Η γήρανση του πληθυσμού φέρνει πληθωρισμό;

Η Ελλάδα είναι ζωντανό παράδειγμα πως το δημογραφικό πρόβλημα μπορεί να μετασχηματισθεί σε οικονομικό.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, σε κάθε Ελληνίδα αντιστοιχούσαν πάνω από 2,1 παιδιά έναντι 1,2-1,3 σήμερα.

Μετά από τρεις-τέσσερεις δεκαετίες υπογεννητικότητας εκτιμάται πως λείπουν πάνω από 1 εκατ. νέοι για τη σταθερή ανανέωση των γενεών.

Αυτό σε συνδυασμό με την πλουσιοπάροχη και πρόωρη συνταξιοδότηση πολλών με αντάλλαγμα τις ψήφους και την ανοχή των πολυπληθών γενεών που εργάζονταν, οδήγησαν σε μείωση του εγχώριου εργατικού δυναμικού -παρά την έλευση σημαντικού αριθμού μεταναστών- και τα ελλείμματα.

Αυτή είναι η πλευρά του δημογραφικού που γνωρίζουν πολλοί στην Ελλάδα.

Παρόμοια προβλήματα, μικρότερου βεληνεκούς, έχουν εμφανισθεί επίσης σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ιταλία.

Ομως, το δημογραφικό πρόβλημα έχει επίσης μια άλλη πτυχή.

Σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη, η γήρανση του πληθυσμού θα φέρει πληθωρισμό. Αν συμβεί, η πολιτική του πολύ φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες στο οποίο βασίζονται οι περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες και μη για να αναπτυχθούν θα τορπιλισθεί, προκαλώντας ενδεχομένως έναν οικονομικό Αρμαγεδδώνα.

Δεν είναι αυτό που θα περίμενε κάποιος με βάση την οικονομική ιστορία.

Μελέτη της Deutsche Bank που πηγαίνει πίσω αιώνες, από το 1210, αποκαλύπτει πως ο πληθωρισμός, όπως εμείς τον αντιλαμβανόμαστε, σπανίως εμφανιζόταν μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.

Ο πληθωρισμός εμφανίζεται μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και συμπίπτει με την πληθυσμιακή έκρηξη.

Γιατί λοιπόν να επανεμφανισθεί αυτή την περίοδο, που ο πληθυσμός γηράσκει, είναι η εύλογη ερώτηση, αν πράγματι το δημογραφικό παίζει τέτοιο ρόλο;

Πολύ περισσότερο όταν έχουμε δει ότι ο πληθωρισμός δεν αναζωπυρώθηκε τον 21o αιώνα που διανύουμε παρά τη μεγάλη περίοδο οικονομικής επέκτασης στις ΗΠΑ κι αλλού, που συνοδεύθηκε από αύξηση της απασχόλησης και σημαντική μείωση της ανεργίας.

Αντίθετα, αρκετοί άνεργοι και αποθαρρυμένοι βρήκαν δουλειά, με αποτέλεσμα να μην αυξηθούν οι μισθοί και συνάμα ο πληθωρισμός. Φυσικά, ρόλο έπαιξαν επίσης οι νέες τεχνολογίες.

Η απάντηση εκείνων που υποστηρίζουν ότι η γήρανση του πληθυσμού θα φέρει πληθωρισμό είναι διττή. Αφενός, ο περιορισμός του ρυθμού αύξησης του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού σε συνδυασμό με την αναμενόμενη αύξηση της ζήτησης και αφετέρου, η αντιστροφή της παγκοσμιοποίησης.

Η αύξηση των προσλήψεων συνδέεται με την επάνοδο στην κανονικότητα και το τέλος της πανδημίας και τη συνέχιση της χαλαρής νομισματικής πολιτικής (ημι-QE) υπό το φως των μεγάλων δημοσιονομικών ελλειμμάτων.

Οι αυξημένες προσλήψεις και το περιορισμένο εργατικό δυναμικό αναμένουν ότι θα δώσουν ώθηση στους μισθούς ενώ οι εργαζόμενοι θα έχουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη.

Από την άλλη πλευρά, κάποιος μπορεί να ισχυρισθεί ότι η αυξημένη διείσδυση των μηχανών και της τεχνολογίας στην παραγωγή και στη ζωή μας οδηγούν σε μείωση της διαπραγματευτικής δύναμης των εργαζομένων και σε απώλειες θέσεων εργασίας.

Υπέρ της άποψης ότι η γήρανση θα φέρει πληθωρισμό είναι επίσης η εκτίμηση ότι θα αυξηθούν περισσότερο οι καταναλωτικές δαπάνες στην τρίτη ηλικία καθώς οι άνθρωποι ζουν περισσότερο, σιγοντάροντας τη ζήτηση για προϊόντα και υπηρεσίες και ευνοώντας την αύξηση των μισθών.

Ποιοι έχουν δίκιο;

Η αυτοψία θα δείξει.