*** Δείτε τους αναλυτικούς πίνακες με την πορεία του ελληνικού ΑΕΠ ανά τρίμηνο και έτος, την ελληνική οικονομία σε αριθμούς και το διάγραμμα με τις εκτιμήσεις για την πορεία του ΑΕΠ ανά έτος στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Mπορεί η κυβέρνηση να πέρασε (έστω και με χαμηλή βαθμολογία) το τεστ των δημοτικών και περιφερειακών εκλογών, ωστόσο τα πραγματικά μεγάλα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει τα έχει μπροστά της...

Η αλήθεια είναι ότι ακολουθεί ένα «καυτό» εξάμηνο, στο οποίο το επιτελείο του κ. Γιώργου Παπανδρέου καλείται να επιλύσει πολλές και δύσκολες ασκήσεις και από το αποτέλεσμα που θα φέρει θα επηρεαστούν σε μεγάλο βαθμό τόσο η οικονομική όσο και η πολιτική ζωή της χώρας.

Το μόνο βέβαιο είναι πως μπήκαμε σε μια περίοδο ακόμα πιο έντονης αβεβαιότητας σε όλα τα μέτωπα, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται και για το Χρηματιστήριο της Αθήνας.

Κι όλα αυτά όταν στο εξωτερικό έχουμε ταυτόχρονο ράλι μετοχών και χρυσού, που, θεωρητικά τουλάχιστον, θα έπρεπε να ακολουθούν αντίθετες πορείες. Όταν προ ολίγων ετών είχε ξανασυμβεί το ίδιο, λίγο αργότερα είδαμε τον ερχομό της διεθνούς οικονομικής κρίσης και το κατρακύλισμα των μετοχών. Αυτήν τη φορά, ελπίζουμε τα πράγματα να μην ακολουθήσουν ανάλογη τροχιά...

Μόνο μέσα στην εβδομάδα που διανύουμε, είχαμε δύο σημαντικές αρνητικές ειδήσεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας:

1) Το φετινό δημοσιονομικό έλλειμμα προβλέπεται να κυμανθεί γύρω στο 9,3%, χαμηλότερα μεν από το περυσινό 15,5%, αλλά αρκετά πιο πάνω από τον φιλόδοξο στόχο του 8,1%. Να θυμίσουμε πως μέσα στο καλοκαίρι αρκετοί προέβλεπαν επίδοση γύρω στο 7,5% - 7,8%, όμως ο φοροεισπρακτικός μηχανισμός αποδείχτηκε κατώτερος των περιστάσεων, πολύ περισσότερο που σε μια οικονομία εν μέσω ύφεσης δεν είναι εύκολο να αντλείς τόσο υψηλά φορολογικά έσοδα.

2) Η πρόβλεψη του μνημονίου για αρνητική ανάπτυξη 2,4% μέσα στο 2011 μετατρέπεται τώρα σε ποσοστό -3% περίπου και μάλιστα μια τέτοια εκτίμηση φαίνεται να είναι περισσότερο αισιόδοξη παρά απαισιόδοξη. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός, κ. Γιώργος Παπανδρέου, το βράδυ της Κυριακής του πρώτου γύρου των εκλογών, μίλησε για «αρχή της ανάκαμψης από το 2012» (για το 2011 ούτε λόγος), ενώ σε δηλώσεις του τις αμέσως επόμενες ημέρες αναφέρθηκε στον στόχο «να βγούμε από το μνημόνιο στο τέλος του 2013», αφήνοντας πολλά ερωτήματα για την πορεία του 2012...

Πάντως, το μόνο βέβαιο είναι ότι το επόμενο οκτάμηνο της ελληνικής οικονομίας θα συνοδευτεί από πολύ βαθιά οικονομική ύφεση, ακόμα και με το σχετικά αισιόδοξο σενάριο για ΑΕΠ -3% το 2011. Κι αυτό γιατί σύμφωνα με τις προβλέψεις των αναλυτών το α΄ εξάμηνο του 2011 θα είναι πολύ χειρότερο από το δεύτερο, αφού κάπου μέσα στο δεύτερο μισό του 2011 θα δούμε τον «πάτο του βαρελιού».

Ενδεικτικές είναι οι προβλέψεις της Credit Suisse, σύμφωνα με την οποία το ΑΕΠ της χώρας θα κλείσει με -4% φέτος και με -3% το επόμενο έτος, ενώ από τρίμηνο σε τρίμηνο η πτώση του θα αποκλιμακώνεται μέχρις ότου μηδενιστεί στο γ΄ τρίμηνο του 2011: -1,2% το δ΄ τρίμηνο του 2010, -0,7% το α΄ τρίμηνο του 2011, -0,3% το β΄ τρίμηνο του 2011, 0% το γ΄ τρίμηνο του 2011 και +0,2% το δ΄ τρίμηνο του 2011.

