Αμυνα μέχρι νεωτέρας στην οικονομία

«Η κοινή λογική λέει πως η Ελλάδα θα συμφωνήσει μέσα στον Φεβρουάριο με τους δανειστές της για να πετύχει τη προσδοκώμενη δεύτερη θετική αξιολόγηση, γιατί σε διαφορετική περίπτωση οι κίνδυνοι θα είναι πολύ μεγάλοι και μάλιστα θα είναι ελάχιστα διαχειρίσιμοι από την πλευρά της Ελλάδας», δηλώνει έγκριτος παράγοντας της αγοράς.

Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι εκτιμήσεις άλλων παραγόντων, που μεταξύ άλλων επισημαίνουν με σημασία:

- Τις εκτιμήσεις των κοινοτικών αξιωματούχων, μετά και την συνάντηση της Παρασκευής με τον Έλληνα υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο, αλλά και τις δηλώσεις του Αλέξη Τσίπρα.

- Τους «ηπιότερους» τόνους κυβερνητικών στελεχών, τα οποία τώρα αφήνουν ανοιχτό το περιθώριο λήψης νέων μέτρων (έστω και υπό προϋποθέσεις, που μάλλον στο εσωτερικό της χώρας απευθύνονται).

- Το ταξίδι του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη Γερμανία και το περιεχόμενο των συναντήσεών του τόσο με την καγκελάριο, Άγκελα Μέρκελ, όσο και με τον υπουργό Οικονομικών, Βόφγκανγκ Σόιμπλε (πολύ πιθανόν να ασκηθούν γερμανικές πιέσεις και προς την αξιωματική αντιπολίτευση, όπως επίσης οι Γερμανοί θα ενημερωθούν για τις προθέσεις του ελληνικού πολιτικού κόμματος που σήμερα βρίσκεται πρώτο στις δημοσκοπήσεις).

- Την ανάγκη πειστικής απάντησης της Γερμανίας και της Ευρώπης προς τις ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ για τις προβλέψεις διάλυσης της ευρωζώνης.

- Το γεγονός ότι η Ελλάδα χρειάζεται αυτήν την περίοδο καλές σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, λόγω και μιας σειράς άλλων σημαντικών ζητημάτων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται οι συνομιλίες για το Κυπριακό, η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο και φυσικά το προσφυγικό.

Πέραν αυτού, το ελληνικό οικονομικό επιτελείο έχει αντιληφθεί εδώ και καιρό (βλέπε σχετικές δηλώσεις του Ευκλείδη Τσακαλώτου και άλλων κυβερνητικών αξιωματούχων, όπως του Γ. Χουλιαράκη) πως ο χρόνος δεν δουλεύει υπέρ μας, αλλά εναντίον μας. Σύμφωνα μάλιστα με πολιτικούς κύκλους, η κυβέρνηση φαίνεται να επεξεργάζεται το περιεχόμενο τέτοιων μέτρων και κυρίως με τέτοιον τρόπο θα εφαρμοστούν, έτσι ώστε να μπορέσουν να ψηφιστούν από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία και παράλληλα να έχουν όσο το δυνατόν μικρότερο πολιτικό κόστος.

Το ζήτημα, ωστόσο, είναι ότι το ΔΝΤ και η Ευρώπη (ο υποστηρικτικός ρόλος των Γάλλων έχει ατονήσει, λόγω και του γεγονότος ότι ο πρόεδρος Ολάντ βρίσκεται προς το τέλος της θητείας του) έχουν σκληρύνει τη στάση τους και πως σε τέτοιες διαδικασίες ο κίνδυνος ενός «ατυχήματος» παραμένει πάντοτε υπαρκτός…

Άρχισαν οι παρενέργειες

Πάντως, οι πρώτες παρενέργειες από την καθυστέρηση της αξιολόγησης έχουν ήδη αρχίσει να γίνονται ορατές, με τις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών ομολόγων να ανεβαίνουν, τις τιμές των τραπεζικών μετοχών να υποχωρούν και κυρίως με την εγχώρια ζήτηση να υποχρεώνεται σε πτώση από την αρχή του έτους.

