Θάνατοι από Covid στην Ελλάδα: Η αδιάψευστη αλήθεια των αριθμών

Η πρωτιά της Ελλάδας σε θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού μεταξύ των παραδοσιακών δυτικών χωρών του κόσμου τον τελευταίο χρόνο προέκυψε από την ανάλυση του καθηγητή του ΔΠΘ Βασίλη Τσαουσίδη και αναδείχτηκε πρόσφατα μέσα από ρεπορτάζ του iatronet.gr και του Εuro2day.gr. Οι κοινωνικοοικονομικοί και άλλοι λόγοι εξαίρεσης από τη σύγκριση των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ, αν και είναι αυτονόητοι, εξηγήθηκαν επαρκώς, δηλώθηκαν ρητώς και είναι απολύτως κατανοητοί σε κάθε καλόπιστο αναγνώστη.

Ο καθηγητής επεκτείνει την ανάλυσή του και αναδεικνύει τις συνέπειες αυτής της αρνητικής «πρωτιάς», συνδυάζοντας τρεις επιπλέον ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις:

α) Η Ελλάδα προσπέρασε πρώτη φορά όλες τις δυτικές χώρες σε αριθμό καθημερινών θανάτων ανά εκατομμύριο πληθυσμού ήδη από τον περασμένο Απρίλιο και έκτοτε παρέμεινε το μεγαλύτερο διάστημα στην κορυφή.

β) Κάτι ανάλογο συνέβη με τον μέσο όρο των χωρών της Ε.Ε. (συμπεριλαμβανομένων και των χωρών-μελών που ανήκουν στο «ανατολικό μπλοκ»), και μάλιστα από τα μέσα Μαρτίου.

γ) Αν η χώρα μας συγκριθεί μόνο με τις χώρες του «ανατολικού μπλοκ» για το ίδιο διάστημα, έχει καλύτερες επιδόσεις από ορισμένες, όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, αλλά χειρότερες από κάποιες άλλες, όπως η Σλοβενία και η Σλοβακία. Η πορεία της απεικονίζεται στο διάγραμμα.

 Η πρωτιά στις δυτικές χώρες

«Νομίζουν πολλοί ότι η Ελλάδα καταγράφει τον μεγαλύτερο ρυθμό θανάτων μεταξύ των παραδοσιακών δυτικών χωρών (εξαιρούνται οι χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ) τώρα τελευταία. Ότι είναι μια προσωρινή κατάσταση μερικών ημερών ή έστω εβδομάδων, που κάποιοι θέλουν να την εκμεταλλευτούν πολιτικά», αναφέρει ο κ. Τσαουσίδης και παραθέτει στοιχεία που αποδεικνύουν πως κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

Η Ελλάδα πέρασε για πρώτη φορά πρώτη ανάμεσα στις παραδοσιακές δυτικές χώρες σε καθημερινούς θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού αρχικά για μία μέρα στις 8 Απριλίου και στη συνέχεια στις 14 Απριλίου του 2021 και παρέμεινε καθημερινά πρώτη μέχρι τις 12 Ιουλίου, όταν την προσπέρασαν οι ΗΠΑ. Επανήλθε στην πρώτη θέση σε καθημερινούς θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού στις 29 Οκτωβρίου 2021 και παραμένει σ’ αυτήν μέχρι σήμερα. [Διάγραμμα 1]

Διάγραμμα 1 - Σύγκριση Ελλάδας - δυτικών χωρών

Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, στο διάστημα αυτό (από 14 Απριλίου που προσπέρασε πρώτη φορά τις ΗΠΑ μέχρι σήμερα), η Ελλάδα έχει τριπλάσιο αριθμό θανάτων αναλογικά με τον πληθυσμό της σε σχέση με τις επόμενες στην κατάταξη δυτικές χώρες της Ευρώπης.

Σε σύγκριση με τις χώρες του πρώην «ανατολικού μπλοκ», η Ελλάδα εμφανίζεται για το ίδιο διάστημα σαφώς καλύτερη από κάποιες όπως οι Βουλγαρία (2.072,31 θάνατοι ανά εκατομμύριο από τις 14 Απριλίου), Ρουμανία (1.654,92), Λιθουανία (1.177,75) και Ουγγαρία (1.200,94), αλλά σαφώς χειρότερη από άλλες όπως οι Σλοβενία (577,76), Σλοβακία (770,23), Τσεχία (538,77) και Εσθονία (580,3). Στο διάγραμμα 2 απεικονίζεται η πορεία των ανατολικών χωρών σε σχέση με την Ελλάδα. 

Διάγραμμα 2 - Σύγκριση Ελλάδας - ανατολικών χωρών

«Επομένως, από τη μια μεριά έχουμε την Ελλάδα να είναι χειρότερη από όλες τις δυτικές χώρες το διάστημα των τελευταίων 8 μηνών (ισχύει και για ολόκληρο το τελευταίο έτος με μικρότερη απόσταση) και από την άλλη, να είναι καλύτερη από αρκετές χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ», αναφέρει ο καθηγητής.

 Πάνω από τον μ.ο. Ευρώπης και Ε.Ε.

