Συναγερμό στα οικονομικά επιτελεία των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων έχει σημάνει η ραγδαία αύξηση του παράνομου εμπορίου λαθραίων και παραποιημένων τσιγάρων. Η κατανάλωσή τους έφτασε πέρυσι στον αριθμό-ρεκόρ των 64,2 δισεκατομμυρίων μονάδων, αντιστοιχώντας περίπου στο 10% της συνολικής κατανάλωσης τσιγάρων στην Ε.Ε.

Εκτός όμως από την αιμορραγία στα κρατικά έσοδα από τα λαθραία τσιγάρα, η κατανάλωση των οποίων και στη χώρα μας την τελευταία διετία, σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, έχει αυξηθεί σημαντικά λόγω και της αύξησης της φορολογίας, η ελληνική κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει και την «τρύπα» που άφησαν πίσω τους τα μέτρα που έλαβε πέρυσι.

Για τον λόγο αυτόν, και προκειμένου να προλάβει τα χειρότερα, κυριολεκτικά στο παρά πέντε της ψήφισης του εφαρμοστικού νόμου, το ελάχιστο ποσό του ειδικού φόρου κατανάλωσης στη μέση σταθμισμένη τιμή λιανικής πώλησης από 95% που ήταν στην αρχική διάταξη (75% πριν) πήγε τελικά στο 100%.

Πρακτικά αυτό συνεπάγεται ότι ο ελάχιστος φόρος αυξάνεται στα 102 ευρώ από 76,30 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα. Η νέα τιμή πώλησης για τα φθηνότερα σήματα, που είναι σήμερα 2,40 ευρώ το πακέτο, θα σκαρφαλώσει στην καλύτερη περίπτωση στα 2,85 - 2,90 ευρώ.

Αντίστοιχα, αυξήσεις αναμένονται και στα τσιγάρα της μεσαίας κατηγορίας, οι τιμές των οποίων σήμερα κυμαίνονται στα 3,10 ευρώ ανά πακέτο. Εξέλιξη μέσω της οποίας το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης ευελπιστεί να εισπράξει περισσότερους φόρους και να περιορίσει την «τρύπα» που άφησε πίσω του το 2010, όπου εν τέλει εισπράχθηκαν... μόλις 2,9 δισ. ευρώ, όταν στο μνημόνιο είχαν προϋπολογιστεί 3,7 δισ. ευρώ.

Στόχος για αύξηση των εσόδων ο οποίος τίθεται και πάλι εν αμφιβόλω, καθώς η αγορά και η καταναλωτική συμπεριφορά στην Ελλάδα του μνημονίου έχουν αλλάξει άρδην. Συγκεκριμένα, η αγορά καπνικών προϊόντων καταγράφει συνεχή υποχώρηση, η οποία την περασμένη χρονιά άγγιξε το 13% σε σχέση με το 2009, ενώ στο α΄ πεντάμηνο του 2011 η μείωση διαμορφώθηκε στο 11%.

Αναλυτικότερα, πέρυσι τη μεγαλύτερη πίεση δέχτηκαν οι πωλήσεις των επονομαζόμενων και ακριβών τσιγάρων, οι πωλήσεις των οποίων μειώθηκαν κατά 17% - 18%. Το πρώτο πεντάμηνο του έτους η πτώση στα ακριβά ανήλθε στο 13% - 14%. Εν αντιθέσει με τα ακριβά, στους κερδισμένους μέχρι σήμερα ήταν τα φθηνά σήματα και τα στριφτά, με τη δεύτερη κατηγορία να καταγράφει αύξηση πωλήσεων άνω του 30% την τελευταία διετία, με αποτέλεσμα το μερίδιό τους να διαμορφώνεται σήμερα στο 9,5% - 10%.

Με τα νέα μέτρα, πάντως, η «ψαλίδα» των τιμών μεταξύ των ακριβών και των φθηνών θα μειωθεί δραστικά στο 1,10 - 1,20 ευρώ το πακέτο από 1,60 ευρώ που ήταν σήμερα, οπότε και αναμένεται ότι θα μειωθεί ο ρυθμός ανόδου των πωλήσεων των φθηνών προς όφελος των premium, των εσόδων του κράτους, της κερδοφορίας των επιχειρήσεων του κλάδου αλλά και των περιθωρίων του δικτύου διανομής.

Το μέτρο, παρόλο που σύμφωνα με κύκλους της αγοράς είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν είναι αρκετό για να διασφαλίσει τα έσοδα του κράτους. Όπως σημειώνουν οι ίδιοι κύκλοι, το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης θα έπρεπε να λάβει πιο δραστικές λύσεις που θα του διασφάλιζαν τα κρατικά έσοδα.

Σύμφωνα με τους ίδιους, το οικονομικό επιτελείο δεν «αξιοποίησε» τα νέα μέτρα και στα στριφτά τσιγάρα, τα οποία καταγράφουν σημαντική ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια.

Σημειώνουν δε ότι η κατεύθυνση των «αναλογικών» μέτρων που έχει υιοθετηθεί είναι πλήρως αντίρροπη με την ευρωπαϊκή πρακτική των αυξανόμενων «πάγιων» εργαλείων, τα οποία ορίζουν τη φορολογία ως απόλυτο ποσό φόρου ανά πακέτο, προστατεύοντας έτσι τα κρατικά έσοδα από τη στροφή των καταναλωτών σε φθηνά τσιγάρα ή στριφτά.

Σημειώνεται ότι ο πάγιος φόρος στην Πολωνία είναι 36,3 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα, στη Ρουμανία 50 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα, ενώ στην Ελλάδα είναι στα επίπεδα των 15 ευρώ ανά 1.000 τσιγάρα όπως και στην Ισπανία.