Αυτό σημαίνει ότι μέχρι να δούμε τον «πάτο του βαρελιού», το προσεχές καλοκαίρι, θα υπάρξει νέα μεγάλη βουτιά στην οικονομική δραστηριότητα, με ό,τι αυτό θα μπορούσε να σημαίνει:

α) για την ανεργία,
β) για τον αριθμό των επιχειρήσεων που θα αναγκαστούν να αποχωρήσουν από την αγορά,
γ) για τα προβλήματα επισφαλειών που θα επωμιστούν οι τράπεζες και
δ) για την πολιτική φθορά που θα υποστεί η ήδη «πληγωμένη» κυβέρνηση από το πρόσφατο εκλογικό αποτέλεσμα.

Προς αλλαγή πλεύσης

Η αδυναμία της κυβέρνησης να επιτύχει τους φετινούς στόχους έφερε και πάλι στην επιφάνεια την κριτική που είχε ασκηθεί ήδη από πέρυσι όταν ξεκινούσε η εφαρμογή του μνημονίου.

Κατ’ αρχάς, ότι έπρεπε από την αρχή να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στην περιστολή των δαπανών και όχι στην αύξηση των φορολογικών εσόδων και αυτό φαίνεται τώρα από τη σημερινή θέση της κυβέρνησης ότι μέσα στο 2011 δεν θα μπουν νέοι φόροι, εκτός από την αύξηση του ΦΠΑ, και φυσικά από το αποτέλεσμα του προϋπολογισμού...

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που ο τέως αντιπρόεδρος της ΕΚΤ, κ. Λ. Παπαδήμος, τόνισε ότι «τα δύσκολα είναι μπροστά μας και η πορεία προς την εξυγίανση δεν θα είναι εύκολη ούτε σύντομη». Απαιτείται πλέον η λήψη γενναίων μέτρων, με αιχμή τον περιορισμό της σπατάλης του σκληρού πυρήνα του Δημοσίου». Ο κορυφαίος τραπεζίτης επίσης συμπλήρωσε πως «δεν υπάρχουν περιθώρια για νέους φόρους ούτε για περαιτέρω μείωση των μισθών και των συντάξεων».

Προς την ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι δηλώσεις του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος, κ. Γ. Προβόπουλου. Ούτε αυτός αναφέρεται στην ανάγκη επιβολής νέων φόρων, όμως επικεντρώνεται:

α) στην επιτάχυνση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων (αρχίζοντας από την αναδιάρθρωση και εξυγίανση του ομίλου ΟΣΕ και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, η οποία προβλέπεται στο σχετικό νομοσχέδιο),
β) στην αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του Δημοσίου και
γ) στη συντονισμένη λήψη των αναπτυξιακών διαρθρωτικών μέτρων ώστε να επισπευστεί η ανάκαμψη της οικονομίας και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ικανοποιητικούς ρυθμούς ανόδου του ΑΕΠ που θα είναι διατηρήσιμοι.

Το δεύτερο σημείο έντονης κριτικής αφορά στο ότι έχει έρθει η ώρα να συζητηθούν όχι μόνο ο τρόπος και ο χρόνος αποπληρωμής των 110 δισ. ευρώ του πακέτου στήριξης (αυτό εκκρεμούσε από την ημερομηνία υπογραφής του πακέτου, καθώς τα νούμερα δεν έβγαιναν με τίποτε) αλλά και η ευρύτερη αναθεώρηση των όρων του μνημονίου, με στόχους αυτό να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας και να γίνει περισσότερο ρεαλιστικό ως προς την εφαρμογή του. Οι σχετικές δηλώσεις του υπουργού Δικαιοσύνης, κ. Χ. Καστανίδη, μόνο τυχαίες δεν πρέπει να θεωρούνται, ενώ ανάλογα «ευρήματα» προκύπτουν και από το πολιτικό ρεπορτάζ.

Πολιτικές ζυμώσεις

Η κυβέρνηση μπορεί μεν από τις πρόσφατες εκλογές να κέρδισε το ηθικό έρεισμα ότι διαθέτει ακόμη τη λαϊκή εντολή, ωστόσο αυτή η λαϊκή εντολή ήταν «κουτσουρεμένη» σε σχέση με το παρελθόν και ίσως αποδειχτεί επισφαλής τους προσεχείς μήνες, όταν το επιτελείο της κληθεί να λάβει νέα σκληρά οικονομικά μέτρα.

