Αυτή η φούσκα είναι διαφορετική

Οι πέντε πιο επικίνδυνες λέξεις στον κόσμο των επενδύσεων είναι «Αυτή τη φορά είναι διαφορετικά», δηλ. ο τίτλος του διάσημου βιβλίου των καθηγητών Reinhart και Rogoff  για τις χρηματοοικονομικές κρίσεις και το χρέος.

Όποιες ενστάσεις κι αν έχει κάποιος για τα προβλήματα με κάποια από τα νούμερα που χρησιμοποιήθηκαν, δύο διαπιστώσεις του βιβλίου είναι σωστές. Η υπερχρέωση οδηγεί σε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης και οι υπερχρεωμένες χώρες πρέπει με κάποιο τρόπο να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα είτε με χρεοκοπία είτε με πληθωρισμό.

Όμως, η Μεγάλη Υφεση έφερε μια δραματική αλλαγή σε σχέση με το παρελθόν. Το υπερβάλλον χρέος μετακινήθηκε από τον ιδιωτικό τομέα -κυρίως τον χρηματοοικονομικό- στο δημόσιο. Η αντιμετώπιση της υπερχρέωσης δεν έγινε μέσω χρεοκοπίας αλλά μέσω του πολύ χαμηλότερου κόστους δανεισμού. Η Ελλάδα ήταν η εξαίρεση.

Όλα αυτά δεν εμπόδισαν τις αγορές μετοχών και ομολόγων να κάνουν ράλι από το 2009 μέχρι σήμερα, παρότι αρκετοί σχολιαστές προέβλεπαν κραχ ενδιάμεσα. Αντίθετα, κάποιο άλλοι, οι ταύροι, πρόσεξαν τις ευκαιρίες που δημιουργούσε η εποχή του φθηνού χρήματος που έφερε η πολιτική των κεντρικών τραπεζών με τα μηδενικά/αρνητικά επιτόκια και τις μαζικές αγορές τίτλων (QE).  

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι μετοχές και ιδίως τα κρατικά ομόλογα είναι πολύ ακριβά αποτιμημένα σε σύγκριση με το παρελθόν. Φυσικά, υπάρχουν διαφορές από χώρα σε χώρα και από κλάδο σε κλάδο εντός μιας χώρας και διασυνοριακά. Ο κλάδος της τεχνολογίας και κυρίως οι μεγάλες εταιρείες έχουν καταγράψει εκπληκτικές αποδόσεις. Από την άλλη πλευρά, οι τραπεζικές μετοχές έχουν υστερήσει σημαντικά σε σύγκριση με τις μετοχές των τεχνολογικών εταιρειών και τους χρηματιστηριακούς δείκτες αναφοράς στις ΗΠΑ και στην ευρωζώνη από το 2009 μέχρι σήμερα.

Όμως, οι υψηλές αποτιμήσεις των μετοχών, οι οποίες έχουν κάνει αρκετούς να μιλάνε για μια νέα φούσκα α λα dotcom του 2000, είναι ικανή αλλά όχι επαρκής συνθήκη για την ύπαρξη μιας φούσκας. Οι αποτιμήσεις των ομολόγων είναι ακόμη πιο ακριβές και κατά κάποιο τρόπο δικαιολογούν τις υψηλές τιμές των μετοχών.

Αυτό που έχουμε δει μέχρι στιγμής είναι πως το σημερινό σύστημα οδηγεί σε παρατεταμένες περιόδους χαμηλής μεταβλητότητας που συνοδεύονται από υπερβολές σε κάποιες κινητές αξίες. Οι τελευταίες φουσκώνουν και ξεφουσκώνουν, χωρίς να έχουν μεγαλύτερες συνέπειες ευρύτερα.

Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν την πολιτική του φθηνού χρήματος για πολύ καιρό ακόμη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η αποφυγή των κινητών αξιών που είναι πιο ευάλωτες σε μεγάλη πτώση με παράλληλη συμμετοχή σε δυνητικές αποδόσεις είναι μια εύλογη στρατηγική.