Στον «αέρα» λόγω αρχαίων η επένδυση στην Αφάντου Ρόδου

Πράξη καταστροφική με πολυεπίπεδες επιπτώσεις όχι μόνο για το νησί της Ρόδου, αλλά, γενικότερα, για ολόκληρη την χώρα, χαρακτήρισε ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργος Χατζημάρκος την απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού να χαρακτηρίσει ως αρχαιολογική ζώνη έκταση 10.000 στρεμμάτων στο Γκολφ Αφάντου, η οποία ματαιώνει την εν εξελίξει διαδικασία αξιοποίησης της περιοχής.

Οπως είχε γράψει πρόσφατα το Euro2day.gr, λίγο πριν υποβληθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) το νέο ειδικό χωροταξικό σχέδιο (ΕΣΧΑΔΑ) για το ακίνητο της Αφάντου στη Ρόδο (για το οποίο εδώ και δύο χρόνια εκκρεμεί η ολοκλήρωση της συμφωνίας αγοράς από δύο επενδυτές), προέκυψε νέο πρόβλημα. Κατά τη διάρκεια εξέτασης του νέου ΕΣΧΑΔΑ στο Κεντρικό Συμβούλιο Διοίκησης για την Αξιοποίηση της Δημόσιας Περιουσίας (ΚΣΔΑΔΠ) υπήρξε παρέμβαση των υπουργείων Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, τα οποία ζήτησαν να εξαιρεθούν από την έκταση εκατοντάδες στρέμματα που θεωρούνται αρχαιολογικός χώρος.

Πρόκειται για τμήμα του ενός εκ των δύο ακινήτων στα οποία είχε μοιραστεί η έκταση της Αφάντου στο πλαίσιο του διαγωνισμού του Ταμείου Ιδιωτικοποιήσεων (ΤΑΙΠΕΔ) που ολοκληρώθηκε προ διετίας. Τότε είχαν πλειοδοτήσει η ελληνοαμερικανικών συμφερόντων εταιρεία Angeliades Inc για το ένα τμήμα (στο οποίο εντοπίστηκε τώρα η αρχαιολογική έκταση...) και η Αegean Sun Investments για το άλλο τμήμα.

Ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε, χωρίς να υπογραφούν οι δύο συμβάσεις με τους επενδυτές, καθώς διαπιστώθηκε πως υπήρχε πρόβλημα με το ΕΣΧΑΔΑ, με αποτέλεσμα να απορριφθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ). Το σχέδιο ήταν τόσο πρόχειρο που στην απόφαση 26/2015 του Ε' Τμήματος του ΣτΕ αναφέρεται πως βρέθηκαν 31,6 στρέμματα παραλίας που παρουσιάζονταν με διαφορετικό χαρακτήρα!

Μετά την απόρριψη του πρώτου ΕΣΧΑΔΑ απαιτήθηκαν δύο χρόνια μέχρι να ετοιμαστεί το νέο, που θα καλύπτει τις απαιτήσεις του ΣτΕ, αλλά τώρα ανέκυψε το πρόβλημα του αρχαιολογικού χώρου. Το ΕΣΧΑΔΑ καλύπτει έκταση 1.615 στρεμμάτων και έχει χωριστεί σε δύο τμήματα, το «Βόρειο Αφάντου ή γκολφ Αφάντου», έκτασης 1.359 στρεμμάτων, και το «Νότιο Αφάντου», έκτασης 255,7 στρεμμάτων. Το πρώτο παραχωρήθηκε στην M.A. Angeliades Inc. έναντι 26,9 εκατ. ευρώ και το δεύτερο στην Αegean Sun Investments έναντι 15,2 εκατ. ευρώ.

