπεραστούν από την καινοτομία εκ του μηδενός. Ο Λούις Γκέιβ της Gavekal Research το αποκάλεσε «Microsoft-οποίηση του πολέμου», μια τάση που θα μπορούσε να «υπονομεύσει το συγκριτικό πλεονέκτημα των παγκόσμιων στρατιωτικών υπερδυνάμεων».

Ακριβώς όπως εταιρείες όπως η IBM και η Microsoft εκδημοκράτησαν την ιδιοκτησία των ηλεκτρονικών υπολογιστών (παλαιότερα έπρεπε να εργάζεσαι σε μια μεγάλη εταιρεία για να έχεις πρόσβαση σε κεντρικό υπολογιστή), έτσι και η καινοτομία από το έδαφος προς τα πάνω μεταβάλλει τη φύση του πολέμου σήμερα.

Αυτό έχει δυνητικά βαθιές συνέπειες για τους καθιερωμένους αμυντικούς εργολάβους, από τη Raytheon έως την BAE Systems και την GE Aerospace και άλλους που είδαν τις τιμές των μετοχών τους να αυξάνονται στα πρόσφατα ράλι της αγοράς. Τα προϊόντα τους θα μπορούσαν να καταλήξουν να είναι το στρατιωτικό ισοδύναμο ενός κεντρικού υπολογιστή σε σύγκριση με τους φορητούς υπολογιστές που χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο στο πεδίο της μάχης.

Βέβαια, αυτές οι εταιρίες έχουν δικές τους προσπάθειες καινοτομίας σε εξέλιξη. Υπάρχουν επίσης πολλές προηγμένες start-ups από τη Silicon Valley μέχρι το Ισραήλ που στοχεύουν να επωφεληθούν από τον υψηλής τεχνολογίας αποκεντρωμένο πόλεμο.

Αλλά η μεταβαλλόμενη φύση του πολέμου δεν είναι μόνο ζήτημα της αγοράς -έχει επίσης μακροοικονομικές και γεωπολιτικές επιπτώσεις. Όπως το θέτει ο Γκρόμεν: «οι Δυτικοί επενδυτές λειτουργούν με βάση την πρώτη αρχή της αμερικανικής στρατιωτικής κυριαρχίας ως μια αλάνθαστη εφεδρική υποστήριξη για την αμερικανική εξωτερική πολιτική, την οικονομική πολιτική και το ίδιο το σύστημα του αμερικανικού δολαρίου».

Και αν αυτή η υπόθεση είναι λάθος;

Κατ’ αρχάς, θα ήταν πιθανό να υπάρξει μειωμένη εξάρτηση από τους Αμερικάνους κατασκευαστές -κάτι που ήδη συμβαίνει, όπως δείχνουν τα σχέδια επανεξοπλισμού της Ευρώπης, που βασίζονται σε ευρωπαϊκές εταιρείες.

Εγείρει επίσης το ερώτημα αν οι ΗΠΑ μπορούν να αντέξουν οικονομικά να αυξήσουν τις στρατιωτικές δαπάνες σε μια εποχή που τα επίπεδα χρέους και ελλείμματος προκαλούν συναγερμό.

Τέλος, ο εκδημοκρατισμός του πολέμου δίνει και σε ιδιώτες και σε επιμέρους κράτη περισσότερη αμυντική αυτονομία. Η επιτυχία σε αυτόν τον νέο κόσμο δεν θα μετρηθεί τόσο από το μέγεθος του προϋπολογισμού, όσο από τη γνώση της τεχνολογίας.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation