Περισσότερα από 1 εκατ. άτομα εμπλέκονται σήμερα σε επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα, ενώ επιπλέον 1 εκατ. άτομα σχεδιάζουν να ξεκινήσουν επιχειρηματικές δραστηριότητες εντός της επόµενης τριετίας.

Αυτό προκύπτει από την ετήσια έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για την Επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα (2006 – 2007) η οποία παρουσιάστηκε σήμερα σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Θ. Καρατζά της Εθνικής Τράπεζας.

Η έκθεση καταγράφει σημαντική αύξηση της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων αλλά και εξασθένιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της. Η ενίσχυση της επιχειρηματικής δράσης στην Ελλάδα συνοδεύεται από σημαντική αύξηση του ποσοστού των ατόµων που στράφηκαν στην επιχειρηµατική δραστηριότητα λόγω έλλειψης άλλων δυνατοτήτων ικανοποιητικής απασχόλησης.

Η έκθεση για την Επιχειρηµατικότητα στην Ελλάδα την περίοδο 2006-2007 αποτελεί την τέταρτη περιοδική έκδοση του ΙΟΒΕ στο πλαίσιο της συµµετοχής του στο ερευνητικό πρόγραµµα του Παγκόσµιου Παρατηρητηρίου για την Επιχειρηµατικότητα - Global Entrepreneurship Monitor (GEM).

Μαζί με την παραπάνω Έκθεση, το Παρατηρητήριο για την Επιχειρηματικότητα του ΙΟΒΕ παρουσίασε δύο επιπλέον μελέτες.

Η πρώτη αφορά το ιδιαίτερο πρόβλημα της επιχειρηματικότητας των Ελληνίδων, ενώ η δεύτερη αναλύει το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΕ) και διατυπώνει συγκεκριμένες προτάσεις που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητά του για την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας.

Την Εναρκτήρια Προσφώνηση της εκδήλωσης του ΙΟΒΕ πραγματοποίησε ο κ. Μιχαήλ Κορτέσης, Πρόεδρος του Δ.Σ. του ΙΟΒΕ και ο κ. Αριστείδης Μπελλές, Πρόεδρος του Δ.Σ. της Λέσχης Επιχειρηματικότητας. Χαιρετισμό απηύθυνε ο Πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Δασκαλόπουλος.

Ο κ. Μ. Κορτέσης, ανέλυσε τον σκοπό της εκδήλωσης και τόνισε: ”η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική πρόοδος της χώρας εξαρτάται καθοριστικά από δυο παράγοντες: Πρώτον, την ύπαρξη ενός αποτελεσματικού κράτους που θα διαχειρίζεται αναπτυξιακά τους πόρους και θα διευκολύνει τη λειτουργία της οικονομίας και δεύτερον, την δημιουργική πρωτοβουλία ατόμων και επιχειρήσεων, που είναι η κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης. Η πεποίθηση αυτή καθορίζει και την ερευνητική μας agenda: Κράτος και επιχειρηματικότητα. Και επιδιώκουμε στο μέτρο των δυνάμεων μας, να συμβάλουμε στην αναζήτηση λύσεων στα μεγάλα προβλήματα που εμφανίζονται στις δυο πιο κρίσιμες περιοχές της οικονομικής μας ζωής”.

”Ένα τρίτο στοιχείο” συνέχισε ο κ. Κορτέσης, ”που χαρακτηρίζει τη δραστηριότητα του ΙΟΒΕ στις δυο αυτές περιοχές είναι η συνέχεια, η αδιάλειπτη ερευνητική ενασχόληση με τα διαρθρωτικά ζητήματα και η παρακολούθηση των εξελίξεων. Γι’ αυτό οργανώσαμε στο ΙΟΒΕ δυο Παρατηρητήρια, ένα για το Δημόσιο Τομέα και ένα για την Επιχειρηματικότητα, που λειτουργούν ήδη πάνω από δυο χρόνια”.

Ο κ. Α. Μπελλές, αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες της Λέσχης Επιχειρηματικότητας και ειδικότερα στην ”υιοθεσία” επιχειρηματικών ιδεών: ”μέσω της οποίας”, όπως είπε ”θα εντοπίζονται και θα στηρίζονται άξιες προτάσεις που βρίσκονται στο στάδιο της διαμόρφωσης, έτσι ώστε να μπορέσουν να υλοποιηθούν και να αποκτήσουν την δική τους δυναμική μέσα στην οικονομία”. ”Για το 2008”, σημείωσε ο κ. Μπελλές, ”η Λέσχη Επιχειρηματικότητας προσκαλεί ιδέες από τον χώρο της πράσινης επιχειρηματικότητας , προσδοκώντας την ανταπόκριση κυρίως των νέων και θέτοντας τον μηχανισμό της στην διάθεση των ενδιαφερομένων με ενθουσιασμό και αισιοδοξία για το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα”.