Αυτό, σε συνδυασμό με δημοσκοπήσεις που επιδοκιμάζουν μια κυβέρνηση συνεργασίας, είναι πιθανόν να πυροδοτήσει συζητήσεις, ζυμώσεις και εξελίξεις.

Και επειδή τα μέτρα θα πρέπει να ληφθούν το αργότερο μέσα στους επόμενους δύο μήνες, όλα δείχνουν ότι το πολιτικό θερμόμετρο θα ανεβεί κατακόρυφα (να επισημανθούν και οι δηλώσεις του αντιπροέδρου της Νέας Δημοκρατίας, κ. Δ. Αβραμόπουλου, για τον λαό που φωνάζει στα δύο κόμματα «να τα βρουν»).

Καζάνι που βράζει

Καζάνι που βράζει, όμως, δεν είναι μόνο η Ελλάδα, αλλά κι ολόκληρος ο κόσμος! Ο ευρωπαϊκός Νότος και η Ιρλανδία παλεύουν να διαφυλάξουν την πιστοληπτική τους ικανότητα στις αγορές, η Βρετανία προχωρά σε πρωτοφανή μέτρα λιτότητας, οι ΗΠΑ τυπώνουν σωρηδόν νέο χρήμα, μήπως και οδηγήσουν σε κάποια ανάκαμψη την οικονομία τους, και ολόκληρος ο κόσμος συμμετέχει στον «πόλεμο των νομισμάτων»! Και μέσα σε αυτό το περιβάλλον, βλέπουμε τις μετοχές στις αγορές να κάνουν πάρτι, την ώρα όπου ο χρυσός σπάει το ένα μετά το άλλο τα όρια τιμών!

Είναι προφανές πως το τρέχον σκηνικό δεν μπορεί να διατηρηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και έτσι δεν είναι λίγοι αυτοί που φοβούνται μέσα στο επόμενο εξάμηνο έντονες αναταράξεις σε διεθνές επίπεδο, οι οποίες αναμφίβολα θα επηρεάσουν και την κατάσταση στην Ελλάδα.

Αμηχανία στο Χ.Α.

Στα τέλη του 2009, όταν οι αναλυτές προχωρούσαν στις προτάσεις τους για το 2010, είχαν επιλέξει κυρίως μετοχές που γενικά θεωρούνται αμυντικές απέναντι στην οικονομική κρίση. Ανεξάρτητα από το πόσο επιτυχημένες ήταν αυτές οι επιλογές, το μήνυμα που προέκυψε από τη φετινή χρονιά ήταν ότι μεγαλύτερη σημασία από την πρόβλεψη της τάσης του Γενικού Δείκτη έχει η σωστή επιλογή μετοχών.

Το 2011 ξεκινά με χειρότερους όρους για την οικονομία, με μικρότερες αντοχές για τις καταπονημένες από την κρίση εισηγμένες εταιρείες αλλά και με αυξημένη αβεβαιότητα σε σχέση με το παρελθόν.

Όλα δείχνουν ότι τα επιχειρηματικά κέρδη θα υποχωρήσουν ακόμη περισσότερο και θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι χρηματιστηριακοί δείκτες των ελληνικών εταιρειών παραμένουν χειρότεροι από τον μέσο όρο των ξένων αγορών, παρά τη μεγάλη άνοδο τιμών που έχουν σημειώσει αυτές και τη βουτιά στην οποία έχει υποχρεωθεί το Χ.Α.

Το θετικό πάντως είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες εξακολουθούν να προσελκύουν το ενδιαφέρον των ξένων funds, τα οποία δείχνουν πρόθυμα να καλύψουν τις αυξήσεις κεφαλαίου, όπως επίσης και το γεγονός ότι είδαμε τα πρώτα ανοίγματα των ξένων αγορών για την Εθνική και τη Eurobank. Οι τράπεζες αναμφίβολα θα αποτελέσουν γερό χρηματιστηριακό στοίχημα μέσα στο επόμενο εξάμηνο, χωρίς όμως να μπορεί να προβλεφτεί πού θα καθίσει η μπίλια.

Επενδυτικό ενδιαφέρον επίσης είναι πολύ πιθανόν να προκύψει και για τις εταιρείες που θα καταφέρουν όχι μόνο να επιβιώσουν αλλά και να κερδίσουν σημαντικά μερίδια αγοράς, αναζητώντας μεγαλύτερη κερδοφορία όταν η ελληνική οικονομία αρχίσει να ανακάμπτει.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: ΑΠΟ ΤΗ ΣΚΥΛΛΑ ΣΤΗ ΧΑΡΥΒΔΗ ΤΟ 2011

Δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις όσον αφορά στο επόμενο δωδεκάμηνο για την ελληνική οικονομία, αφού όλες οι αναθεωρήσεις στις εκτιμήσεις επιδεινώνουν την κατάσταση, ενώ οι αισιόδοξες φωνές μειώνονται.