Στην διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο κ. Χατζημάρκος είπε: " Το νησί της Ρόδου περιμένει επί δεκαετίες την αξιοποίηση του Γκολφ Αφάντου, που τόσο έχει ανάγκη. Μια επένδυση που πέρασε δια πυρός και σιδήρου, τινάζεται στον αέρα, λίγο πριν μπει στην φάση της υλοποίησης. Πρόκειται για μια εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη. Προκαλεί σοκ η επιπολαιότητα με την οποία ελήφθη, χωρίς εκείνοι που την έλαβαν να αντιλαμβάνονται το κακό που κάνουν στη Ρόδο αλλά και στην Ελλάδα συνολικά. Η ελληνική πολιτεία με αποφάσεις όπως αυτή, στέλνει διεθνώς το καθόλα αρνητικό μήνυμα της έλλειψης σοβαρότητας που αγγίζει τα όρια της φαιδρότητας και της γελοιοποίησης, ενώ παράλληλα συμβάλει στην εμπέδωση ενός εχθρικού επενδυτικού περιβάλλοντος και δείχνει τον δρόμο της φυγής σε κάθε πιθανό επενδυτή, σε μια που η χώρα έχει ανάγκη τις επενδύσεις για να βγει από το τέλμα".

"Αν η απόφαση αυτή, που καμία λογική δεν την υπαγορεύει, παρά μόνο η ανοησία και η επικίνδυνη ιδεοληψία ανθρώπων που αρνούνται πεισματικά να δουν την πραγματικότητα, δεν ανακληθεί άμεσα, θα έχει εγκληματικές επιπτώσεις για το νησί της Ρόδου και για την αναπτυξιακή προοπτική του, την ώρα μάλιστα που η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου καταβάλλει τιτάνια προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας" ανέφερε ο κ. Χατζημάρκος και πρόσθεσε ότι "ενώ η χώρα κρέμεται στην άβυσσο από μια κλωστή, κάποιοι μέσα στην κυβέρνηση, προσκολλημένοι στο παρελθόν, χωρίς καμία συναίσθηση της πραγματικότητας, προτιμούν να επιδίδονται σε ληστρικές φορολογικές επιδρομές, να εξαντλούν την ελληνική κοινωνία με συνεχή μέτρα λιτότητας και να προτάσσουν παρωχημένες και ξεπερασμένες από την ίδια τη ζωή αντιλήψεις, αντί να δουν σοβαρά και με την υπευθυνότητα που απαιτούν οι περιστάσεις τις επενδύσεις, ως την μόνη διέξοδο από την κρίση"

Ως προς τις επιπτώσεις που θα επιφέρει η απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού για το νησί της Ρόδου, ο κ. Χατζημάρκος τόνισε: "Το νησί γίνεται και πάλι στόχος, δέχεται ένα ακόμη πλήγμα στα τόσα που έχει υποστεί τα τελευταία χρόνια. Αποφάσεις έωλες, αστήρικτες και καταστροφικές για την κοινωνία, την οικονομία και την ανάπτυξη, όπως αυτή για το Γκολφ Αφάντου, έφεραν τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου στο χειρότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών, να έχουν χάσει το μεγαλύτερο ποσοστό του κατά κεφαλήν ΑΕΠ από όλες τις Περιφέρειες της Ευρώπης. Δυστυχώς συνεχίζουν ακάθεκτοι και με μανία καταστροφική. Και σε αυτήν την πρόκληση που δέχεται ο τόπος, θα κάνουμε για μια ακόμη φορά το χρέος μας, υπερασπιζόμενοι το μέλλον και την προοπτική του".

Ήδη ο κ. Χατζημάρκος απέστειλε επιστολή προς την κυβέρνηση, απευθυνόμενος στον Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης κ. Γιάννη Δραγασάκη, στους Υπουργούς Επικρατείας κκ Νίκο Παππά και Αλέκο Φλαμπουράρη, στον Υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, στον Υπουργό Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού κ. Γιώργο Σταθάκη, Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών κ. Τρύφωνα Αλεξιάδη και στην Αναπληρώτρια Υπουργό Τουρισμού κ. Έλενα Κουντουρά, όπου αναφέρει μεταξύ άλλων τα εξής:

«Μια απλή εξέταση του χάρτη που συνοδεύει την εν λόγω απόφαση, καταδεικνύει ότι πλέον έχει χαρακτηριστεί ως αρχαιολογικός χώρος το σύνολο της προς αξιοποίηση έκτασης που αφορά στην επένδυση, γεγονός που δεν μπορεί να διαφεύγει της γνώσης των εμπνευστών της εν λόγω απόφασης ότι θέτει σε αμφισβήτηση το σύνολο του εγχειρήματος, για το οποίο η Κυβέρνηση έχει αναλάβει την δέσμευση να υλοποιήσει.