«Όσο και αν ορισμένοι παράγοντες του λιανικού εμπορίου υπερβάλλουν στην περιγραφή της τρέχουσας κατάστασης και στις εκτιμήσεις τους, είναι αλήθεια ότι συμβαίνουν δύο πολύ αρνητικές εξελίξεις:

Πρώτον, μια αξιοσημείωτη πτώση της ζήτησης στο λιανικό εμπόριο, μέρος μόνο της οποίας οφείλεται στην έντονη κακοκαιρία και στην αποθεματοποίηση καυσίμων από τον Δεκέμβριο. Δεύτερον (και μάλιστα πολύ χειρότερο) μια παρατηρούμενη μεγάλη άνοδος της μαύρης οικονομίας, με έξαρση της φοροδιαφυγής, ιδίως λόγω των αλλαγών στο μέτωπο του ασφαλιστικού των ελεύθερων επαγγελματιών».

Αυτό δηλώνει υψηλόβαθμο στέλεχος της αγοράς, θέλοντας να τονίσει πως σε περίπτωση νέων μεγάλων καθυστερήσεων δεν θα τεθεί εν αμφιβόλω μόνο ο επίσημος στόχος για ανάπτυξη της τάξεως του +2,7%, αλλά και το αν τελικά το έτος θα κλείσει με θετικό πρόσημο.

Άλλοι παράγοντες ανησυχίας είναι ότι:

1. Η συνέχιση της αβεβαιότητας απομακρύνει χρονικά την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων, σε μια περίοδο όπου η υλοποίηση των μεγάλων οδικών αξόνων ολοκληρώνεται ουσιαστικά στα τέλη Μαρτίου.

2. Σε περίπτωση πρόωρης προσφυγής στις κάλπες, θα καθυστερήσει περαιτέρω το εγχείρημα της απορρόφησης κοινοτικών κονδυλίων, ενώ θα κινδυνεύσει άμεσα ο στόχος για ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Οι άμυνες του ΧΑ

Πόσο ισχυρές, όμως, μπορεί να είναι οι άμυνες του Χρηματιστηρίου της Αθήνας απέναντι στο δυσμενές σενάριο που θα μπορούσε να σημάνει είτε μια έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη είτε την ανάγκη μιας ακόμη ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών;

Πρώτα απ’ όλα υπάρχουν κάποιες δεκάδες εταιρειών που είναι εισηγμένες στο Χ.Α. και σε πολύ μεγάλο βαθμό οι δραστηριότητές τους επηρεάζονται από τις πωλήσεις εκτός Ελλάδας,ή και από τον εισερχόμενο τουρισμό

Στη λίστα αυτή δεν συμπεριλαμβάνονται μόνο γνωστές επιλογές όπως ο Μυτιληναίος, η Coca-Cola HBC, η Viohalco, τα Folli-Follie, η Sarantis, η Motor Oil, η Τιτάν, η Αεροπορία Αιγαίου, αλλά και άλλες λιγότερο «γνωστές», όπως τα Πλαστικά Θράκης, τα Πλαστικά Κρήτης, ο Καράτζης, ο Ικτίνος, τα Μάρμαρα Κυριακίδη, η Flexopack, η Cenergy, η Autohellas, o Νηρέας, τα Ιχθυοτροφεία Σελόντα και η Δάιος Πλαστικά.

Επίσης, ως άμυνα σε ένα ενδεχόμενο Grexit, αρκετές εισηγμένες εταιρείες έχουν μηδενικό ή περιορισμένο τραπεζικό δανεισμό, όταν παράλληλα διαθέτουν καταθέσεις και άλλες χρηματοοικονομικές επενδύσεις στο εξωτερικό (π.χ. Ευρωπαϊκή Πίστη και όχι μόνο) ή ακόμη έχουν περιορισμένες δανειακές υποχρεώσεις, ενώ παράλληλα διαθέτουν στις αποθήκες τους σημαντικά αποθέματα σε στοκ που αποτιμώνται σε συνάλλαγμα (π.χ. προϊόντα αλουμινίου, χάλυβα και άλλων εμπορευμάτων).

