H Kίνα και η νέα διεθνής πραγματικότητα για τους Ταλιμπάν

Η πρόσφατα αποκαλυφθείσα υπηρεσιακή κυβέρνηση των Ταλιμπάν δεν πρόκειται να αναγνωριστεί ευρέως από τη διεθνή κοινότητα διότι χαρακτηρίζεται από έλλειψη ετερογένειας και δεν περιλαμβάνει πρώην Αφγανούς αξιωματούχους.

Η συγκρότηση μιας επίσημης κυβέρνησης, όμως, θα επιτρέψει πιθανότατα την άμεση επανέναρξη κρίσιμων εμπορικών και διπλωματικών σχέσεων με τους γείτονες του Αφγανιστάν, καθώς και μια περιορισμένη - έστω και ανεπίσημη - συνεργασία με άλλες χώρες.

Στις 7 Σεπτεμβρίου, οι Ταλιμπάν ανακοίνωσαν μια προσωρινή κυβέρνηση αποτελούμενη από παλιά ηγετικά στελέχη, παρά τις αρχικές υποσχέσεις για κυβέρνηση εθνοτικά συμπεριληπτική και αντιπροσωπευτική. Είχαν προηγηθεί εβδομάδες διαβουλεύσεων μεταξύ των ηγετών των Ταλιμπάν και αξιωματούχων της προηγούμενης αφγανικής κυβέρνησης, πυροδοτώντας εικασίες ότι το νέο σύστημα θα περιλαμβάνει τουλάχιστον κάποιους παλαιότερους πολιτικούς αξιωματούχους. Αλλά ο κατάλογος των 33 υπουργών που κυκλοφόρησε από τους Ταλιμπάν δεν περιλαμβάνει κανένα μέλος από την κυβέρνηση του εξόριστου προέδρου Ασράφ Γκάνι.

Επιπλέον, μόνο δύο από τους νέους υπουργούς είναι Ουζμπέκοι και μόνο ένας είναι Τατζίκης, με τους υπόλοιπους 30 να προέρχονται από τους Παστούν, την κυρίαρχη εθνοτική ομάδα του Αφγανιστάν. Η απουσία γυναικών από τη νέα κυβέρνηση, αν και προξενεί λιγότερη έκπληξη, έχει επίσης εντείνει τους φόβους στη Δύση για το μέλλον των δικαιωμάτων των γυναικών στη χώρα. Οι Ταλιμπάν δήλωσαν ότι στο μέλλον θα ανακοινωθεί ένα μόνιμο σύστημα, το οποίο θα μπορούσε να τους δώσει χρόνο και περιθώριο να αντιμετωπίσουν τις εσωτερικές πολιτικές συγκρούσεις. Ωστόσο, οι αποκλεισμοί διαφόρων ομάδων και πρώην αξιωματούχων από την εξουσία θα αυξήσουν εν τω μεταξύ τον κίνδυνο για περισσότερη αναταραχή και αστάθεια.

* Ο Μοχάμαντ Χασάν Αχούντ, ο επί μακρόν επικεφαλής του ισχυρού ηγετικού συμβουλίου των Ταλιμπάν, διορίστηκε υπηρεσιακός πρωθυπουργός. Ο Αχούντ διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών και στη συνέχεια αναπληρωτής πρωθυπουργός κατά την τελευταία παραμονή των Ταλιμπάν στην εξουσία μεταξύ 1996-2001.

* Ο Αμπντούλ Γκάνι Μπαραντάρ, ένα από τα ιδρυτικά μέλη των Ταλιμπάν, διορίστηκε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης. Ο Μπαραντάρ ηγήθηκε των διαπραγματεύσεων με τη διοίκηση του πρώην Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ που κατέληξαν στη συμφωνία η οποία επισημοποίησε την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων.

* Η προσωρινή κυβέρνηση περιλαμβάνει επίσης μέλη του ισχυρού Δικτύου Χακάνι. Αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη της νέας κυβέρνησης είχαν συλληφθεί στο Γκουαντάναμο πριν αποφυλακιστούν στο πλαίσιο συμφωνίας ανταλλαγής κρατουμένων το 2014.

Οι σημαντικοί γείτονες του Αφγανιστάν θα εξακολουθήσουν πιθανότατα να συνεργάζονται με τη νέα κυβέρνηση για να διασφαλίσουν τη ροή βοήθειας και βασικών προμηθειών στην περίκλειστη και ρημαγμένη από τον πόλεμο χώρα. Γειτονικές χώρες όπως το Πακιστάν και το Τατζικιστάν προσπαθούν να δημιουργήσουν μια συνεκτική στρατηγική για την αντιμετώπιση των εξελίξεων στο Αφγανιστάν και την παροχή βοήθειας στη χώρα. Το Τατζικιστάν εξέφρασε αρχικά επιφυλάξεις για την έλλειψη εθνοτικών μειονοτήτων στην υπηρεσιακή κυβέρνηση. Αλλά φαίνεται ότι υπάρχει μια συνολική κατανόηση μεταξύ των γειτόνων του Αφγανιστάν σχετικά με την ανάγκη συνέχισης της συνεργασίας με τους νέους ηγέτες των Ταλιμπάν, ώστε να χορηγήσουν στη χώρα την απαραίτητη ανθρωπιστική βοήθεια και να την προμηθεύσουν με εμπορικά αγαθά.

