Τα «μαθήματα» από το sell-off στις μετοχές και η επόμενη μέρα

To ισχυρό sell-off στις αγορές μετοχών, το οποίο πυροδοτήθηκε από την ανεξέλεγκτη αύξηση στον δείκτη μεταβλητότητας VIX, «φρεσκάρισε» μνήμες στους επενδυτές που είχαν κυριολεκτικά ξεχαστεί. Η εγχώρια αγορά έκλεισε χθες καλύτερα την ημέρα από ό,τι την ξεκίνησε, ενώ το αμερικανικό ETF GREK που επενδύει σε εγχώριες αξίες αντέδρασε σημαντικά, ακολουθώντας τη Wall Street.

Τη «σκανδάλη» για το sell-off μπορεί να την πάτησε ο VIX, όμως, η αλλαγή σκυτάλης στη Fed, που είθισται να προκαλεί νευρικότητα στις αγορές, η αύξηση του πληθωρισμού που πάει χέρι χέρι με τις αυξήσεις των αμερικανικών επιτοκίων, τα απανωτά υψηλά στους αμερικανικούς δείκτες που είχαν οδηγήσει σε άκρως υπεραγορασμένες συνθήκες και, τέλος, το sell-off -που είχε ήδη ξεκινήσει στις αγορές των κρυπτονομισμάτων- βοήθησαν στην εξαφάνιση των κερδών από τις αρχές του χρόνου σε αρκετές χρηματιστηριακές αγορές και ειδικά στους δείκτες-βαρόμετρα Dow Jones Industrial Average και S&P 500.

Υπάρχει μια ουσιαστική διαφορά σε σχέση με τα προηγούμενα sell-off που έχουν σημειωθεί στις μετοχικές αγορές. Σε αντίθεση με το παρελθόν, δεν χρειάστηκε ένα ακραίο γεγονός (tail risk) π.χ. Brexit και επίσης οι περισσότεροι επενδυτικοί οίκοι περίμεναν κάτι τέτοιο να συμβεί εδώ και καιρό και είχαν ήδη εστιάσει στην επόμενη μέρα μετά από αυτό. Το προηγούμενο διάστημα, πολλοί διαχειριστές θεωρούσαν την όποια διόρθωση καλοδεχούμενη και ευκαιρία αγορών, ειδικά στις μετοχικές αγορές της Ευρώπης και των αναδυόμενων οικονομιών, που τα οικονομικά στοιχεία είναι σε άνθηση και στα ισχυρότερα επίπεδα των τελευταίων ετών.

Παράλληλα, η ύπαρξη πλέον εξιδεικευμένων funds που προχωρούν σε μαζικές κινήσεις στις αγορές μετοχών όταν ο δείκτης VIX διαμορφωθεί υψηλότερα ή χαμηλότερα από κάποια συγκεκριμένα επίπεδα, επιτάχυναν τεχνικά την πίεση στις αμερικανικές μετοχές. Το περιβόητο κορυφαίο trade της περσινής χρονιάς με την πώληση προϊόντων μεταβλητότητας (sell volatility) έκλεισε πολύ άδοξα -με μια πτώση μόλις 5% στην υποκείμενη αγορά- και πλέον θα πρέπει να μετρηθεί ποια θα είναι η επίδραση και τα «απόνερά» του στην αγορά.

Εχει τελειώσει;

Τα βασικά σημεία, όμως, που εστιάζουν επενδυτές και διαχειριστές στην προσπάθειά τους να καταλάβουν αν το τωρινό sell-off έχει ολοκληρωθεί ή είναι μια διαδικασία που θα έχει συνέχεια είναι α) η μεταβολή στην ψυχολογία (sentiment) της αγοράς, β) οι συνθήκες υπερπώλησης ή υπεραγοράς βραχυπρόθεσμα, γ) οι νέες τεχνικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί και, τέλος, δ) οι θεμελιώδεις δυνάμεις της αγοράς.

Αναλύοντας τους δείκτες βραχυπρόθεσμου αισθήματος και φόβου, όπως ο VIX, είναι σαφές ότι οι αγορές διαπραγματεύονται σε απειλητικά επίπεδα. Ο δείκτης μεταβλητότητας VIX ανήλθε στις 50 μονάδες (πριν υποχωρήσει στις 30 μονάδες), επίπεδο το οποίο αποτελεί το δεύτερο υψηλότερό του από τον Αύγουστο του 2015. Η έκρηξη στη μεταβλητότητα είναι πιο κατανοητή, αν παρατηρήσουμε ότι τους τελευταίους 12 μήνες ο δείκτης είχε κυμανθεί στα επίπεδα του 8,6-17,3 και το τελευταίο διάστημα ήταν σταθερά κάτω από το 12.

