Γιατί μας κατακλύζουν RNA ιοί, θέμα χρόνου ο επόμενος

Οι σημαντικότερες επιδημίες που απείλησαν σοβαρά τη δημόσια υγεία τις τελευταίες δεκαετίες (SARS, AIDS, H1N1, H1N5 κ.ά.), με αποκορύφωμα την πανδημία Covid-19, οφείλονται σε RNA ιούς.

Μιλώντας στο iatronet.gr, ο ομότιμος καθηγητής Γενετικής του ΑΠΘ και πρώην υπουργός Αθανάσιος Τσαυτάρης ερμηνεύει το γεγονός και τονίζει πως η ανθρωπότητα πρέπει να προβληματιστεί, να βρει την αιτία και να αναλάβει κατάλληλη δράση.

Ο ίδιος εντοπίζει την αιτία στο όξινο περιβάλλον που έχει δημιουργηθεί στη γη από τις ρυπογόνες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, το οποίο είναι ιδανικό για την ανάπτυξη τέτοιου είδους ιών. Προβλέπει πως αργά ή γρήγορα, η μάστιγα του κορωνοϊού θα περιοριστεί, αλλά επισημαίνει πως αν δεν χτυπηθεί το πρόβλημα στη ρίζα του, είναι απλά θέμα χρόνου η εμφάνιση του επόμενου RNA ιού που θα ευδοκιμήσει στο συγκεκριμένο περιβάλλον και θα απειλήσει ξανά την ανθρωπότητα.

Παράδεισος για τον ιό το όξινο περιβάλλον

«Κατά την άποψή μου και κατά την άποψη πολλών επιστημόνων, γνωρίζοντας ότι το RNA είναι ένα μόριο τρομερά ευαίσθητο στα αλκαλικά περιβάλλοντα (δηλαδή στη βροχή, στο νερό, στο έδαφος), οι συνθήκες που ευνοούν τους ιούς αυτού του είδους είναι το όξινο περιβάλλον, σαν αυτό που έχουμε δημιουργήσει ως αποτέλεσμα της ατμοσφαιρκής ρύπανσης», σημειώνει και εξηγεί: «Όταν βρέχει, το διοξείδιο του άνθρακα που ανέβηκε στην ατμόσφαιρα ενσωματώνεται στις σταγόνες της βροχής και γίνεται ανθρακικό οξύ. Αυτό, πέφτοντας ως όξινη βροχή στη γη, στο χώμα, στο νερό, στο ποτάμι, στη λίμνη, στη θάλασσα, στα χωράφια, στα πόσιμα νερά κ.λπ., έχει μετατρέψει το περιβάλλον σε όξινο».

Ανάλογο περιβάλλον, σύμφωνα με τον καθηγητή, διαμορφώνεται και στον ανθρώπινο οργανισμό, μέσω των πνευμόνων. «Στον πνεύμονα γίνονται οι ανταλλαγές, παίρνω οξυγόνο-δίνω διοξείδιο. Τα πνευμόνια μας είναι υγρά και αν γεμίσουν με παραπάνω διοξείδιο του άνθρακα έχουν κι εκεί μεγάλες πιθανότητες να βοηθήσουν στο να μπει παραπάνω διοξείδιο του άνθρακα στο αίμα μας. Και μέσα στο αίμα μας να γίνει ανθρακικό οξύ, με τον ίδιο τρόπο», λέει και προτείνει στην ιατρική κοινότητα να το παρακολουθήσει με στοχευμένες επιδημιολογικές μελέτες. «Μπορεί να δει τι συμβαίνει στο pH του αίματός μας σε ένα περιβάλλον όξινο, όπως το κέντρο μιας μεγαλούπολης ή κοντά σε ένα μεγάλο εργοστάσιο και τι συμβαίνει όταν ζούμε σε ένα περιβάλλον καθαρό και αμόλυντο», σημειώνει.

Ο καθηγητής επισημαίνει πως το βασικό χτύπημα για να απαλλαγεί η ανθρωπότητα από μάστιγες όπως αυτή της πανδημίας κορωνοϊού και άλλες παρόμοιες στο μέλλον, είναι να προστατεύσει το περιβάλλον και να το επαναφέρει σε ουδέτερο pH. Αναγνωρίζει τη δυσκολία μιας τέτοιας παρέμβασης, που απαιτεί παγκόσμια συνεργασία για την επίλυση ενός παγκόσμιου προβλήματος, αλλά υπογραμμίζει πως αν δεν συμβεί, θα έρθει σίγουρα και επόμενος RNA ιός και θα βρει το ιδανικό γι' αυτόν περιβάλλον να ευδοκιμήσει ξανά.

