Συνέντευξη στη Μαρίνα Τσικλητήρα

Στις 17 Ιουλίου, στις 9 μμ., ο Κήπος του Μεγάρου θα φιλοξενήσει ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς: τον Δημήτρη Παπαδημητρίου, σε μια συναυλία με τίτλο «Όλα τα πήρε το καλοκαίρι», στην οποία θα τραγουδήσουν οι Φωτεινή Δάρρα, Γιώργος Μαργαρίτης, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης και Γιώργος Φλωράκης. Με αυτήν την αφορμή, ο συνθέτης μοιράστηκε μερικές σκέψεις του με το Real.gr.

Το πρόγραμμά σας είναι «ειδικά αφιερωμένο σε όσους δέθηκαν στο κατάρτι της Αθήνας και αψήφησαν τις Σειρήνες του Καλοκαιριού». Δηλαδή;

Στα πρώτα χρόνια της διαδρομής μου υπήρξα κατ’ εξοχήν συνθέτης του κινηματογράφου. Το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης γινόταν Φθινόπωρο και ήταν η απολυτή προθεσμία περαίωσης των εργασιών. Άρα, η δουλειά μαζευόταν το καλοκαίρι. Ολα τα 19 πρώτα καλοκαίρια ήμουν δεσμώτης της Αθήνας. Αυτοί που μένουν πίσω, οι ολίγοι,είναι οι ανθρώποι με κάποιο ανώτερο καθήκον που τους δένει στην Αθήνα. Η οποία το καλοκαίρι, για τους πιστούς παραμένοντες, παίρνει σαφώς ανθρώπινα χαρακτηριστικά και, σαν μια γυναίκα που ξαφνικά θυμήθηκε πως είναι όντως όμορφη, προβάλλει καλοντυμένη και ερωτική μόνο για’ σένα που έμεινες δίπλα της. Οι σύντροφοι του «εν Αθήναις καλοκαιριού» είναι το κοινό μας.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο της συναυλίας είναι το σμίξιμο ερμηνευτών διαφορετικών μεταξύ τους. Πώς σχολιάζετε αυτό το καλλιτεχνικό μίγμα;

Ο φιλόσοφος Bernard Bosanquet έδωσε έναν μαγικό ορισμό της Αρμονίας: «Unity in Variety», ήτοι «Ενότητα στην ποικιλία». Χωρίς ποικιλία υπάρχει ανία. Χωρίς ενότητα δεν υπάρχει ύφος, κέντρο. Είμαι οπαδός του ορισμού αυτού.

Θα μας δώσετε μια γεύση-ή μάλλον, μια... νότα- από το νέο cd, κομμάτια του οποίου θα ακουστούν και στον Κήπο?

Πρόκειται για κοινή δουλειά με τον πρωτοεμφανιζόμενο στα στιχουργικά μας πράγματα Χρήστο Παναγιωτόπουλο. Ο λόγος και η θεματολογία του περιέχουν τον μυστικό κώδικα της εποχής μας. Το DNA του καταραμένου ανθρώπου, που είναι ο αντι-ήρωας της. Το ξεπούλημα και το ολικό "ξετίναγμα" του. Και, ταυτόχρονα, το έπος της επιβίωσης του σε τόσο απάνθρωπες σύγχρονες συμπληγάδες. Για μένα ο στίχος αυτός είναι εξαιρετικά σημαντικός, ως καθρέφτης χρήσιμος και ιστορικά συνεπής. Η πανσπερμία ερμηνευτών δηλώνει ότι ο δίσκος αναφέρεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Ευχαριστώ τους τόσο σημαντικούς τραγουδιστές που με τιμούν στις 17 Ιουλίου και μας ακολουθούν στην θαρραλέα δισκογραφική προσπάθεια.

Τι σας ενοχλεί και τι σας χαροποιεί περισσότερο σήμερα, στην Ελλάδα, όσον αφορά τον πολιτισμό-από την πλευρά εκείνων που τον διαχειρίζονται, εκείνων που τον φέρουν αλλά και των αποδεκτών του;

Το ΥΠΠΟ είναι, δυστυχώς, ένα υποτιμημένο υπουργείο. Η απόλυτη απαξίωση του, κόντρα στις ηρωικές προσπάθειες πολλών κατώτερων στελεχών του, δείχνει να είναι σχεδόν από πρόθεση. Πρέπει να δοθεί σε κορυφαίους ανθρώπους του πολιτισμού, καταξιωμένους στην εθνική συνείδηση με έργο και εκτός κομματικών ορίων. Ένα σωστό υπουργείο πολιτισμού θα μας είχε σώσει από την ίδια την κρίση.

Πολιτισμό ζητάει από μας η κυβέρνηση όταν μας επιβάλλει τους επαχθείς φόρους και δεν θέλει να φοροδιαφεύγουμε. Όταν μας θέλει νομοταγείς και πατριώτες. Το ΥΠΠΟ και το Παιδείας θα έπρεπε να είναι ένα κοινής στρατηγικής και οράματος ενιαίο σώμα με δύο διαχειριστικά μέρη. Το οποίο σώμα να αναλάβει τον εθνικό ρόλο της επανασύνδεσης μας με τον πολιτισμό και την παιδεία.

Πολιτισμός είναι, εν τέλει, το πώς ζεις. Το επισφαλές πολίτευμα της δημοκρατίας στηρίζεται μόνο στην ποιότητα της κοινωνίας ως πολιτισμός. Από τον Θουκυδίδη στον Κάτωνα και από τον Πετρώνιο μέχρι τον Μαρξ, δηλώνεται ευθαρσώς ότι ο πολιτιστικός εκφυλισμός γκρέμισε από τα μέσα τις μεγάλες δημοκρατίες. Μην ψάχνετε αλλού τα αίτια της κρίσης.

