Το αποτέλεσμα των χθεσινών βουλευτικών εκλογών στην Κύπρο εντείνει τις πιέσεις προς την κυβέρνηση Χριστόφια, προκειμένου να λάβει γενναία οικονομικά μέτρα, που ως στόχο θα έχουν τον περιορισμό των κρατικών δαπανών και την υλοποίηση τομών στο ασφαλιστικό σύστημα.

Κατά τις εκλογές της Κυριακής, το ΑΚΕΛ (το κόμμα του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Δημήτρη Χριστόφια) κατετάγη στη δεύτερη θέση, δίνοντας την πρωτιά στον Δημοκρατικό Συναγερμό του κ. Νίκου Αναστασιάδη, το οποίο εδώ και καιρό προτείνει ένα μίγμα οικονομικής πολιτικής που βασίζεται όχι στην επιβολή νέων φόρων, αλλά στις περικοπές των κρατικών σπαταλών και στην αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας.

Για ανάλογο μίγμα πολιτικής μιλά και ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εργοδοτών Βιομηχάνων (ΟΕΒ) κ. Φίλιος Ζαχαριάδης, που υποστηρίζει πως "χρειάζεται να σπάσουμε τον φαύλο κύκλο, όπου ο φόβος του πολιτικού κόστους μας καταδικάζει σε στασιμότητα και η προσπάθεια εξαντλείται σε επιδερμικές παροχές και σπασμωδικά μέτρα. Η οικονομία και η κοινωνία, όμως, άρχισαν να πληρώνουν αυτήν τη μεταρρυθμιστική ατολμία".

--- Τα προβλήματα

Οι παράγοντες της αγοράς περίμεναν από την κυβέρνηση να δράσει γρηγορότερα και αποφασιστικότερα, ιδίως όταν τα τελευταία στοιχεία για την κυπριακή οικονομία απέχουν από τους στόχους που έχει θέσει το υπουργείο Οικονομικών.

Συγκεκριμένα, οι εκτιμήσεις των αναλυτών κάνουν λόγο τώρα για φετινό δημοσιονομικό έλλειμμα στο 5,1% έναντι στόχου 4%. Επίσης, το πρώτο φετινό τρίμηνο μπορεί το ΑΕΠ να ήταν κατά 1,7% υψηλότερο από το αντίστοιχο περυσινό, όμως διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα με το τελευταίο τρίμηνο του 2010. Η βιομηχανία και ο κατασκευαστικός τομέας παραμένουν σε αρνητικό έδαφος, πάντως τώρα αναμένεται ο αυξημένος τουρισμός και το εξωτερικό εμπόριο να βελτιώσουν κάπως την κατάσταση μέχρι το τέλος του έτους.

Καμπανάκι επίσης έχει χτυπήσει και από το μέτωπο της ανεργίας, η οποία παρουσιάζει ανοδική τάση και κυμαίνεται γύρω στο 7,2% - 7,3%. Σύμφωνα με τον κ. Ζαχαριάδη, η κίνηση της κυβέρνησης να αυξήσει τον κατώτατο μισθό θα προσελκύσει ακόμη περισσότερους εργαζομένους από άλλες χώρες, με αποτέλεσμα το ποσοστό ανεργίας των Κυπρίων να επηρεαστεί: "Η πρόσφατη αύξηση του κατώτατου μισθού στα 909 ευρώ, ύστερα από εξάμηνη υπηρεσία, δρα σαν μαγνήτης προσέλκυσης για τους εργαζομένους αυτούς. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος πλέον να παρεμποδίσουμε ή να περιορίσουμε την έλευση αυτών των εργαζομένων στην Κύπρο", ανέφερε χαρακτηριστικά.

--- Τα ανοιχτά μέτωπα

Ο κ. Ζαχαριάδης επισημαίνει: "Η Κύπρος δεν έχει ακόμα ετοιμάσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δημοσιονομικής εξυγίανσης και δεν έχει καταφέρει τον περιορισμό των δημοσίων της δαπανών. Αναφέρω χαρακτηριστικά ότι, ενώ η αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος την περίοδο 2008 - 2010 ήταν περίπου 10%, η αύξηση των δημοσίων δαπανών ήταν σχεδόν 20%. Είναι ώρα αποφάσεων για την οικονομία και για την αντιμετώπιση του δημοσιονομικού ελλείμματος, η οποία θα πρέπει να γίνει μέσα από μείωση των εξόδων".