Τα τρέχοντα επίπεδα του VIX ωστόσο έχουν προεξοφλήσει πολλά, αφού είναι ισοδύναμα ή και υψηλότερα από τις επιδόσεις που παρατηρήθηκαν στα sell-off του Μαρτίου του 2011 και του Ιουνίου του 2010, όπου η συνέχεια ήταν έντονα ανοδική για τις μετοχικές αγορές. Υπάρχει βέβαια και μια ουσιαστική διαφορά με τις προηγούμενες φορές: οι μετοχές δεν ήταν σε τόσο υψηλά επίπεδα, ο VIX δεν ήταν τόσο χαμηλά για τόσο πολύ καιρό και η Fed δεν είχε αποφασίσει να αυξήσει τα επιτόκια έως και τέσσερις φορές. Επομένως, η ανάλυση των δεικτών μεταβλητότητας είναι κρίσιμη σε αυτό το στάδιο του κύκλου και στο επόμενο χρονικό διάστημα θα κρίνει πολλά για την πορεία των μετοχών.

Τα θεμελιώδη στοιχεία στην αγορά μετοχών και στην οικονομία όμως δεν έχουν μεταβληθεί τη δεδομένη χρονική στιγμή, αφού μόλις στη διάρκεια του προηγούμενου μήνα, οι ανακοινώσεις των εταιρειών για τα εταιρικά αποτελέσματα ξεπερνούσαν τις εκτιμήσεις των αναλυτών και παράλληλα δεν υφίσταται κάποια επιδείνωση των πρόδρομων δεικτών της παγκόσμιας οικονομίας. Ειδικά στις ευρωπαϊκές μετοχές, οι αναθεωρήσεις κερδών παραμένουν στα υψηλότερα επίπεδά τους μετά την ευρωπαϊκή κρίση χρέους, ενώ η ρευστότητα και οι ροές κεφαλαίων είναι άκρως υποστηρικτικές για τις μετοχές.

Αν ρωτήσετε τι έχει αλλάξει τις τελευταίες ημέρες τους επενδυτές, τα οικονομικά θεμελιώδη στοιχεία δεν είναι μέσα σε αυτά, ωστόσο αυτό που έχει αλλάξει είναι η αντίληψη του κινδύνου. Η διαδικασία που ξεκίνησε στα τέλη Ιανουαρίου και οδήγησε τις αγορές μετοχών σε όλο τον κόσμο σε πτώση από 5%-10% ξάφνιασε όχι γιατί δεν ήταν αναμενόμενη, αλλά γιατί είχε να συμβεί αρκετό καιρό και γιατί συνέβη με τις αγορές σε ιστορικά υψηλά και μετά από σειρά θετικών αποδόσεων για πάρα πολλούς μήνες.

Η νέα κορυφή του VIX

Τέλος, οι τεχνικές συνθήκες είναι πολύ διαφορετικές σε σχέση με μερικές ημέρες πριν και αυτό γιατί κάποιοι δείκτες ήταν υπεραγορασμένοι, τεχνικά έγιναν υπερπωλημένοι και πλέον θα πρέπει να υπάρξει ένα σημείο τεχνικής ισορροπίας.

Οι συνθήκες υπερπώλησης βραχυπρόθεσμα ωστόσο δεν θα μεταλλάξουν τη μεσοπρόθεσμη εικόνα της αγοράς. Το πιο απλό μοντέλο που χρησιμοποιείται ευρέως για την αλλαγή της μακροπρόθεσμης ανοδικής τάσης στις αγορές είναι οι μέσοι όροι 200 ημερών, καθώς αποτελούν ένα ισχυρό μαξιλάρι σε συνθήκες sell-off στις αγορές.

Στην Αμερική π.χ. και στον δείκτη DJIA, ο κινητός μέσος όρος 200 ημερών είναι στις 22.740 μονάδες ή 8% χαμηλότερα από τα τρέχοντα επίπεδα. Στον S&P 500, όμως, ο 200άρης βρίσκεται μόλις 120 μονάδες παρακάτω.

Η κίνηση προς αυτά τα επίπεδα, αν και εφόσον συμβεί, θα ξεκαθαρίσει άμεσα τι πρεσβεύει το sell-off. Στην εγχώρια αγορά, όπου ο Γενικός Δείκτης κατάφερε να ξεπεράσει τις 830 μονάδες παρά τη βύθισή του στις 815 μονάδες, ο μέσος όρος 200 ημερών είναι στις 792 μονάδες.

Τα πονταρίσματα στον δείκτη VIX