Έχετε πει ότι «το ταλέντο χωρίς θέλω» δεν σας λέει τίποτα. Τι γίνεται με το ακριβώς αντίθετο; Θα υποστηρίζατε ένα σχετικώς μειωμένο ταλέντο αν συνδυαζόταν με ένα παθιασμένο «θέλω» και μια αποφασισμένη ψυχή;

Απλά, δεν υπάρχει για μένα ταλέντο χωρίς "θέλω". Ο κιθαριστής Βαγγέλης Ασημακόπουλος με ρώτησε κάποτε-στα 17 μου: "Από τα 100 προτερήματα, πόσα νομίζεις χρειάζεται ένας μουσικός για να γίνει μεγάλος;" Απάντησα "Ξέρω και γω, ίσως τα 80;". "Λάθος", αναφώνησε. "Και τα 100. Κανείς δεν γεννιέται με όλα στη φαρέτρα του. Όμως , με δουλειά στην ψυχή και τον χαρακτήρα, στην τεχνική και το όραμα, τη γνώση και την εμπειρία, οδηγεί τον εαυτό του στην πληρότητα που ονομάζω ταλέντο.» Όχι, λοιπόν, αλλά και ναι στην ερώτησή σας.

Ως παλιά φαν, ομολογώ ότι οι «Ρυθμικές Αναπτύξεις του αδιεξόδου της Λίας» θα με ακολουθούν πάντα. Ποιο κομμάτι ή τραγούδι σας ή soundtrack ακολουθεί εσάς;

Χαχα! Αυτό είναι το κόλπο. Τα έγραψα, τα ηχογράφησα, τα εξέδωσα και απαλλάχτηκα. Τώρα "κυνηγάν" άλλους! Για μένα ζουζουνίζει διαρκώς σαν μελίσσι ο αξεδιάλυτος ήχος των αγέννητων κομματιών, που αντιπαλεύουν να βγουν στο φως. Βάσανο αληθινό, που είναι και μια οδυνηρή συντροφιά, εν τέλει.
Τα κομμάτια μου γεννιούνται σαν να προϋπάρχουν πολύ πριν-ίσως πάντα- μέσα μου, σε μια εξωηχητική υπόσταση, και σιγά σιγά φορούν κομμάτια ήχου στο σώμα τους. Η δουλειά μου είναι μόνο εκεί. Να νιώσω ότι τα έντυσα σωστά. Αυτό είναι το ζουζούνισμα-ενεργειακός αχός και ήχος σπασμωδικός. Τι σας λέω τώρα;

Σε ελληνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο τι καινούριο μπορούμε να περιμένουμε από τη μουσική; Υπάρχει κάτι στη νέα ελληνική μουσική σκηνή-πρόσωπο ή τάση-που σας έχει κάνει «κλικ»;

Άμα ξέρουμε τι να περιμένουμε, σκοτώνουμε το καινούριο που δεν του μοιάζει. Όχι. Ας το αφήνουμε να μας εκπλήξει. Σε μια Ελλάδα όπου έγινε ολικό παιδομάζωμα και λείπουν 4 ενδιάμεσες γενιές από όλες , σχεδόν, τις συμφέρουσες οικονομικά τέχνες (κυρίως, αλλά όχι μόνο), δεν υπάρχει λογική συνέχεια παλαιού και νέου. Ας δώσουμε σε όλους βήμα να υπάρξουν, ώστε να συμπληρωθεί με τους φυσικούς της κρίκους η αλυσίδα.
«Κλικ» μου κάνουν όσοι δεν μιμούνται το παρελθόν. Όμως, λόγω κάποιας κοινωνικής επιδημίας, έχουν επιτυχία, εκ των νέων, οι πιστές απομιμήσεις. Κυρίως ερμηνευτικά.

Η ζωή χωρίς μουσική μπορεί να είναι όμορφη; Υπάρχουν στιγμές που αποζητάτε την πλήρη σιωπή;

Ως διευθυντής του Τρίτου, εισηγήθηκα από ραδιοφώνου την πρώτη χρονιά στην Παγκόσμια Ημέρα Μουσικής να πάψει κάθε μουσική να ηχεί στον πλανήτη, για 10 μέρες. Μόνο έτσι θα αντιληφθούμε ξανά τι σημαίνει «μουσική», γιατί υπάρχει, γιατί η ζωή χωρίς αυτήν είναι ένα κάτεργο.

Παλιά, στη βασική εκπαίδευση στον στρατό απαγορευόταν η μουσική. Τότε, στον θάλαμο, βάζαμε να ψάλλουν οι ψαλτάδες. Και, όσοι ήξεραν όπερα ή ελληνικά τραγούδια, μας τραγουδούσαν συντεταγμένα, ως πρόγραμμα. Μια φορά, με κάλεσαν ως ανυπότακτο για να μου ανακοινώσουν φυλάκιση. Στο γραφείο προσωπικού έπαιζε στο τρανζιστοράκι ένα τραγούδι των Depeche Mode. Δεν μπόρεσα να μην κλάψω. Η συγκίνηση πρόλαβε κάθε άμυνα. Ήταν πιο δυνατή, σωματικά, αίσθηση και από νερό στην έρημο. Ο βαθμοφόρος νόμισε πως με στενοχώρησε η εξαγοράσιμη φυλάκιση για την ανυποταξία. «Έλα, μωρέ, 200 δραχμές είναι!», μου είπε. «Τι κλαις;»