Πριν από έξι περίπου μήνες, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε κάνει λόγο για κάποια συμφωνία με την ΠΑΣΥΔΥ (συντεχνία των δημοσίων υπαλλήλων) για μείωση και έλεγχο των προσαυξήσεων στους μισθούς του Δημοσίου, με στόχο τα 35 εκατ. ευρώ, ωστόσο η ΠΑΣΥΔΥ έχει διαψεύσει το περιεχόμενο μιας τέτοιας συμφωνίας και τώρα -μετά τις εκλογές- ζητούμενο είναι ποιες εξελίξεις θα υπάρξουν στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Το δεύτερο ανοιχτό μέτωπο είναι αναμφίβολα το συνταξιοδοτικό. Για το συγκεκριμένο θέμα έχει εκπονηθεί αναλογιστική μελέτη, η οποία δόθηκε εδώ και καιρό στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, χωρίς ωστόσο το περιεχόμενό της να έχει διαρρεύσει προς τα έξω. "Η συζήτηση για το συνταξιοδοτικό δεν περιμένουμε μόνο να αρχίσει πολύ γρήγορα, αλλά και να τελειώσει πολύ γρήγορα", αναφέρει χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της ΟΕΒ, δείχνοντας έτσι τον επείγοντα ρόλο που θα πρέπει να έχει η σχετική μεταρρύθμιση.

Στο τραπέζι των συζητήσεων θα τεθεί πιθανότατα και μια σειρά άλλων φορολογιών. Οι παράγοντες της αγοράς θεωρούν καταστροφικό να υιοθετηθεί αύξηση του εταιρικού φορολογικού συντελεστή από το 10% στο 11%, γιατί με αυτόν τον τρόπο η Κύπρος θα χάσει την αξιοπιστία της απέναντι στους ξένους επενδυτές, στους οποίους προβάλλεται ως δέλεαρ προσέλκυσης το σταθερό φορολογικό καθεστώς.

Στο πιθανό πακέτο νέων φορολογιών εντάσσεται και ο φόρος ακίνητης ιδιοκτησίας, όμως είναι δύσκολο να υιοθετηθεί σύντομα μια τέτοια κίνηση γιατί η αξία των ακινήτων έχει να επανεκτιμηθεί από το 1980! Θα πρέπει πρώτα να γίνει η επανεκτίμηση και μετά να επιβληθεί η συγκεκριμένη φορολογία, υποστηρίζεται.

Ένα άλλο ζήτημα είναι η προώθηση των αναπτυξιακών έργων. Χαρακτηριστική είναι η θέση του κ. Ζαχαριάδη: "Θα πρέπει να υπάρξει πολιτική συναίνεση, γιατί δεν υπάρχει διέξοδος για την προώθηση της ανάπτυξης. Υφίστανται 22 μεγάλα έργα δημόσια και ιδιωτικά σε διαδικασία αδειοδότησης. Θα πρέπει να ελεγχθεί η γραφειοκρατία προκειμένου αυτά να προωθηθούν, ώστε να αυξήσουν τα κρατικά έσοδα και να περιορίσουν την ανεργία".

--- Η θέση των τραπεζιτών

Χαρακτηριστικό είναι πως στην τακτική γενική συνέλευση της Marfin-Λαϊκής, την προηγούμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος της τράπεζας, κ. Ανδρέας Βγενόπουλος, απέφυγε να αναφερθεί σε θέματα που άπτονται της οικονομίας της Κύπρου, για να μη θεωρηθεί παρέμβαση στις επικείμενες (τότε) βουλευτικές εκλογές.

