Ουκρανία: Φόβος εμφυλίου και διπλωματικό «παιχνίδι»

Τηλεφωνική επικοινωνία είχαν χθες το βράδυ ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν κι η Γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, για το θέμα της Ουκρανίας, με τον Πούτιν να τονίζει ότι «η έντονη κλιμάκωση της σύγκρουσης φέρνει τη χώρα, ουσιαστικά, στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου».

Η επικοινωνία τους πάντως επικεντρώθηκε στην τετραμερή συνάντηση Ρωσίας, Ουκρανίας, Ε.Ε. και ΗΠΑ που θα πραγματοποιηθεί αύριο Μ. Πέμπτη στη Γενεύη. «Αν και υπήρξαν διαφορές στην ερμηνεία των τρεχουσών εξελίξεων, οι προετοιμασίες για την προγραμματισμένη συνάντηση στη Γενέυη ήταν στο επίκεντρο της συνομιλίας», ανέφερε σε ανακοίνωσή του το γραφείο της Μέρκελ.

Οι εξελίξεις στα ανατολικά της Ουκρανίας εντείνουν τους φόβους της Δύσης και του Κιέβου ότι η Ρωσία μπορεί να επέμβει στρατιωτικά για να... προστατέψει τους ρωσόφωνους της ανατολικής Ουκρανίας. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών εξέφρασε τη βαθιά ανησυχία του για τις αναφορές για θύματα στην ανατολική Ουκρανία, αν και δεν είναι ξεκάθαρο εάν πράγματι υπήρξαν τέτοια περιστατικά.

Εκπρόσωπος του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε πως η ουκρανική κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να απαντήσει στις προκλήσεις στα ανατολικά της χώρας, όμως η Ουάσιγκτον δεν εξετάζει το ενδεχόμενο αποστολής οπλισμού στο Κίεβο.

Αντιθέτως, «εξετάζει σοβαρά» την προσθήκη νέων κυρώσεων κατά της Ρωσίας, αν και κάτι τέτοιο, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, είναι απίθανο να συμβεί πριν από την τετραμερή συνάντηση.

Η ενέργεια στο επίκεντρο

Η κρίση έχει εντείνει επίσης τους φόβους ότι η Μόσχα μπορεί να σταματήσει την προμήθεια αερίου προς το Κίεβο, προκαλώντας προβλήματα στη ροή αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Gazprom υποσχέθηκε ότι θα παραμείνει αξιόπιστος προμηθευτής για την Ε.Ε., όμως η γερμανική ενεργειακή εταιρεία RWE ξεκίνησε χθες να παραδίδει αέριο στην Ουκρανία, αντιστρέφοντας τη ροή σε κεντρικό ευρωπαϊκό αγωγό.

Το δίκτυο της κεντρικής Ευρώπης είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να μεταφέρει αέριο από τη Ρωσία προς τη Δύση. Όμως η πολωνική εταιρεία διαχείρισης του αγωγού, Gaz-System, δήλωσε πως αντέστρεψε τη ροή ώστε να στέλνει πίσω 4 εκατ. κυβικά ημερησίως, ή 1,5 δισ. κυβικά ετησίως - όγκος μικρός συγκριτικά με τις ανάγκες της Ουκρανίας, που ξεπερνούν τα 50 δισ. κυβικά ετησίως.

Η Μόσχα έχει σχεδόν διπλασιάσει την τιμή που χρεώνει στο Κίεβο φέτος και ο Πούτιν έχει απειλήσει να σταματήσει τις προμήθειες εάν το Κίεβο δεν αποπληρώσει τα 2 δισ. δολάρια που χρωστά στην Gazprom. Παράλληλα, έχει προειδοποιήσει την Ε.Ε. ότι αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στις προμήθειές της, οι οποίες περνούν μέσα από την Ουκρανία.

Η ουκρανική κρατική ενεργειακή εταιρεία Naftogaz δήλωσε πως είναι έτοιμη να πληρώσει πλήρως το εισαγόμενο από τη Ρωσία αέριο στα 268,5 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα, αντί των 485 δολαρίων που ζητά η Μόσχα.

Σημειώνεται ότι σήμερα η Gazprom είναι πιθανό να αποφασίσει να ασκήσει το δικαίωμά της να ζητήσει από τη Naftogaz προπληρωμή για τις προμήθειες αερίου του Μαΐου, στο πλαίσιο της συμφωνίας που είχε υπογραφεί μεταξύ των δύο εταιρειών τον Ιανουάριο του 2009.

Σύμφωνα με το πρακτορείο Itar-Tass, η Naftogaz δεν έχει πληρώσει 500 εκατ. δολάρια για την προμήθεια του Μαρτίου.

Σε εξέλιξη η αντιτρομοκρατική επιχείρηση

Τουλάχιστον 20 φιλορώσοι αυτονομιστές κατέλαβαν το κτίριο του δημοτικού συμβουλίου στο Ντόνετσκ, ανακοίνωσε εκπρόσωπος του συμβουλίου. Όπως δήλωσε στο Reuters, οι άνδρες ήταν ένοπλοι, όμως δεν είχαν προβάλει κανένα αίτημα.

