* Οι αναλυτικοί πίνακες με τις τιμές-στόχους για βασικούς μετοχικούς δείκτες και με τις προβλέψεις για τις εναλλακτικές μορφές επένδυσης δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

Aν και, όπως εκτιμάται, η παγκόσμια οικονομία τα επόμενα τρίμηνα οδηγείται σε ήπιας μορφής επιβράδυνση (soft patch) και όχι σε «διπλή βύθιση» («double-dip» recession), τα πράγματα δείχνουν πως η πορεία των αγορών μεσοπρόθεσμα θα συναρτάται άμεσα με την εικόνα των κρατικών χρεών, της επιβράδυνσης στην Κίνα, του όποιου νέου ρυθμιστικού πλαισίου για τον χρηματοοικονομικό κλάδο και φυσικά και με την τύχη της ίδιας της πορείας ανάκαμψης, καθώς ορισμένα σημάδια επιβράδυνσης που παρατηρούνται δεν θεωρούνται σήμερα καλοί οιωνοί για τις ριψοκίνδυνες αξίες.

Οι εντεινόμενες ανησυχίες σχετικά με τη δημοσιονομική εικόνα του ανεπτυγμένου κόσμου, οι φόβοι για τα χρέη, τα ελλείμματα αλλά και για την τύχη του ευρώ και της ευρωζώνης, οι τάσεις επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας και η αβεβαιότητα που περιβάλλει τις νέες προσπάθειες ρύθμισης του χρηματοπιστωτικού συστήματος οδήγησαν, σύμφωνα με την Goldman Sachs, τους διαχειριστές διεθνών funds να προχωρήσουν το τελευταίο διάστημα σε μείωση του επενδυτικού κινδύνου στα χαρτοφυλάκιά τους.

Εξάλλου, το πόσο είναι πλέον διασυνδεδεμένος ο κόσμος των αγορών φαίνεται από τη διαπίστωση του οίκου ότι μόλις άρχισε να εξαπλώνεται η κρίση χρέους της Ελλάδας, μέσω της διεύρυνσης των ασφαλίστρων κινδύνου έναντι χρεοκοπίας συνολικά στον ευρωπαϊκό Νότο, οι μετοχές παγκοσμίως είδαν τους πολλαπλασιαστές κερδών τους (Ρ/Ε) να υποχωρούν κατά μέσο όρο 20%, καθώς τα ασφάλιστρα επενδυτικού κινδύνου διευρύνθηκαν αμέσως.

Σ’ αυτό το πλαίσιο δεν είναι να απορεί κανείς που, αν ήθελε να σημειώσει φέτος σημαντικά κέρδη επενδύοντας σε μετοχές, θα έπρεπε να προβλέψει πως η συμπαθής Γκάνα δεν θα πάει καλά μόνο στο Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου, αλλά θα δει και το χρηματιστήριό της να αναδεικνύεται μέχρι σήμερα σε πρωταθλητή των αποδόσεων! Στον αντίποδα, βέβαια, με την Ελλάδα να βρίσκεται για μήνες στα πρωτοσέλιδα όλου του κόσμου, δεν θα ήταν δύσκολο να μαντέψει κάποιος τη χειρότερη έως τώρα αγορά του 2010.

Οι αισιόδοξοι

Την ώρα όπου πολλές χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου εξωθούνται σε προϋπολογισμούς λιτότητας, οι φόβοι αναφορικά με τη βιωσιμότητα της ανάκαμψης του ιδιωτικού τομέα επανήλθαν προσφάτως στο προσκήνιο, παίζοντας τον δικό τους ρόλο και στην πορεία των αγορών. Από την άλλη πλευρά, ενώ οι επενδυτές δυσανασχετούν με τα ανώτατα σημεία στα οποία έφτασαν οι πρόδρομοι δείκτες, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι δεν έχουν γίνει ακόμη ορατά τα θετικά αποτελέσματα που θα έχει σε δημοσιονομικό επίπεδο η αναθέρμανση των εσόδων από τους φόρους.

Όταν συμβεί αυτό, λογικά θα κατευνάσει εν μέρει τις ανησυχίες των επενδυτών, ενώ οι αγορές θα παραμείνουν ασταθείς βραχυχρόνια, τουλάχιστον ωσότου σταθεροποιηθεί το ζήτημα της ανάπτυξης.