Γενικότερα, πάντως, οι Κύπριοι τραπεζίτες έχουν πολλές φορές κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανάγκη αυστηρών μέτρων που θα περιορίζουν τις δαπάνες στον δημόσιο τομέα, με ενδεικτικές τις παραινέσεις του κ. Μάκη Κεραυνού της Ελληνικής αλλά και του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας κ. Αθανάσιου Ορφανίδη, ο οποίος πρόσφατα δήλωσε πως "είναι επιβεβλημένο το νοικοκύρεμα των δημόσιων οικονομικών" και ότι "οποιαδήποτε αναβολή στη λήψη αποφάσεων θα μας φέρει αντιμέτωπους με ακόμη πιο δύσκολες καταστάσεις, όπως αυτές που βιώνουν άλλες χώρες της Ευρώπης"...

Οι διεθνείς αναλυτές θεωρούν τις κυπριακές τράπεζες κεφαλαιακά ισχυρές και διαθέτουσες υψηλή ρευστότητα, ωστόσο οι τελευταίες υποβαθμίσεις των πιστοληπτικών τους ικανοτήτων οφείλεται τόσο στην επιδείνωση των μακροοικονομικών δεδομένων της Κύπρου όσο φυσικά και στις θέσεις που κατέχουν στην ελληνική αγορά (γύρω στο 40% των δραστηριοτήτων τους). Οι Κύπριοι τραπεζίτες, λοιπόν, θα ήθελαν αναμφίβολα ριζικότερη και αναπτυξιακή αντιμετώπιση της εγχώριας δημοσιονομικής κατάστασης, με μέτρα που θα λαμβάνονταν... χθες.

--- Αλλάζει άποψη η κοινή γνώμη

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα του πρόσφατου "Κυπροβαρόμετρου", όπου παρατηρείται σημαντική στροφή της άποψης των Κυπρίων για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας. Συγκεκριμένα, κερδίζουν έδαφος η μείωση των δαπανών και οι ιδιωτικοποιήσεις, ενώ πολύ λίγοι είναι εκείνοι που επιλέγουν την αύξηση των άμεσων ή και των έμμεσων φόρων. Ειδικότερα, τη μείωση των δαπανών την επιλέγει το 58% των ερωτηθέντων (56% το 2009), τις ιδιωτικοποιήσεις το 27% (από 16%) και τις αυξήσεις φόρων το 17%, έναντι 19% το 2009.

Από πού όμως θα πρέπει να κοπούν οι κρατικές δαπάνες; Με μεγάλη διαφορά (44% το 2010 έναντι 39% πέρυσι) η κοινή γνώμη δείχνει το κρατικό μισθολόγιο, ενώ μόλις το 9% μιλά για τα αναπτυξιακά έργα και το 8% για τις αμυντικές δαπάνες. Μία άλλη έκφανση του ίδιου θέματος προκύπτει όταν ζητούνται από τους Κύπριους πολίτες να επισημάνουν τα προβλήματα της δημόσιας υπηρεσίας και αυτοί απαντούν: γραφειοκρατία 31%, υψηλοί μισθοί 28%, μεγάλος αριθμός υπαλλήλων 17%, σπάταλο κράτος 12% κ.λπ...

Επίσης, μεγάλη αλλαγή παρατηρείται στο πώς βλέπει η κοινή γνώμη το θέμα των ιδιωτικοποιήσεων, καθώς υπάρχει πολύ διαφορετική εικόνα σε σχέση με εκείνη που επικρατούσε πέντε χρόνια πριν. Συγκεκριμένα:

• Το 63% λέει ναι στην ιδιωτικοποίηση των Κυπριακών Αερογραμμών και το 30% όχι. Τα αντίστοιχα ποσοστά το 2005 ήταν 35% υπέρ του ναι και 57% υπέρ του όχι.

• Το 52% συμφωνεί με την ιδιωτικοποίηση της ΑΤΗΚ (CYTA, 36% το 2005) και μόνο το 36% διαφωνεί (56% το 2005).

• Ποσοστό 47% βλέπει θετικά την ιδιωτικοποίηση της ΑΗΚ (Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου, μόνο το 33% το 2005) και 45% αρνητικά (59% το 2005).

• Με 48% έναντι 30% επικρατεί η ιδιωτικοποίηση των Ταχυδρομείων και με 49% έναντι 28% η ιδιωτικοποίηση σε μαρίνες και λιμάνια. Να σημειωθεί ότι το 2005 η κοινή γνώμη διαφωνούσε με αυτές τις επιλογές.