Βάσει της έκθεσης του ΙΟΒΕ για τον Οκτώβριο, οι προβλέψεις για το συγκεκριμένο διάστημα εμφανίζονται ιδιαίτερα άσχημες, αφού οι εκτιμήσεις των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας επιδεινώνονται ραγδαία σε ιστορικά χαμηλό επίπεδο. Τρία στα πέντε νοικοκυριά αναμένουν ελαφρά ή αισθητή επιδείνωση, ενώ μόλις το 8% προβλέπει το αντίθετο. Ταυτόχρονα, οι εκτιμήσεις των καταναλωτών για την πορεία της ανεργίας τους προσεχείς 12 μήνες παραμένουν δυσμενείς, πολύ κοντά στο ιστορικό χαμηλό του προηγούμενου μήνα.

Σχεδόν ομόφωνα οι καταναλωτές (95%) φοβούνται ότι η ανεργία στη χώρα το επόμενο δωδεκάμηνο θα αυξηθεί. Δείγμα της ανασφάλειας αλλά και της οικονομικής δυσκολίας, σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα είναι και η πρόθεση για αποταμίευση, αφού τον Οκτώβριο υποχώρησε κατά 11 μονάδες και διαμορφώνεται επίσης σε νέο κατώτατο σημείο, στις -68 μονάδες, όταν οι αντίστοιχοι δείκτες στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη βρίσκονται στις -4 και στις -6 μονάδες. Το 83% των νοικοκυριών κρίνει μη πιθανή την αποταμίευση το επόμενο δωδεκάμηνο.

Σημαντική είναι και η άποψη της Alpha Bank, η οποία εμφανίζεται σαφώς πιο θετική. Σύμφωνα με το εβδομαδιαίο δελτίο της, η πρόβλεψη για μείωση του ΑΕΠ κατά 3% το 2011 δεν συμβαδίζει με τα πραγματικά δεδομένα της οικονομίας. Η πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 3,4% το 2010 θα αποτελέσει πολύ χαμηλή βάση, που θα περιορίσει το ποσοστό περαιτέρω υποχώρησης το 2011. Για παράδειγμα, ο όγκος των λιανικών πωλήσεων τον Αύγουστο του 2010 διαμορφωνόταν χαμηλότερα σε ποσοστό 15,5% από το 2005. Πόσο πιο κάτω θα πέσει;

Έτσι, η πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης το 2011 υπολογίζεται στο 2,5%. Επίσης, η αύξηση των εξαγωγών θα είναι πολύ μεγαλύτερη το 2011, μετά τη μικρή άνοδο (1%) το 2010, και θα έχει μεγαλύτερη θετική επίδραση στην αύξηση του ΑΕΠ. Αντίθετα, η πτώση των επενδύσεων σε πραγματικές τιμές την περίοδο 2008 - 2010 ήταν τόσο μεγάλη (από 42 δισ. ευρώ το 2007 σε 29 δισ. το 2010) ώστε η περαιτέρω κάμψη τους το επόμενο έτος αναμένεται φυσιολογικά περιορισμένη. Η πτώση αυτή θα μειωθεί και από την αναγκαστική εντατικοποίηση της προσπάθειας για υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2007 - 2013, τη σταδιακή προώθηση των ΣΔΙΤ και την αύξηση των επενδύσεων στην ενέργεια και σε άλλους τομείς. Τέλος, η πτώση των εισαγωγών θα συνεχιστεί και το επόμενο έτος.

Τα ανωτέρω σηματοδοτούν τη σημαντική επιβράδυνση της πτωτικής πορείας του ΑΕΠ στο -1,0% το 2011 (ονομαστικό ΑΕΠ +0,5%), από -3,2% το 2010 (ονομαστικό ΑΕΠ +0,4%).


** Αναδημοσίευση από το 660ό φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 12 - 16 Νοεμβρίου 2010.

*** Δείτε τους αναλυτικούς πίνακες με την πορεία του ελληνικού ΑΕΠ ανά τρίμηνο και έτος, την ελληνική οικονομία σε αριθμούς και το διάγραμμα με τις εκτιμήσεις για την πορεία του ΑΕΠ ανά έτος στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".