Το μπρα ντε φερ για την... ανάκαμψη

H γενικότερη αίσθηση στην αγορά είναι πως λίγα πράγματα έχουν αλλάξει επί της ουσίας σε σχέση με το 2015: μπορεί πια να μην υφίσταται ο κίνδυνος του Grexit και της κατάρρευσης, όμως η κατάσταση φαίνεται να... σέρνεται, με μεγάλα μέτωπα (ασφαλιστικό, φορολόγηση αγροτών, αξιολόγηση από την τρόικα κ.λπ.) ακόμα ανοικτά.

Αν, μάλιστα, προστεθεί σ' αυτά και η επιδείνωση στο διεθνές κλίμα (οικονομική επιβράδυνση στην Κίνα, γεωπολιτικές εντάσεις, μεταναστευτικό κ.ά.), φαίνεται να κερδίζουν πόντους οι απαισιόδοξοι.

Όμως, αυτή είναι η μισή αλήθεια για την κατάσταση τώρα. Ειδικά για την Ελλάδα, δεν μπορεί κανείς να παραγνωρίζει κάποιες ενθαρρυντικές ενδείξεις τόσο από την πορεία της οικονομίας (λ.χ. μικρότερη επίπτωση των capital controls) όσο και από τις πολιτικές εξελίξεις (εκλογή νέου αρχηγού στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης), οι οποίες μπορούν σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα να οδηγήσουν σε θετικές εξελίξεις.

Οι απαισιόδοξοι παράγοντες της αγοράς φοβούνται πως, αν υπάρξει εμπλοκή στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο της χώρας ή αν υπάρξει κάποια σοβαρή επίπτωση στις διεθνείς αγορές από τις εξελίξεις στην Κίνα, τότε ο Γενικός Δείκτης θα κινδυνεύσει να συναντήσει ακόμη και τα χαμηλά του 2012, όταν είχε υποχωρήσει κάτω από το επίπεδο των 500 μονάδων. Επισημαίνουν επίσης πως ο δείκτης κεφαλαιοποίηση προς ΑΕΠ, που σήμερα βρίσκεται λίγο κάτω από το 20%, το 2012 βρισκόταν αρκετά κάτω από το 15% (βέβαια από τότε η εγχώρια κεφαλαιοποίηση έχει ενισχυθεί με δεκάδες δισ. ευρώ λόγω των αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών).

Γενικότερα, το κλίμα στην αγορά παραμένει βαρύ όχι μόνο λόγω των πολύ μεγάλων απωλειών στις οποίες έχει υποχρεωθεί η πλειονότητα των Ελλήνων επενδυτών κατά τα τελευταία χρόνια, αλλά επίσης:

- των μεγάλων προκλήσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ελληνικές τράπεζες μέσα στο 2016,

- της συνεχιζόμενης ύφεσης στην πραγματική οικονομία, σε συνδυασμό με το κλίμα αβεβαιότητας που συνεχίζει να ταλαιπωρεί τη χώρα,

- των υφεσιακών μέτρων που ελήφθησαν το δεύτερο εξάμηνο του 2015, συν εκείνα που αναμένεται να ψηφιστούν τους επόμενους μήνες (ασφαλιστικό, αγροτικό),

- των πολλών και έντονων διεθνών γεωπολιτικών εξελίξεων, οι οποίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να επηρεάσουν ως ένα βαθμό -άμεσα ή κυρίως έμμεσα-και την ελληνική οικονομία.

Ωστόσο, κόντρα στο γενικότερα βαρύ κλίμα, έχουν αυξηθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα όσοι βλέπουν -κάτω από προϋποθέσεις- καλύτερη πορεία στην ελληνική οικονομία από την προβλεπόμενη και δυνατότητες για επίτευξη υψηλών κερδών στο ελληνικό χρηματιστήριο. Έτσι, ενώ ο προϋπολογισμός του 2016 μιλά για αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης και ενώ οι αναλυτές που ρωτήθηκαν από το Bloomberg προβλέπουν πως το ελληνικό ΑΕΠ θα υποχωρήσει κατά 1,8% μέσα στη φετινή χρονιά:

1. Εγχώριοι παράγοντες της αγοράς (μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς, κ. Μιχάλης Σάλλας, και ο πρόεδρος του ΣΕΒ, κ. Θεόδωρος Φέσσας) μιλούν για θετικό ρυθμό ανάπτυξης, ειδικά αν κλείσει γρήγορα η πρώτη αξιολόγηση.