* Μια μέρα μετά την αποκάλυψη της προσωρινής κυβέρνησης των Ταλιμπάν, το Πακιστάν φιλοξένησε ψηφιακή συνάντηση στις 8 Σεπτεμβρίου στην οποία συμμετείχαν το Ιράν, η Κίνα, το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν και το Τουρκμενιστάν. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, η Κίνα υποσχέθηκε να προσφέρει 31 εκατομμύρια δολάρια για επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια στο Αφγανιστάν. Το Πακιστάν πρότεινε επίσης να συμπεριληφθούν εκπρόσωποι της υπηρεσιακής κυβέρνησης των Ταλιμπάν σε μελλοντικές συναντήσεις για την κατάσταση στο Αφγανιστάν.

* Σε συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα La Repubblica που δημοσιεύτηκε την 1η Σεπτεμβρίου, ο εκπρόσωπος των Ταλιμπάν Ζαμπιουλάχ Μουτζαχίντ χαρακτήρισε την Κίνα «κύριο εταίρο» της νέας αφγανικής κυβέρνησης και εξέφρασε επίσης την επιθυμία συμμετοχής στα έργα υποδομής στο πλαίσιο της μεγάλης κινεζικής πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη,Ένας Δρόμος(BRI)» και του Οικονομικού Διαδρόμου Κίνας-Πακιστάν (CPEC).

* Χωρίς άμεση πρόσβαση σε θαλάσσιες οδούς, το Αφγανιστάν εξαρτάται από τη συνεργασία με τους γείτονές του για τις εμπορικές τους συναλλαγές.

Ωστόσο, είναι δύσκολο σε βραχυπρόθεσμο διάστημα να αναγνωριστεί επίσημα η νέα αφγανική κυβέρνηση και από άλλες χώρες λόγω της αμφιλεγόμενης σύνθεσής της. Αλλά απλά και μόνο η ύπαρξη ενός επίσημου συστήματος θα επιτρέψει στους Ταλιμπάν να δημιουργήσουν διπλωματικά, έστω και ανεπίσημα, κανάλια με τον έξω κόσμο, τα οποία θα μπορούσαν τελικά να ανοίξουν την πρόσβαση σε βοήθεια και πόρους που έχουν παγώσει. Οι Ταλιμπάν κάλεσαν τη διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει τη νέα κυβέρνηση και να βοηθήσει στην ανασυγκρότηση της μεταπολεμικής οικονομίας του Αφγανιστάν, αν και η τελευταία, αυτή τη στιγμή, είναι πολύ πιο επείγουσα ανάγκη σε σύγκριση με την πρώτη.

Οι Ταλιμπάν έχουν επίσης δηλώσει ότι θέλουν καλές σχέσεις με όλες τις χώρες (με εξαίρεση το Ισραήλ) και φέρονται να έχουν συναντηθεί με εκπροσώπους ξένων κρατών τον Σεπτέμβριο στο Κατάρ. Αρκετές χώρες και διεθνείς πολιτικοί φορείς διατήρησαν κάποια επαφή με τους Ταλιμπάν μετά την κατάληψη της Καμπούλ στις 15 Αυγούστου, αν και οι περισσότεροι έσπευσαν να διευκρινίσουν ότι τέτοιες επικοινωνίες δεν συνεπάγονται αναγνώριση του κυβερνητικού καθεστώτος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, συντονίζονταν με τους Ταλιμπάν για να εξασφαλίσουν την προστασία του αεροδρομίου της Καμπούλ για την τελική εκκένωση ξένων και Αφγανών. Οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον, μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη, έχουν επίσης δεσμευτεί να συνεχίσουν την αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στο Αφγανιστάν.

* Τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποίησαν πρόσφατα ότι το Αφγανιστάν μπορεί να εξαντλήσει τα αποθέματα τροφίμων μέχρι το τέλος του μήνα εν μέσω της συνεχιζόμενης κρίσης ξηρασίας και ρευστότητας που μαστίζει τη χώρα, με σχεδόν όλους τους συναλλαγματικούς πόρους της να έχουν παγώσει.

* Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν ανησυχία για τη σύνθεση της αφγανικής κυβέρνησης, αλλά δήλωσαν ότι η κρίση τους θα παραμείνει επικεντρωμένη στις ενέργειες των νέων ηγετών των Ταλιμπάν, συμπεριλαμβανομένης του αν θα αφήσουν τους Αφγανούς να αποχωρήσουν από τη χώρα. Η μελλοντική συνεργασία των ΗΠΑ με το Αφγανιστάν, ωστόσο, θα περιπλέκεται από την κίνηση της Ουάσινγκτον να χαρακτηρίσει τους ηγέτες του Δικτύου Χακάνι ως τρομοκράτες, δεδομένου ότι ένας από αυτούς διορίστηκε να υπηρετήσει ως υπουργός Προσφύγων και Επαναπατρισμού στη νέα κυβέρνηση.

* Η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσε επίσης ότι η νέα προσωρινή κυβέρνηση δεν είναι ούτε συμπεριληπτική ούτε αντιπροσωπευτική και θα κριθεί βάσει της συμπεριφοράς της.

* Η Κίνα έχει εκφράσει ανοιχτά το ενδιαφέρον της για συνεργασία με την κυβέρνηση υπό την ηγεσία των Ταλιμπάν και, μαζί με τη Ρωσία, έχει κρατήσει ανοιχτή την πρεσβεία της στην Καμπούλ.