Αυτοί λοιπόν που βλέπουν το ποτήρι «μισογεμάτο» διατηρούν τη σχετική εμπιστοσύνη τους στις μετοχές, βασιζόμενοι σε μια βελτιούμενη προοπτική για την ανάπτυξη, για το χαμηλό πληθωριστικό περιβάλλον, για τη διατήρηση της αυξητικής πορείας της κερδοφορίας, για τη χαλαρή νομισματική πολιτική και τις ευνοϊκές αποτιμήσεις των μετοχών.

Κατά πάσα πιθανότητα, όπως υποστηρίζουν, τα μέτρα λιτότητας θα οδηγήσουν σε μείωση της εξάρτησης των οικονομιών από τον δημόσιο τομέα, γεγονός το οποίο αναγκαστικά θα σημάνει αύξηση των προσδοκιών για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας από τον ιδιωτικό τομέα, ενώ αναμένεται να ενισχυθεί και η ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, οι μετοχικές αγορές θα ανακάμψουν σημειώνοντας κέρδη 15% - 25% το επόμενο 12μηνο.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Goldman Sachs, σε 12μηνη βάση οι μετοχές των ΗΠΑ και της Ευρώπης προβλέπεται να σημειώσουν αποδόσεις 21% σε τοπικό νόμισμα, της Ιαπωνίας 33%, της Ασίας εκτός Ιαπωνίας 24% και της Κίνας 26%.

Οι εκτιμήσεις για τα εταιρικά κέρδη το 2010 μέσα από μια bottom-up προσέγγιση (που δίνει έμφαση πρωταρχικά στις εταιρείες, έπειτα στους κλάδους και μετά στην ευρύτερη οικονομία) υποχώρησαν ελάχιστα και διατηρούνται σε καλό επίπεδο, στο 30% για την αύξηση της κερδοφορίας παγκοσμίως φέτος και στο 19% για το 2011. Οι προβλέψεις αυτές αναμένεται να κινηθούν καθοδικά το επόμενο έτος, εν μέρει λόγω πιο μακροπρόθεσμων συγκυριών και εν μέρει εάν υπάρξουν ενδείξεις ότι η παγκόσμια ανάκαμψη χάνει την κεκτημένη της ταχύτητα.

Η μη αύξηση του χρήματος και η διολίσθηση του δομικού πληθωρισμού, τελικά, θα περιορίσουν, όπως εκτιμούν οι αναλυτές, τις δυνατότητες των επιχειρήσεων να αναπτύξουν βιώσιμα ποσοστά ανόδου της κερδοφορίας. Σε κάθε περίπτωση, μέχρι σήμερα η μόνη λύση ήταν η περικοπή των δαπανών και, αν δεν υπάρξει αύξηση των μικτών εσόδων προκειμένου να υποστηρίζεται η ενίσχυση των καθαρών, η ανάκαμψη της κερδοφορίας είναι μάλλον απίθανο να είναι βιώσιμη.

Σε σχέση με τα ομόλογα και τα διαθέσιμα - ισοδύναμα διαθεσίμων, οι μετοχές, όπως υποστηρίζεται, εξακολουθούν να αποτελούν προτιμότερη κατηγορία επένδυσης. Μάλιστα, σύμφωνα με τις αναλύσεις κάποιου οίκου, οι ευρωπαϊκοί τίτλοι είναι ίσως υποτιμημένοι κατά 20%, εάν ληφθεί υπόψη η αναμενόμενη αυξημένη απόδοση δεδομένου του κινδύνου τους (equity risk premium) στο 5% (σε ανώτερα επίπεδα από τον εκτιμώμενο μακροπρόθεσμο μέσο όρο του 3%) και εάν η απόδοση επί των ιδίων κεφαλαίων (ROE) υποχωρήσει στον μακροπρόθεσμο μέσο όρο του 10%.