Λίγο νωρίτερα, αυτόπτες μάρτυρες δήλωσαν στο Reuters ότι έξι τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού εισήλθαν στην πόλη Σλαβιάνσκ, με το προπορευόμενο όχημα να φέρει τη ρωσική σημαία.

Σύμφωνα με τους μάρτυρες, σε κάθε όχημα βρίσκονταν αρκετοί ένοπλοι άνδρες, με παράταιρες στρατιωτικές στολές, που φάνηκε να είναι φιλορώσοι ακτιβιστές. Τα οχήματα σταμάτησαν έξω από το δημαρχείο της πόλης το οποίο τελεί υπό κατάληψη από αυτονομιστές.

Σημειώνεται ότι όπως μετέδωσε το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων, φιλορώσοι αντάρτες κρατούν ομήρους δυο ουκρανούς στρατιώτες.

Ο Ουκρανός πρωθυπουργός Αρσένι Γιατσενιουκ, μιλώντας σε κυβερνητική συνεδρίαση, κατηγόρησε τη Ρωσία τια "εξαγωγή τρομοκρατών" στην Ουκρανία με τη χρήση κρυφών δυνάμεων που οργανώνουν τους ένοπλους αυτονομιστές, οι οποίοι, όπως επισήμανε, έχουν επιτεθεί στις ουκρανικές δυνάμεις και έχουν καταλάβει κρατικά κτήρια. 

"Η Ρωσική κυβέρνηση πρέπει να ματαιώσει άμεσα τις ομάδες πρακτόρων-αντιπερισπασμού, να καταδικάσει τους τρομοκράτες και να απαιτήσει να ελευθερώσουν τα κτήρια", τόνισε. "Εάν βέβαια η Ρωσική Ομοσπονδία ενδιαφέρεται να σταθεροποιήσει την κατάσταση, κάτι για το οποίο έχω σοβαρές αμφιβολίες", συμπλήρωσε.

Εν τω μεταξύ, σε εξέλιξη βρίσκεται η αντιτρομοκρατική επιχείρηση που διέταξε ο Oυκρανός μεταβατικός πρόεδρος κατά των ρωσόφιλων αυτονομιστών στα ανατολικά της Ουκρανίας, η οποία όμως, σύμφωνα με το Reuters, φαίνεται να είναι πολύ περιορισμένης έκτασης, ενώ συγκεχυμένες είναι οι πληροφορίες για τον αριθμό των νεκρών.

Πέραν της απόβασης στρατιωτών από δύο ελικόπτερα σε αεροδιάδρομο στο Κράματορσκ, όπως αναφέρει το Reuters, οι στρατιωτικές ενέργειες ήταν περιορισμένες.

Σύμφωνα, πάντως, με το πρακτορείο RIA Novosti, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης σκοτώθηκαν τέσσερις ρωσόφιλοι αυτονομιστές.

Νωρίτερα, δημοσιογράφοι είχαν μεταδώσει ότι άκουσαν πυροβολισμούς που φαίνεται ότι απέτρεψαν την προσγείωση στρατιωτικού αεροσκάφους. Οι στρατιώτες υποχώρησαν στα στρατόπεδά τους καθώς πολίτες της περιοχής υπήρξαν επιθετικοί όταν εκείνοι προσπάθησαν να φύγουν από το στρατόπεδο.

Στο Κίεβο, ο μεταβατικός πρόεδρος Ολεξάντερ Τουρτσίνοφ, διακήρυξε νίκη κατά των φιλορώσων ανταρτών, λέγοντας πως η αεροπορική βάση «απελευθερώθηκε», ωστόσο αντάρτες δεν φαίνονταν πουθενά.

Ουκρανός διοικητής δήλωσε στο άοπλο πλήθος ότι είχε έρθει για να διευθύνει την «αντιτρομοκρατική επιχείρηση» που είχε εξαγγείλει νωρίτερα ο Τουρτσίνοφ, όμως μετά από μικροσυμπλοκή με μερικούς από τους εκατοντάδες άοπλους που φώναζαν συνθήματα κατά των νέων ουκρανικών αρχών, οι στρατιώτες αποσύρθηκαν.

Η κρατική υπηρεσία ασφαλείας της Ουκρανίας δήλωσε πως βρίσκεται σε εξέλιξη αντιτρομοκρατική επιχείρηση και κατά αυτονομιστών στην πόλη Σλαβιάνσκ, όμως δεν υπήρξαν ενδείξεις κινητικότητας.

Ωστόσο, η δηλωμένη αποφασιστικότητα του Κιέβου να έρθει αντιμέτωπη με τους αντάρτες που, σύμφωνα με την ουκρανική κυβέρνηση, υποκινούνται από το Κρεμλίνο, σηματοδότησε μια κλιμάκωση της μεγαλύτερης κρίσης στις σχέσεις Δύσης-Ανατολής από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.