Ο κ. Δ. Δασκαλόπουλος, στάθηκε ιδιαίτερα στην αντιφατική στάση της κοινωνίας μας απέναντι στην επιχειρηματικότητα. ”Η ελληνική κοινωνία” τόνισε, ”θεωρεί ότι ο επιτυχημένος επιχειρηματίας είναι άξιος θαυμασμού, δεν του αναγνωρίζει όμως τη συμβολή του στην ανάπτυξη. Με άλλα λόγια, η ελληνική κοινωνία δεν αναγνωρίζει τη δημιουργική διάσταση της επιχειρηματικότητας, το γεγονός ότι είναι πρώτα δραστηριότητα δημιουργίας πλούτου και μετά αναδιανομής. Αυτή η στάση όμως, δημιουργεί ένα αξιακό σύστημα, όπου μετράται μόνο το αποτέλεσμα της επιχειρηματικής δράσης, ενώ η ηθική βάση της δράσης, που παράγει το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, αντιμετωπίζεται με καχυποψία”.

Ειδικότερα ο κ. Δασκαλόπουλος τόνισε την ανάγκη αναμόρφωσης του εκπαιδευτικού συστήματος το οποίο όπως είπε: ”πέρα από τα επαγγελματικά εφόδια που παρέχει, συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση αξιών και νοοτροπιών”.

Και κατέληξε: ”΄Ολοι συμφωνούμε ότι η ανάγκη για αναμόρφωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος είναι επείγουσα. Θα πρόσθετα ότι είναι εθνική προτεραιότητα να προσανατολίσουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα σε νέες βάσεις. Από την παραδοσιακή αντίληψη της μιας αλήθειας και του ενός βιβλίου πρέπει να περάσουμε στην ενθάρρυνση της κοινωνικής διαφοροποίησης και της δημιουργικότητας, στο άνοιγμα της έρευνας στο καινούργιο και το διαφορετικό. Χρειαζόμαστε περισσότερα πηγαία ”επιχειρούντα” και καινοτομικά άτομα που έχουν φιλοδοξίες, που έχουν ικανότητες να ηγούνται, που μπορούν να συνεργάζονται, που δεν φοβούνται να θέτουν φιλόδοξους στόχους και να αναλαμβάνουν την ευθύνη της επίτευξής τους. Μόνο έτσι μπορούμε να προχωρήσουμε πιο γρήγορα και να προσεγγίσουμε τους στόχους της ανάπτυξης και της κοινωνικής ευημερίας”.

Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Υπουργός Ανάπτυξης, κ. Χρήστος Φώλιας ενώ για το θέμα μίλησαν ακόμα η κα Ευγενία Τσουμάνη, Γενική Γραμματέας Ισότητας και ο Αντιπρόεδρος της Λέσχης Επιχειρηματικότητας, κ. Κωνσταντίνος Λαμπρινόπουλος.

Τα βασικά σημεία της έκθεσης του ΙΟΒΕ παρουσιάσαν ο Καθηγητής Σταύρος Ιωαννίδης, Υπεύθυνος Έρευνας στο Παρατηρητήριο Επιχειρηματικότητας του ΙΟΒΕ και ο κ. Αγγελος Τσακανίκας, Υπεύθυνος Ερευνών του Ιδρύματος.

---Βασικά σημεία της έκθεσης του ΙΟΒΕ

Δείκτες Επιχειρηματικότητας

Από την έρευνα του GEM στον ενεργό ελληνικό πληθυσµό ηλικίας 18-64 ετών, προκύπτουν για το 2006 τα εξής:

* 1,1 εκατ. άτομα στην Ελλάδα, σχεδόν το 16% του πληθυσμού, εμπλέκονται σε κάποια επιχειρηματική δραστηριότητα. Από αυτούς 600 χιλ. άτομα ήταν Καθιερωµένοι Επιχειρηµατίες, συµµετείχαν δηλαδη στην ιδιοκτησία ενός επιχειρηµατικού εγχειρήµατoς ενώ περίπου 540 χιλ. άτοµα βρισκόταν στα αρχικά στάδια έναρξης κάποιας επιχειρηµατικής δραστηριότητας.