Ευελπιστούμε ότι έστω τώρα, την ύστατη στιγμή, θα γίνουν αντιληπτές οι καταστροφικές επιπτώσεις της ανωτέρω απόφασης του Υπουργείου Πολιτισμού και θα γίνουν οι αναγκαίες διορθωτικές ενέργειες, άλλως πραγματικά αναρωτιόμαστε τι πια μπορούμε να περιμένουμε από μια τέτοια Πολιτεία ...

Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η αξιοπιστία της πατρίδας μας είναι μία υπόθεση και ένας στόχος που μας αφορά όλους».

Τι υποστηρίζει το υπουργείο Πολιτισμού

Σχετικά με το θέμα της αξιοποίησης της περιοχής Αφάντου Ρόδου και προκειμένου να μην υπάρχει παραπληροφόρηση, διευκρινίζεται ότι: 

Η προστασία των αρχαιοτήτων και της πολιτιστικής κληρονομίας αποτελεί θεμελιώδη υποχρέωση του κράτους, που έχει κωδικοποιηθεί στον αρχαιολογικό νόμο (Ν.3028/2002). Ο χαρακτηρισμός περιοχών ως αρχαιολογικών χώρων αποτελεί την κύρια προληπτική πράξη για τη διαμόρφωση θεσμικού πλαισίου προστασίας, η οποία καταρχάς δεν συνεπάγεται γενική εκ των προτέρων απαγόρευση δόμησης ή εκτέλεσης κάποιου έργου, αλλά επιβάλλει την υποχρέωση παροχής σχετικής άδειας του Υπουργού Πολιτισμού για την εκτέλεση των έργων και την αρχαιολογική παρακολούθησή τους.

Ως αρχαιολογικοί χώροι νοούνται εκτάσεις οι οποίες περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται αρχαία μνημεία ή αποτέλεσαν ή υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν από τους αρχαιοτάτους χρόνους έως και το 1830 μνημειακά οικιστικά ή ταφικά σύνολα. Οι αρχαιολογικοί χώροι περιλαμβάνουν και το απαραίτητο ελεύθερο περιβάλλον που επιτρέπει στα σωζόμενα μνημεία να συντίθεται σε ιστορική, αισθητικά και λειτουργική ενότητα (άρθρο 2, πργ.γ).

Οι αρχαιολογικοί χώροι κηρύσσονται, οριοθετούνται ή αναοριοθετούνται με βάση τα δεδομένα αρχαιολογικής έρευνας πεδίου ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου (άρθρο 13, πργ. 1)

Συνεχιζόμενες αρχαιολογικές έρευνες στην παράκτια θέση του Αφάντου αποκαλύπτουν αρχαιότητες που δείχνουν ότι η περιοχή απετέλεσε το πεδίο ανάπτυξης μιας ακμάζουσας κοινωνίας κατά τα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια έως και την πρώιμη βυζαντινή περίοδο με έντονη εμπορευματική και εξαγωγική δραστηριότητα, που σύμφωνα με την αρχαιολογική επιστήμη σχετίζεται με τον αρχαίο δήμο των Βρυγινδαρίων και τις πόλεις της ροδιακής Περαίας.

Ο αρχαιολογικός χαρακτήρας της περιοχής αποτυπώνεται στον χαρακτηρισμό του αρχαιολογικού χώρου του Ερημοκάστρου το 1999 για την προστασία των μέχρι τότε αρχαιοτήτων (παλαιοντολογικά ευρήματα, τοιχισμένη ακρόπολη, ταφές, οικιστικά κατάλοιπα) και στον καθορισμό Ζωνών Προστασίας το 2000.