Τι θα γίνει με την Covid-19

Ο κ. Τσαυτάρης θεωρεί πως είναι πολύ δύσκολη η πλήρης εξόντωση του κορωνοϊού μέσω των εμβολιασμών και των φαρμάκων, λόγω της τεράστιας ικανότητας των RNA ιών να μεταλλάσσονται, ώστε να ξεφεύγουν. Ωστόσο, δηλώνει αισιόδοξος ότι αργά ή γρήγορα θα τιθασευτεί και θα τεθεί υπό έλεγχο.

«Οσο θα ενισχύεται η άμυνά μας, είτε μέσω των εμβολίων είτε μέσω των φαρμάκων που έρχονται, και φυσικά μέσω της τήρησης διάφορων κοινωνικών κανόνων -μάσκες, αποστάσεις κ.λπ.-, είμαι σίγουρος ότι σιγά σιγά ο οργανισμός μας θα αμυνθεί και σε αυτή τη μάστιγα, όπως συνέβη και στο παρελθόν και θα την περιορίσει. Δεν θα την εξαφανίσει, πιστεύω», αναφέρει και συμπληρώνει: «Σε αυτή τη μάχη και ο ιός δεν κάθεται με σταυρωμένα χέρια. Τον πιάνεις από τον σβέρκο, σε πιάνει από τα χέρια. Τον πιάνεις εσύ από τα χέρια, σε πιάνει από τα πόδια, όπως γίνεται στην πάλη. Ο καθένας βάζει τα όπλα του και ο αγώνας προς στιγμήν είναι στη μέση. Θα χρειαστεί προσπάθειες ακόμη».

Στο RNA το «κλειδί» για την προέλευση της ζωής;

Μπορεί η πανδημία να αλλάξει τη γνώση μας και να επαναπροσδιορίσει τη θεωρία για την προέλευση της ζωής στη Γη; Ο Α. Τσαυτάρης πιστεύει πως η επιστήμη πρέπει να πάψει να είναι δογματική, αλλά να παραμένει διαρκώς ανοιχτή σε νέα γνώση, καθώς είναι ζήτημα αν γνωρίζουμε σήμερα το 5%-10% όσων συμβαίνουν στη φύση.

Όπως επισημαίνει, το κεντρικό δόγμα στη γενετική είναι πως το DNA είναι το γενετικό υλικό που κουβαλάει τις πληροφορίες, κι όταν χρειαστεί να κάνει πρωτεΐνες, πρώτα μεταγράφεται σε RNA και το RNA παίζει τον ρόλο του αγγελιοφόρου, δηλαδή κουβαλάει το μήνυμα, πάει να γίνει η μετάφρασή του, να φτιαχτούν οι πρωτεΐνες, τα ένζυμα κ.ά., που κάνουν όλες τις λειτουργίες.

«Θα ρωτήσει κάποιος πώς ξεκίνησε η ζωή σε αυτόν τον πλανήτη, αφού για να φτιάξεις το DNA χρειάζεσαι πρωτεΐνη, ενώ από την άλλη, για να φτιάξεις πρωτεΐνη χρειάζεσαι DNA. Είχαμε μπει σε δίλημμα το αβγό έκανε την κότα ή η κότα το αβγό, γιατί οι πρωτεΐνες είχαν καταλυτικό ρόλο και το DNA είχε πληροφοριακό ρόλο, αλλά ούτε το ένα ούτε το άλλο μπορούσε να αρχίσει τη ζωή», σημειώνει και προσθέτει: «Το RNA είναι ένα μόριο που μπορεί να τα κάνει και τα δύο. Μπορεί να κουβαλήσει πληροφορίες -το βλέπουμε τώρα με τον RNA ιό- και παράλληλα μπορεί να παίξει και ρόλο καταλυτικό, να κόψει, να ράψει, να συνθέσει, όπως κάνουν οι πρωτεΐνες».

Με βάση αυτά τα δεδομένα και τη νέα γνώση για το RNA, που έχει οδηγήσει και σε αρκετά βραβεία Νόμπελ τα τελευταία χρόνια, διατυπώνεται η θεωρία ότι μπορεί η ζωή να ξεκίνησε σαν RNA.

«Κι αυτό έχει τη σημασία του, γιατί η ζωή διαφαίνεται πως ξεκίνησε σε ένα περιβάλλον με ατμόσφαιρα φουλ σε διοξείδιο του άνθρακα, κυρίως από ηφαιστειακή δράση και λόγω της θέρμανσης από τον ήλιο του φλοιού της Γης, που είχε μεγάλες ποσότητες νερού και διοξειδίου», παρατηρεί ο καθηγητής και καταλήγει: «Τώρα που οξίνισε ξανά το περιβάλλον με την περιβαλλοντική ρύπανση, βλέπουμε να αναδύονται και πάλι μορφές ζωής με RNA».