* 965 χιλ. άτομα (14,2% του συνολικού πληθυσμού) εξάλλου δηλώνουν ότι σχεδιάζουν να ξεκινήσουν επιχειρηματική δραστηριότητα εντός της επόµενης τριετίας.

* 180 χιλ. άτομα (2,7% του πληθυσμού) διέκοψαν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα.

* Πάνω από το 20% των επιχειρηματικών προσπαθειών το 2006, αποτελεί επιχειρηματικότητα ανάγκης. Δηλαδή, από άτομα που στράφηκαν στην επιχειρηματική δραστηριότητα λόγω έλλειψης άλλων δυνατοτήτων απασχόλησης.

* Η επιχειρηματικότητα είναι υπόθεση μεγαλύτερων ηλικιών. Η μέση ηλικία νέου - επίδοξου επιχειρηματία ενισχύεται στα 38 έτη (36,5 ετών το 2005).

* Το 54% διαθέτει απλώς απολυτήριο Λυκείου (3η υψηλότερη θέση στην Ευρώπη στη συμμετοχή των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης).

* Τέλος σταθερά οι μισοί νέοι - επίδοξοι επιχειρηματίες ανήκουν στο ανώτερο (1/3) εισοδηματικό κλιμάκιο του ελληνικού πληθυσμού, κάτι που φανερώνει ότι το επιχειρείν απαιτεί σημαντικούς οικονομικούς πόρους.

Η γυναικεία επιχειρηματικότητα

Η υστέρηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας των γυναικών σε σχέση με τους άνδρες αποτελεί το βασικό στοιχείο της έρευνας του ΙΟΒΕ. Τα δεδομένα για το 2006 επιβεβαιώνουν τη διαπίστωση ότι η επιχειρηματική δραστηριότητα αποτελεί μια κυρίως ανδρική υπόθεση όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο.

Στην Ελλάδα, το σύνολο της επιχειρηματικότητας αρχικών σταδίων κατανέμεται κατά 70% προς 30% περίπου ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες, επίδοση με την οποία η χώρα κατατάσσεται χαμηλά ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης.

Ένα 4,7% των Ελληνίδων βρισκόταν στη διαδικασία έναρξης επιχειρηματικής δραστηριότητας κατά το 2006, επίδοση με την οποία η χώρα τοποθετείται κάπου στο μέσον της παγκόσμιας κατάταξης.

Δυο στις πέντε γυναίκες (έναντι ένας στους πέντε άνδρες) δηλώνουν ότι ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα για λόγους ανάγκης. Και για τα δύο φύλα η Ελλάδα κατατάσσεται στις χαμηλότερες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης.

Το σημαντικότερο συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει το ΙΟΒΕ είναι ότι μολονότι η συμμετοχή των Ελληνίδων στην επιχειρηματική δραστηριότητα αρχικών σταδίων υπολείπεται σοβαρά εκείνης των ανδρών, το έλλειμμα αφορά κυρίως τον ρόλο των γυναικών στα εγχειρήματα που βρίσκονται στη φάση της ίδρυσης ενώ μειώνεται δραστικά στα εγχειρήματα που έχουν ήδη ξεκινήσει.

Το έλλειμμα δε σχεδόν εξαλείφεται στην περίπτωση της ”καθιερωμένης” επιχειρηματικότητας –στα εγχειρήματα δηλαδή που έχουν επιβιώσει για περισσότερα από 3,5 χρόνια. Με βάση αυτά τα δεδομένα, η συμμετοχή των Ελληνίδων στη συνολική επιχειρηματική δραστηριότητα τοποθετείται στην πρώτη θέση ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης.

Ωστόσο, αυτή η θετική εικόνα συνυπάρχει με μια σειρά ενδείξεων που υποδηλώνουν την ύπαρξη ενός ”ενδοοικογενειακού”, καταμερισμού ρόλων. Δηλαδή ενώ η έναρξη ενός εγχειρήματος είναι βασικά ανδρική υπόθεση, η ευθύνη για τη συνέχιση της λειτουργίας του μεταφέρεται σε μεγάλο βαθμό στις γυναίκες της οικογένειας.

Επιπλέον, η εικόνα της επιχειρηματικής δραστηριότητας των Ελληνίδων –σε σύγκριση με εκείνη των ανδρών- εμφανίζεται θετική σε μια σειρά ποιοτικά χαρακτηριστικά που καταγράφει η έρευνα του GEM.