Για την πρόσφατη αναοριοθέτηση, που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη 21Απριλίου στο Φ.Ε.Κ. (70/ΑΑΠ) είχε ήδη συγκροτηθεί φάκελος από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού βάσει των πρόσφατων αρχαιολογικών ερευνών (ταφές των προϊστορικών, κλασικών, ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, αρχαίες βιοτεχνικές εγκαταστάσεις με κτιριακές υποδομές και κλιβάνους που χρονολογούνται από την ελληνιστική περίοδο έως και την ύστερη αρχαιότητα). Τα όρια της αναοριοθέτησης καθορίστηκαν με κριτήριο τις παλιότερες ανασκαφές, τις νεώτερες αρχαιολογικές έρευνες με αφορμή την παρακολούθηση έργων τρίτων φορέων και τις παραδόσεις αρχαιοτήτων στην περιοχή. Η κήρυξη του εν λόγω αρχαιολογικού χώρου σε καμία περίπτωση δεν στοχεύει στην ακύρωση του επενδυτικού προγράμματος του ΤΑΙΠΕΔ, αντιθέτως βελτιώνει το θεσμικό πλαίσιο της τουριστικής ανάπτυξης στην περιοχή.

Η πράξη της αναοριοθέτησης του αρχαιολογικού χώρου ουδόλως θέτει σε αμφισβήτηση το σύνολο του εγχειρήματος για το οποίο η κυβέρνηση έχει αναλάβει τη δέσμευση να υλοποιήσει και τούτο διότι η κήρυξη αρχαιολογικού χώρου δεν συνεπάγεται την ταυτόχρονη απαγόρευση δόμησης, αλλά την παρακολούθηση των εργασιών από την αρχαιολογική υπηρεσία, όροι που ούτως ή άλλως είχαν τεθεί κατά την έγκριση του ΕΣΧΑΔΑ από αρχαιολογικής πλευράς. Η δε κήρυξη ήταν επιβεβλημένη καθώς υπάρχουν όχι απλώς ενδείξεις αλλά ανεσκαμμένες αρχαιότητες. Η ομόφωνη γνωμοδότηση του συλλογικού οργάνου του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, το οποίο απαρτίζεται από έγκριτους επιστήμονες πολλών ειδικοτήτων της Υπηρεσίας, αλλά και καθηγητές πανεπιστημίων δεν μπορούσε να μην υιοθετηθεί από τον Υπουργό σε ένα κράτος νομιμότητας και σκοπίμως να αποκρυβεί από τους επενδυτές αλλά και το ΣτΕ, πρακτική που εφαρμοζόταν στο παρελθόν.

Εξάλλου, για το θέμα των επενδύσεων στο Αφάντου, έχει αναπτυχθεί συνεχής και γόνιμη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων πλευρών – ΤΑΙΠΕΔ, συναρμόδια Υπουργεία Πολιτισμού και Αθλητισμού, Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού, Περιβάλλοντος και Ενέργειας καθώς και της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Περιουσίας του Υπουργείου Οικονομικών μεταξύ των οποίων υπάρχει ομοφωνία ότι η αναοριοθέτηση δεν θέτει σε αμφισβήτηση την πραγματοποίηση της επένδυσης.

Οι όποιες εμπλοκές και καθυστερήσεις, που δήθεν έχουν πλήξει την αξιοπιστία του ελληνικού κράτους ως φορέα συνεργασίας για επενδύσεις, οφείλονται σε επιλογές αμφιλεγόμενων ακινήτων - που έγιναν από προηγούμενες ηγεσίες ΤΑΙΠΕΔ και κυβερνώντων - με πλείστα όσα θέματα αρχαιολογικά, περιβαλλοντικά και στρατιωτικά. Η διαχείριση τέτοιων προβληματικών φακέλων, που κληρονομήθηκαν, με την ταυτόχρονη θεμελιώδη υποχρέωση για την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς σε συνδυασμό με την επίτευξη της ανάπτυξης στο πλαίσιο των κυβερνητικών υποχρεώσεων αποτελεί μια δύσκολη, αλλά αναγκαία ισορροπία που ο Υπουργός, η Γενική Γραμματέας του Υπουργείου και οι Υπηρεσίες με περίσσιο σεβασμό επιτελούν.