2. Μια σειρά από δείκτες και στοιχεία μαρτυρούν ότι η ελληνική οικονομία επέδειξε ισχυρά σημεία αντοχής το 2015 παρά τις αντίξοες συνθήκες που επικράτησαν και πως κάποια βελτίωση -έστω και υπό προϋποθέσεις- θα μπορούσε να εμφανιστεί και μέσα στο 2016.

3. Η πτώση της τιμής του πετρελαίου (και των εμπορευμάτων γενικότερα) σε συνδυασμό με το ακόμη πιο αδύναμο ευρώ έναντι του αμερικανικού νομίσματος, αναμένεται να λειτουργήσουν προς όφελος της ελληνικής οικονομίας, καθώς επηρεάζουν θετικά το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών, τα επιχειρηματικά κέρδη αρκετών κλάδων, τις εξαγωγές και τον εισερχόμενο τουρισμό.

Ενδεχομένως, λοιπόν, να δούμε το ελληνικό ΑΕΠ, αντί να υποχωρεί, να ανεβαίνει το 2016, γεγονός που αν συμβεί, δεν μπορεί παρά να επηρεάσει θετικά τις αποτιμήσεις τόσο των μετοχών, όσο και των ομολόγων στην Ελλάδα.

Το πολιτικό σκηνικό

Αν, όμως, η πορεία του ελληνικού ΑΕΠ είναι το πρώτο μεγάλο στοίχημα, ένα δεύτερο κρίσιμο στοιχείο είναι η πορεία των σχέσεων της ελληνικής κυβέρνησης με τους Ευρωπαίους δανειστές. Αλήθεια είναι πως πολλοί παράγοντες του εξωτερικού φοβούνται μήπως έχουμε ένα νέο πεδίο σύγκρουσης μεταξύ των δύο πλευρών ή ακόμη και μια επανάληψη των όσων καταστροφικών συνέβησαν κατά το πρώτο μισό του 2015. Ωστόσο, το τελευταίο χρονικό διάστημα έχει αρχίσει να διαφαίνεται μια βελτίωση στη σχέσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με:

- το κουαρτέτο να φαίνεται πως δείχνει κάποια «κατανόηση» στις προτάσεις της ελληνικής κυβέρνησης, κάτι βέβαια που μένει να «αποδειχτεί» στην επερχόμενη διαπραγμάτευση.

- τις συναντήσεις του υπουργού Οικονομικών, κ. Ευκλείδη Τσακαλώτου, να διεξάγονται σε ομαλό κλίμα, μακριά από τις εντάσεις του παρελθόντος,

- ευρωπαίους πολιτικούς (π.χ. υπουργός Οικονομικών της Φινλανδίας) και κοινοτικούς αξιωματούχους να αναφέρονται με θετικό τρόπο για τις ενέργειες προσαρμογής που επιχειρεί η Ελλάδα.

Εκτιμάται, λοιπόν, πως οι Ευρωπαίοι έχουν πλέον αποφασίσει να κρατήσουν την Ελλάδα εντός της ευρωζώνης και αντιλαμβάνονται πως πρέπει να βάλουν και αυτοί νερό στο κρασί τους για να μπορέσουν να περάσουν δύσκολα μέτρα από την ελληνική Βουλή, χωρίς να κλονιστεί η υπάρχουσα κυβερνητική πλειοψηφία, τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Βέβαια, μένει να φανεί ποια θα είναι η στάση του ΔΝΤ στη διαπραγμάτευση δεδομένου ότι (και) σε αυτή τη φάση εμφανίζεται να κρατά την ποιο σκληρή στάση για «καυτά» θέματα, όπως το ασφαλιστικό.

Επίσης, για διάφορους λόγους, η επενδυτική κοινότητα δείχνει ευχαριστημένη από τις εξελίξεις στη Νέα Δημοκρατία και την τελική εκλογή του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μερικά από τα επιχειρήματα που έχουν ακουστεί είναι τα παρακάτω:

- Με τη Νέα Δημοκρατία να μετακινείται προς τον κεντρώο πολιτικό χώρο, θα αναγκαστεί και ο ΣΥΡΙΖΑ να συγκλίνει προς το κέντρο (για να μην απωλέσει ένα κρίσιμο εκλογικό ποσοστό) και να μεταμορφωθεί σε ένα μάλλον σοσιαλδημοκρατικό κόμμα.

- Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρείται γνώστης των οικονομικών θεμάτων και χαίρει εκτίμησης στον επιχειρηματικό κόσμο. Έτσι, αναμένεται να μεταφέρει την ατζέντα της πολιτικής αντιπαράθεσης σε θέματα της πραγματικής οικονομίας, με αποτέλεσμα να αναγκάσει την κυβέρνηση να αποκτήσει γρηγορότερα αντανακλαστικά στο συγκεκριμένο πεδίο.