Αναφέρονται ενδεικτικά η καινοτομικότητα του προϊόντος, η ένταση του ανταγωνισμού, η χρησιμοποίηση νέων τεχνολογιών και το επίπεδο εκπαίδευσης. Με βάση όλα αυτά τα ποιοτικά κριτήρια, η επιχειρηματική δραστηριότητα των Ελληνίδων φαίνεται ότι υπερτερεί, ή τουλάχιστον δεν υπολείπεται, εκείνης των ανδρών.

Τα βασικά εµπόδια της επιχειρηµατικότητας στην Ελλάδα

Από τη διεξαγωγή έρευνας στους ”ειδικούς” εµπειρογνώµονες της επιχειρηµατικότητας, προκύπτει µια μέτρια εικόνα. Μπορούν να αναφερθούν τρία βασικά συµπεράσµατα:

1ον) Τα γραφειοκρατικά εµπόδια που αντιµετωπίζουν οι νεοσύστατες επιχειρήσεις αποτελούν βασικό ανασταλτικό παράγοντα στην εκδήλωση επιχειρηµατικής δραστηριοποίησης.

2ον) Σε επίπεδο δηµόσιας πολιτικής υπάρχει µεν επάρκεια προγραµµάτων και δράσεων προώθησης της επιχειρηµατικότητας, ωστόσο η αναποτελεσµατικότητα των διαδικασιών και οι αγκυλώσεις των υπηρεσιών υπερακοντίζουν τις θετικές επιδράσεις αυτών των πολιτικών.

3ον) Η σχέση του εκπαιδευτικού συστήµατος µε την επιχειρηµατικότητα απαιτεί σηµαντική βελτίωση σε όλες τις βαθµίδες του.

---Πολιτικές για την Επιχειρηματικότητα

Ο ρόλος του ΕΠΑΕ



Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα (ΕΠΑΕ) θα αποτελέσει το βασικό εργαλείο για την άσκηση διαρθρωτικών πολιτικών κατά την περίοδο 2007-2012.

Για το λόγο αυτό το ΙΟΒΕ έκρινε ότι το νέο ΕΠΑΕ θα έπρεπε να αναλυθεί διεξοδικά και να επισημανθούν θέματα στα οποία θα μπορούσε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητά του.

Άξονας Προτεραιότητας 1. Δημιουργία και αξιοποίηση της Καινοτομίας υποστηριζόμενης από Έρευνα και Ανάπτυξη.

Το ΙΟΒΕ προτείνει:

* Σχεδιασμός συγκεκριμένων Δράσεων με στόχο την ενθάρρυνση της δικτύωσης, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

* Αναγκη προώθησης στενότερων δεσμών με την τριτοβάθμια εκπαίδευση, τόσο σε ερευνητικό, όσο και διδακτικό επίπεδο.

* Γενικότερη προώθηση της εξοικείωσης των νέων που φοιτούν στα ΑΕΙ και ΤΕΙ με την πραγματικότητα του κόσμου των επιχειρήσεων και της επιχειρηματικότητας.

Άξονας Προτεραιότητας 2. Ενίσχυση της Επιχειρηματικότητας και της Εξωστρέφειας. Το ΙΟΒΕ προτείνει:

* Ανάγκη περισσότερο στοχευμένων δράσεων για ομάδες ατόμων που εγκαταλείπουν τον αγροτικό τομέα.

* Ανάγκη ενθάρρυνσης της δικτύωσης μικρών επιχειρήσεων με μεγαλύτερες.

Άξονας Προτεραιότητας

3. Βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Τι ΙΟΒΕ προτείνει:

* Είναι ανάγκη να δημιουργηθεί δικτυακό σύστημα που θα απλουστεύει, θα συντομεύει και θα μειώνει το κόστος των διαδικασιών που απαιτούνται για την έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας.

* Πρέπει να ενθαρρυνθεί η δημιουργία χρηματοδοτικών εργαλείων που βασίζονται αλλά και προωθούν, την συνέργεια ανάμεσα στην οικογενειακή χρηματοδότηση και στη χρηματοδότηση από αυτόνομους θεσμούς μικροχρηματοδότησης.

* Είναι ανάγκη να ενθαρρυνθεί η έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας και μέσω της εξαγοράς επιχειρήσεων που ήδη λειτουργούν.