Φόβοι για την οικονομία

Αντιθέτως, αυτοί που βλέπουν το ποτήρι «μισοάδειο» επισημαίνουν τα κακά μαντάτα από το μέτωπο της οικονομίας και τις ενδείξεις ότι οι νομισματικές συνθήκες πλέον εμφανίζονται λιγότερο ευνοϊκές. Καθώς, μάλιστα, οι δυνατότητες που παρέχονται στο πλαίσιο της νομισματικής πολιτικής έχουν σχεδόν εξαντληθεί (εκτός από την έκδοση νέου χρήματος που θα λειτουργούσε πληθωριστικά για το δημόσιο χρέος), οι «αρκούδες» (δηλαδή αυτοί που βλέπουν πτώση των μετοχών) υποστηρίζουν ότι η ανάκαμψη ενδέχεται το επόμενο διάστημα να χάσει τη δυναμική της, καθώς ορισμένα σημάδια επιβράδυνσης που παρατηρούνται δεν θεωρούνται σήμερα καλοί οιωνοί.

Η εξάπλωση της κρίσης χρέους θα μπορούσε να έχει επίσης σοβαρές επιπτώσεις στις αγορές και στην εμπιστοσύνη των επενδυτών, προκαλώντας αναζωπύρωση της πιστωτικής κρίσης και πτώση της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας. Καθώς οι πιέσεις των αγορών για δημοσιονομική εξυγίανση συνεχίζονται, η νομισματική πολιτική θα παραμείνει χαλαρή για μεγάλο χρονικό διάστημα, ώστε να περιοριστεί ο αντίκτυπος των μέτρων δημοσιονομικής λιτότητας στην οικονομική ανάκαμψη.

Οι περιορισμένες πιέσεις των τιμών, η ασθενής συνολική προσφορά του χρήματος, οι νέοι φόβοι αναφορικά με την πορεία ανάκαμψης των οικονομιών και εν γένει οι κίνδυνοι που προκύπτουν από την κρίση χρέους η οποία πλήττει τον δυτικό κόσμο υποδεικνύουν ότι οι κεντρικές τράπεζες στις κυριότερες οικονομίες θα προβούν μόνο σε οριακές κινήσεις το επόμενο διάστημα.

Η Deutsche Βank, για παράδειγμα, δεν αναμένει κινήσεις από τις βασικές κεντρικές τράπεζες το επόμενο εξάμηνο, αλλά σε 12μηνη βάση εκτιμά ότι η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ θα αυξήσει τα επιτόκια στο 1% από το 0,25% σήμερα, με τα επιτόκια του ευρώ να αυξάνονται οριακά το ίδιο διάστημα στο 1,25% από το 1%. Τα βρετανικά αναμένεται επίσης ότι θα βρεθούν αντιστοίχως στο 1% από το 0,50% σήμερα και τα κινεζικά στο 2,52% από το 2,25%.

Η Citigroup, από την πλευρά της, προβλέπει πάλι ότι τα αμερικανικά επιτόκια θα αυξηθούν στο 0,50% (από το 0,25% σήμερα) στο δεύτερο τρίμηνο του 2011, για να φτάσουν στο 1% στο τέλος του γ΄ τριμήνου του ίδιου έτους. Στο β΄ τρίμηνο του 2011 αναμένει επίσης ότι η ΕΚΤ θα προχωρήσει στην πρώτη αύξηση των βασικών επιτοκίων της, οριακά κατά 0,25%, οδηγώντας τα επιτόκια του ευρώ στο 1,25%, την ώρα όπου η Ιαπωνία θα επιμείνει στην πολιτική των μηδενικών επιτοκίων (0,1%).

Έτσι, τα δεδομένα συνηγορούν στο ότι η νομισματική πολιτική θα εξακολουθήσει μάλλον να είναι πολύ ευνοϊκή στις χώρες του ΟΟΣΑ κατά το 2010 και ενδεχομένως και το 2011. Όλοι πλέον συμφωνούν, εξάλλου, ότι ένα από τα λάθη κατά την περίοδο της «Μεγάλης Ύφεσης» του 1930, αλλά και της ιαπωνικής κρίσης της δεκαετίας του 1990, αφορούσε στο γεγονός ότι οι κεντρικές τράπεζες αύξησαν πρόωρα τα επιτόκια.

Έτσι, καθώς ο κόσμος σήμερα προσπαθεί να συνέλθει από τη μεγαλύτερη μεταπολεμική ύφεση, ένα παρόμοιο λάθος μοιάζει μάλλον δύσκολο να επαναληφθεί, ενώ τα χαμηλά επιτόκια ίσως αντισταθμίσουν μερικώς και τις βραχυπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες της δημοσιονομικής λιτότητας σε πολλές χώρες της Δύσης.

