Σπανίως στο παρελθόν οι ευρωεκλογές είχαν αποκτήσει τόσο μεγάλη σημασία όσο αυτές που θα διεξαχθούν στις 26 Μαΐου 2019. Σπανίως, όμως, και η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε να αντιμετωπίσει μια τόσο μεγάλη κρίση ταυτότητας, μια κρίση υπαρξιακή που συνεχίζεται για σχεδόν 10 χρόνια, χωρίς να υπάρχει μια απτή λύση στον ορίζοντα.
Σε αυτή τη δεκαετία που μας αφήνει, όσοι πιστεύουμε στην αξία του ευρωπαϊκού πρότζεκτ (ενοποίησης) ήρθαμε αντιμέτωποι με τους μεγαλύτερους φόβους μας. Είδαμε εικόνες ενός δυστοπικού μέλλοντος να εμφανίζονται ως -πολύ αληθινά- ρεπορτάζ στα δελτία ειδήσεων. Η επιμονή στη λιτότητα, το Brexit, το δικό μας δημοψήφισμα, το κλείσιμο των συνόρων ως αντίδραση στην προσφυγική κρίση, η κριτική στο ευρώ, όλα τα μεγάλα επιτεύγματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης τέθηκαν εν αμφιβόλω.
Η εποχή που η Ευρωπαϊκή Ένωση αντλούσε νομιμοποίηση από τα αποτελέσματα των πολιτικών της έχει παρέλθει οριστικά. Ένα κύμα αμφισβήτησης, άλλοτε αυθεντικής και άλλοτε υποκινούμενης, βάλλει κατά της ίδιας της ύπαρξής της. Τα πολιτικά άκρα, τροφοδοτούμενα από τις αγωνίες των Ευρωπαίων πολιτών, εκμεταλλεύονται αυτή την αβεβαιότητα για να διασπείρουν με τη ρητορική τους το μίσος, την αναδίπλωση στα εθνικά κράτη, την ξενοφοβία.
Δεν πρέπει, όμως, να ταυτίζουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση με τη συντηρητική της εκδοχή των τελευταίων (πολλών) ετών.
Η συντηρητική Ευρώπη είναι αυτή που έχει την πλειοψηφία τόσο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όσο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχεδόν από την αρχή του αιώνα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που προτείνει την ευρωπαϊκή νομοθεσία, έχει συντηρητική ηγεσία εδώ και 15 συναπτά έτη. Μέσα σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον, η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία έκανε, πολλές φορές στο παρελθόν, το λάθος να ταυτιστεί με αυτές τις πολιτικές και να χάσει τον βηματισμό της.
Αυτή η πραγματικότητα, όμως, δεν είναι στατική. Ορίζεται από τις ψήφους μας τόσο στις ευρωεκλογές όσο και στις εθνικές εκλογές κάθε κράτους-μέλους της Ε.Ε.
Μπορούν να κλείσουν αυτές οι πληγές με μία εκλογική διαδικασία; Προφανώς και όχι, αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινήσουμε. Για να μπορέσουμε να βελτιώσουμε την κοινή μας Ένωση, οφείλουμε πρώτα να την υπερασπιστούμε. Και δεν υπάρχει προσφορότερος τρόπος να υπερασπιστείς την Ευρωπαϊκή Ένωση από το να συμμετέχεις στις δημοκρατικές της διαδικασίες, με μία ατζέντα ριζικής αλλαγής πορείας.
Αυτή η ατζέντα σήμερα υπάρχει: Το νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο για την Ευρώπη, το οποίο προτείνουν οι Ευρωπαίοι Σοσιαλιστές, βασίζεται στις αρχές της αλληλεγγύης, της καταπολέμησης των ανισοτήτων, της βιώσιμης ανάπτυξης, της βελτίωσης των ευκαιριών στους νέους της Ευρώπης. Δημιουργεί τις συνθήκες για μια πραγματική αναγέννηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να περάσουμε στο επόμενο, βαθύτερο στάδιο ενοποίησης.
Το διαπίστωσα πολύ καλά κατά τη διάρκεια της θητείας μου στον δήμο Αθηναίων: Η Ευρώπη είναι γεμάτη ευκαιρίες, αρκεί να θέλεις και να μπορείς να τις εκμεταλλευθείς. Για χρηματοδότηση, για να ολοκληρώσουμε μεγάλα δημόσια έργα, για να βρούμε την απαιτούμενη τεχνογνωσία σε θέματα που μας ταλαιπωρούν. Είναι μια τεράστια δεξαμενή γνώσης, πείρας, εργαλείων, υλικών και άυλων πόρων.
Στον δήμο της Αθήνας είχαμε ανάγκη να εκμεταλλευθούμε όλες αυτές τις ευκαιρίες για να αντιμετωπίσουμε την κρίση σε όλα τα επίπεδα.
Χρειάζεται σχέδιο, γνώση, προσπάθεια, επιμονή. Είναι μια δουλειά μυρμηγκιού. Αλλά αποδίδει!
Για την Ελλάδα, είναι ζήτημα υπαρξιακό όχι μόνο να επιβιώσει η Ευρώπη, αλλά και να ξαναβρεί τη χαμένη της ταυτότητα, τους λόγους που την έκαναν τόσο δημοφιλή. Μόνα τους τα κράτη δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις σύγχρονες προκλήσεις ενός κόσμου που αλλάζει ταχύτατα.
Η Ελλάδα πρέπει να παίξει κορυφαίο ρόλο σε αυτή τη νέα περίοδο για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μπορεί να εμπνεύσει με το παράδειγμά της ως χώρα της αλληλεγγύης και υπέρβασης των ανισοτήτων, τόσο μεταξύ των κρατών-μελών όσο και στο εσωτερικό των χωρών.
Ο δικός μας χώρος, ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας, όπως εκφράστηκε από το ΠΑΣΟΚ και σήμερα από το Κίνημα Αλλαγής, είναι αυτός που διαχρονικά έχει διαχειριστεί την παρουσία μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση με αξιοπρέπεια, επάρκεια και δυναμισμό. Με όρους ισοτιμίας απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους μας.
Η αίθουσα του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες. Οι εκλογές του Μαΐου 2019 μπορούν να είναι το πρώτο βήμα για ταχύτερη και ουσιαστική πορεία προς την ενοποίηση της Ε.Ε.
Τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, για τα οποία τόσο επέμενε ο Ανδρέας Παπανδρέου, δεν έφεραν απλώς αναγκαίους πόρους στην Ελλάδα! Άλλαξαν την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση! Γιατί ενσάρκωναν μια απλή ιδέα: πως για να πάμε μπροστά σε αυτή την ήπειρο, πρέπει να προχωρήσουμε όλοι μαζί. Και έτσι σιγά σιγά δημιουργήθηκε η Πολιτική Συνοχής, το ΕΣΠΑ όπως το γνωρίζουμε στην Ελλάδα. Από την επιμονή και τη διορατικότητα της δικής μας παράταξης.
Με πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη πετύχαμε, με θυσίες, να μπούμε στον στενό πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στην ΟΝΕ και το ευρώ, και να ολοκληρώσουμε κορυφαία δημόσια έργα, με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση. Με υπουργό Εξωτερικών τον Γιώργο Παπανδρέου βάλαμε την Κύπρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να απαιτήσουν οι εταίροι μας να λύσουμε το Κυπριακό άρον άρον και με προβλήματα.
Κορυφαίο διπλωματικό επίτευγμα, που οι αναλυτές της εποχής θεωρούσαν αδύνατο. Με την Ατζέντα της Θεσσαλονίκης, που η χώρα μας προώθησε, ανοίξαμε τον δρόμο για την ένταξη των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το βλέμμα στην ειρήνευση της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων.
Έτσι πορευθήκαμε!
Η Ελλάδα στην Ευρώπη απέπνεε σεβασμό και αποσπούσε περισσότερα απ’ ό,τι το μέγεθός της όριζε. Αυτή είναι η ευρωπαϊκή παρακαταθήκη της παράταξής μας.
Αυτό τον βηματισμό πρέπει επιτέλους να ξαναβρούμε, ειδικά τώρα που τα πράγματα είναι τόσο κρίσιμα! Το διακύβευμα είναι τεράστιο και πρέπει να το κερδίσουμε. Το χρωστάμε στα παιδιά μας και στα εγγόνια μας.
*Ο Γιώργος Καμίνης ήταν Δήμαρχος Αθηναίων από το 2011. Διετέλεσε Συνήγορος του Πολίτη (2003-2010) και Βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (1998-2003). Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου των Παρισίων και επίκουρος καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.