Επίσης, σύμφωνα με ορισμένους, απέναντι σε έναν κίνδυνο Grexit ή bail in, για ορισμένους επενδυτές η απόκτηση επιλεγμένων ελληνικών μετοχών οδηγεί σε μικρότερο κίνδυνο σε σύγκριση με την ύπαρξη ανασφάλιστων καταθέσεων στις τράπεζες. Έτσι, ενώ θεωρητικά στις περιπτώσεις αυτές συνιστάται η διατήρηση ενός μεγάλου ποσοστού μετρητών στο συνολικό χαρτοφυλάκιο, η οδηγία αυτή χρειάζεται περισσότερη ανάλυση αν τα «μετρητά» αυτά έχουν τη μορφή των ανασφάλιστων καταθέσεων.

Σε κάθε περίπτωση πάντως:

- Ακόμη και τα στελέχη των εταιρειών που θεωρητικά «ευνοούνται» από την επιστροφή στη δραχμή, δεν την επιθυμούν. «Θα έχουμε ένα πρόσκαιρο και περιορισμένο όφελος, ενώ στη συνέχεια θα κληθούμε να λειτουργήσουμε σε μια καταστραμμένη χώρα», υποστηρίζει αντιπρόεδρος εισηγμένης εταιρείας, ενώ πρόεδρος άλλης εισηγμένης υποστηρίζει πως «το όποιο όφελος αποκομίσουμε θα είναι βραχυπρόθεσμο και δεν θα μας λύσει κανένα από τα ουσιαστικά μας προβλήματα. Αντίθετα, θα μας δημιουργήσει νέα».

- Το σενάριο της εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη εξακολουθεί να παραμένει το λιγότερο πιθανό, ακόμη και σήμερα που το γενικότερο περιβάλλον έχει επιδεινωθεί. Σύμφωνα μάλιστα με τη λογική, από τη στιγμή που η κυβέρνηση θα συμφωνήσει σε ένα νέο πακέτο δυσάρεστων μέτρων, τότε δεν θα έχει κανένα λόγο να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές και επίσης θα έχει κίνητρο να τρέξει πολύ πιο γρήγορα τα πράγματα στην οικονομία, για να περιορίσει τις κοινωνικές αντιδράσεις.

- Το ενδεχόμενο των πρόωρων εκλογών αποτελεί αναμφίβολα έναν ακόμη κίνδυνο για την οικονομία σε αυτήν τη φάση, ενώ παράλληλα απομακρύνει εντονότατα τον στόχο για ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα της ποσοτικής χαλάρωσης. Ωστόσο, ζητούμενο είναι το κλίμα των προσδοκιών που θα δημιουργηθούν σε Ελλάδα και εξωτερικό (υπενθυμίζουμε τη σημασία του ταξιδιού του προέδρου της Ν.Δ. στη Γερμανία).

Στην περίπτωση τώρα που το κλίμα σταθερότητας επανέλθει, τότε το Χ.Α. θα δικαιούται ενδεχομένως να ζητά καλύτερες αποτιμήσεις, ιδιαίτερα για τις μετοχές εκείνες που διαθέτουν ισχυρά θεμελιώδη και έχουν μείνει πίσω. Να σημειωθεί, επίσης, πως ο ρυθμός ανάπτυξης προβλέπεται αυξημένος για το 2017 στην ευρωζώνη και πως το κλίμα των οικονομικών προσδοκιών έχει εμφανίζει αξιοσημείωτη βελτίωση κατά το τελευταίο εξάμηνο στη ζώνη του ευρώ.