Οι εναλλακτικές επενδύσεις

Αναφορικά με την ισοτιμία δολαρίου - ευρώ, οι αναλυτές εμφανίζουν ορισμένες αποκλίσεις. Ορισμένοι (κυρίως από τις ΗΠΑ), όπως αυτοί της Goldman Sachs, αναμένουν το επόμενο εξάμηνο πτώση του ευρώ στο 1,15 ως προς το δολάριο και μερική ανάκαμψή του στο 1,25 σε 12μηνη βάση. Μία άλλη ομάδα αναλυτών πάλι (κυρίως από την Ευρώπη), όπως αυτοί της Deutsche Βank, προβλέπει ισοτιμία δολαρίου - ευρώ στο 1,30 το επόμενο εξάμηνο και στο 1,35 το επόμενο 12μηνο.

Όσον αφορά στα εμπορεύματα, στις αρχές του 2010 οι αναλυτές εκτιμούσαν ότι καθώς οι παρεμβάσεις των Αρχών έχουν εξαλείψει τα σενάρια καταστροφής, η εικόνα θα είναι σαφώς καλύτερη. Όταν όμως το β΄ τρίμηνο του έτους έκαναν την εμφάνισή τους η κρίση χρέους στην περιφέρεια της ευρωζώνης και οι φόβοι για το ενδεχόμενο νέας επιβράδυνσης στην παγκόσμια οικονομία, τα εμπορεύματα συνολικά πήραν και πάλι την κατιούσα.

Το πρώτο διάστημα του έτους ανοδικά κινήθηκαν κυρίως τα πολύτιμα μέταλλα (χρυσός, ασήμι και παλλάδιο), ο άνθρακας και ο σίδηρος, καθώς και ο καφές, το μοσχαρίσιο και το χοιρινό κρέας, το πορτοκάλι και το βαμβάκι.

Αντίθετα, πτώση σημείωσαν τα κύρια βιομηχανικά μέταλλα (χαλκός, αλουμίνιο, ψευδάργυρος), από τα οποία επέπλευσε μόνο ο ψευδάργυρος, καθώς και τα κύρια αγροτικά προϊόντα (σιτάρι, καλαμπόκι, σόγια), αλλά και η ζάχαρη, ενώ υποχώρηση κατέγραψαν και το πετρέλαιο, η βενζίνη και το φυσικό αέριο.

Για όσους πάντως επιθυμούν να τοποθετηθούν στα εμπορεύματα, οι αναλυτές της Deutsche Βank συνιστούν τώρα συμβόλαια πετρελαίου με λήξη το 2012, ανοδικές θέσεις στο φυσικό αέριο, με παράλληλες όμως πτωτικές θέσεις στο μαζούτ, ανοδικές θέσεις στον χρυσό (με στόχο τα 1.600 δολάρια/ουγκιά) και στον θερμικό άνθρακα και μακροχρόνια ανοδικές θέσεις στο καλαμπόκι. Επίσης, προτείνουν ανοδικές θέσεις στο αλουμίνιο, με παράλληλες όμως πτωτικές θέσεις στο νικέλιο, και ανοδικές θέσεις στα συμβόλαια Δεκεμβρίου του 2010 για τους ευρωπαϊκούς ρύπους.

Συνολικά, όπως εκτιμούν και οι ειδικοί, μια πιο βιώσιμη ανοδική κίνηση στα εμπορεύματα θα πρέπει να αναμένεται το 2011, αν και η προσοχή των επενδυτών θα πρέπει τουλάχιστον στα ερχόμενα τρίμηνα να είναι στραμμένη στην πορεία της παγκόσμιας ανάπτυξης.

* Οι αναλυτικοί πίνακες με τις τιμές-στόχους για βασικούς μετοχικούς δείκτες και με τις προβλέψεις για τις εναλλακτικές μορφές επένδυσης δημοσιεύονται στη δεξιά στήλη "Συνοδευτικό Υλικό".

** Αναδημοσίευση από το 642ο φύλλο της εβδομαδιαίας εφημερίδας "ΜΕΤΟΧΟΣ & ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ", 9 - 13 Ιουλίου 2010.