Αν η σύγκριση γίνει σε επίπεδο Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων και όλων των χωρών του «ανατολικού μπλοκ», διαπιστώνεται πως η Ελλάδα στο ίδιο διάστημα βρίσκεται πολύ πάνω από τον μέσο όρο, τόσο μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. όσο και στο σύνολο της Γηραιάς Ηπείρου.

Η χώρα μας προσπέρασε τον μέσο όρο καθημερινών θανάτων της Ε.Ε. ήδη από τις 16 Μαρτίου και έκτοτε παραμένει σταθερά σε δυσμενέστερη θέση, ενώ σε ορισμένα διαστήματα του συγκεκριμένου 9μήνου η εικόνα είναι δραματικά χειρότερη από τον μέσο όρο. Στο μεγαλύτερο διάστημα, μάλιστα, ξεπερνά τον μέσο όρο θανάτων και στο σύνολο των χωρών της Ευρώπης, μελών της Ε.Ε. και μη.

Διάγραμμα 3 - Σύγκριση Ελλάδας - Μ.Ο. Ευρώπης και Ε.Ε

Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία που φανερώνουν το «ράλι» που ακολούθησαν οι θάνατοι στην Ελλάδα από την άνοιξη έως σήμερα. Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, από την έναρξη της πανδημίας έως τη 13η Απριλίου 2021, η χώρα μας είχε εντυπωσιακά καλύτερες επιδόσεις σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. (880 θάνατοι ανά εκατομμύριο έναντι 1.458 στους «27»). Σήμερα οι αριθμοί έχουν σχεδόν συγκλίνει στο σύνολο της πανδημικής περιόδου. Κι αυτό γιατί στο 8μηνο από τη 14η Απριλίου μέχρι σήμερα, «έτρεχε» με διπλάσιο ρυθμό θανάτων ανά εκατομμύριο σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. (941 έναντι 468).

Παρατηρήσεις και ερμηνεία

Σε ό,τι αφορά τους λόγους που οδήγησαν στο «ράλι» των θανάτων από την άνοιξη μέχρι σήμερα και στην αρνητική πρωτιά στον δυτικό κόσμο, ο καθηγητής παρατηρεί πως στο διάστημα αυτό αποτυπώνεται σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο της ανοσίας που άρχισε να αναπτύσσεται στις διάφορες χώρες μετά τον εμβολιασμό.

«Φαίνεται πως το εμβολιαστικό πρόγραμμα στη χώρα μας δεν κατάφερε από νωρίς να ενισχύσει άμεσα τον ευάλωτο πληθυσμό. Το αν δεν εφαρμόστηκε ικανοποιητικά, αν δεν τηρήθηκαν οι προτεραιότητες ή αν υπήρχαν άλλα ζητήματα, είναι κάτι που πρέπει να διερευνηθεί. Έτσι όμως ίσως εξηγείται επαρκέστερα γιατί η Ελλάδα παρουσιάζει σημάδια αποκλιμάκωσης αργότερα απ' ό,τι  οι υπόλοιπες δυτικές χώρες και νωρίτερα απ' ό,τι πολλές ανατολικές», αναφέρει στο iatronet.gr.

Ο καθηγητής συνδέει το γεγονός και με την ηλικιακή κατανομή στις ΜΕΘ, ένα εργαλείο που ο ίδιος αρχικά χρησιμοποίησε για να παρακολουθεί την πίεση στις ΜΕΘ και στη συνέχεια την εξέλιξη του εμβολιαστικού προγράμματος, όταν ακόμα δεν είχε γίνει γνωστή η ηλικιακή κατανομή των εμβολιασμένων.

Παράλληλα, παρατηρεί στα διαγράμματα ότι μετά την τουριστική περίοδο, σε συνδυασμό με την περιορισμένη ανοσία που είχε επιτευχθεί και την προοδευτική εξασθένηση της ανοσίας των εμβολιασμένων, η διασπορά συνεχίστηκε. Τέλος, επισημαίνει ότι «η ανάλυση των δεδομένων είναι ο μόνος τρόπος να εντοπιστούν τα προβλήματα και να συσχετιστούν με τις αιτίες τους, ώστε να λυθούν. Ούτε η λογοκρισία αλλά ούτε οι υπερβολές, με πολιτικά κίνητρα, βοηθούν στη λύση τους. Τελικά οι αριθμοί είναι αυθάδεις και δεν σιωπούν».

Ο κ. Τσαουσίδης περιλαμβάνει τις παραπάνω παρατηρήσεις σε άρθρο του, με τίτλο «Ανήκομεν εις στην Δύσιν;», στο οποίο καταλήγει:

«Τα διαγράμματα και ο διαχωρισμός των χωρών (δυτικών, πρώην ανατολικό μπλοκ) μάς βοηθούν να καταλάβουμε πού νομίζουμε ότι "ανήκομεν" και πού, τελικά, ανήκομεν πραγματικά. Ανήκομεν εις την Μέσην. Και ούτε καν».

Επεξήγηση διαγραμμάτων: [Πηγή: OurWolrdinData]. Η κατάταξη των χωρών δεξιά του διαγράμματος γίνεται αυτομάτως με βάση τις σημερινές τιμές και όχι σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου.