H ανάπτυξη  και το παράδοξο του 3ου τριμήνου

Εχει περάσει πάνω από ένας χρόνος αλλά αξίζει να το αναφέρουμε ξανά.

Τον Σεπτέμβριο του 2016, είχαμε εκτιμήσει πως ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας τη φετινή χρονιά θα ήταν κοντά στο 1,5%.

Η εκτίμηση βασιζόταν σε κάποιες εύλογες υποθέσεις για την πορεία επιμέρους μεγεθών του ΑΕΠ όπως η κατανάλωση, οι επενδύσεις, οι εξαγωγές και οι εισαγωγές.

Σημειωτέον ότι οι επίσημες προβλέψεις την ίδια περίοδο ήθελαν τον ρυθμό ανάπτυξης στο 2,7% ή κάπου εκεί κοντά.

Όμως, η δημοσίευση των στοιχείων για το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) του 3ου τριμήνου δείχνει πως ακόμη και το 1,5%  συνιστά παρακινδυνευμένη πρόβλεψη.

Η λογική υπαγορεύει πως για να πιαστεί ο στόχος του προϋπολογισμού του 2018 για ρυθμό ανάπτυξης 1,6%, τη φετινή χρονιά θα πρέπει η οικονομική δραστηριότητα της περιόδου Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2017 να αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα πάνω.

Κατά την άποψή μας, μόνο έτσι θα γίνει εφικτή η επίτευξη του στόχου, με ένα λογικό ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας το τελευταίο τρίμηνο του 2017.

Κοινώς, να γίνει κάτι το αντίστοιχο με αυτό που συνέβη το 2ο τρίμηνο φέτος, όπου ο αρχικός ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης διπλασιάσθηκε στο 1,6% από 0,8%.    

Είναι κάτι τέτοιο εφικτό;

Η απάντηση θα πρέπει να είναι μάλλον καταφατική και εξηγούμαστε.

Από τα επιμέρους στοιχεία του ΑΕΠ του 3ου τριμήνου προκύπτει ότι η τελική καταναλωτική δαπάνη ήταν μειωμένη σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο το 2016 και το προηγούμενο τρίμηνο του 2017.

Αυτό οφείλεται στη στασιμότητα της ιδιωτικής κατανάλωσης και στη μείωση της δημόσιας κατά 2,2% το διάστημα Ιουλίου-Σεπτεμβρίου.

Η στασιμότητα της ιδιωτικής κατανάλωσης προξενεί εντύπωση για δύο λόγους.

Πρώτον, η ιδιωτική κατανάλωση δεν ακολουθεί την ανοδική τάση του 1ου και του 2ου τριμήνου το 2017.  

Τα νοικοκυριά αύξησαν τις δαπάνες τους 0,9%-1% σε ετήσια βάση κάθε ένα από τα δύο προηγούμενα τρίμηνα.

Το αποτέλεσμα ήταν η τελική καταναλωτική δαπάνη να αυξηθεί κατά 0,4%-0,5%, παρότι η δημόσια κατέγραψε ανάλογη πτώση 2,1% το 2ο τρίμηνο και 3,5% το 1ο τρίμηνο.

Δεύτερον, η ιδιωτική κατανάλωση δεν επωφελείται το 3ο τρίμηνο από το ισχυρό τουριστικό ρεύμα που φέτος συνοδεύεται από ανάλογη αύξηση της τουριστικής δαπάνης.

Πιο συγκεκριμένα, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις  αυξήθηκαν σωρευτικά κατά 970 εκατ. ευρώ περίπου το 3ο τρίμηνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.  

Μας είναι δύσκολο να κατανοήσουμε πώς αυτά τα λεφτά δεν βρήκαν διέξοδο προς την κατανάλωση και δεν αποτυπώθηκαν στα σχετικά νούμερα.

Ακόμη κι αν λάβουμε υπόψη τους αυξημένους φόρους, π.χ. εισοδήματος, που ο κόσμος κλήθηκε να πληρώσει.

Γι’ αυτούς τους λόγους θεωρούμε ότι είναι πολύ πιθανό να υπάρξει αναθεώρηση προς τα πάνω της ιδιωτικής και συνολικής καταναλωτικής δαπάνης το 3ο τρίμηνο, που θα αποτυπωθεί στο ΑΕΠ.

Φυσικά, δεν γνωρίζουμε τον βαθμό της αναθεώρησης και αν θα συνοδεύεται από την αναθεώρηση άλλων στοιχείων του ΑΕΠ, π.χ. των επενδύσεων.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η επίτευξη ρυθμού ανάπτυξης 1,5%-1,6% το 2017 δεν είναι μεν εύκολη υπόθεση αλλά δεν είναι επίσης ανέφικτη.

Και σίγουρα δεν θα πρέπει να ικανοποιεί, ακόμη κι αν επιτευχθεί σε μια χώρα που έχει βιώσει συρρίκνωση της οικονομίας της κατά το ένα τέταρτο και πλέον από το 2008.