Μήπως υποεκτιμάται η υποχώρηση του πληθωρισμού;

Τι θα συμβεί στην οικονομία  και στις αγορές το 2024 εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την τροχιά του πληθωρισμού. Αυτή θα κρίνει αν η ΕΚΤ και η Fed θα διατηρήσουν σταθερά τα επιτόκια, θα τα μειώσουν ή θα τα αυξήσουν και πώς θα αντιδράσουν οι αγορές ομολόγων και μετοχών και, σε τελική ανάλυση, οι οικονομίες. 

Αν και στοιχεία για τον πληθωρισμό δημοσιεύονται σε τακτική βάση, δεν κοιτάζουμε τον πληθωρισμό με τον ίδιο τρόπο στις δύο όχθες του Ατλαντικού, όπως παρατήρησε πρόσφατα ο Richard Barwell της BNP Paribas Asset Management.

Ίσως έχει περάσει απαρατήρητο αλλά τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες χώρες της ευρωζώνης συγκρίνουμε πως ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) έχει μεταβληθεί τον τελευταίο χρόνο π.χ. συγκρίνοντας τον ΔΤΚ τον Δεκέμβριο του 2023 με τον ΔΤΚ τον ίδιο μήνα το 2022. Ο πληθωρισμός σε ετήσια βάση, όπως λέμε. 

Ο λόγος που γίνεται αυτό, όπως παρατηρεί ο Barwell, είναι γιατί οι τιμές κάποιων αγαθών εμφανίζουν εποχικές διακυμάνσεις και θέλουμε να τις παρακάμψουμε. Π.χ. λόγω των εκπτώσεων του Ιανουαρίου, ο πρώτος μήνας του έτους θα εμφάνιζε πιθανόν αποπληθωρισμό σε σχέση με τον Δεκέμβριο.

Όμως, πολλά αλλάζουν στην οικονομία μέσα σε 12 μήνες, συμπεριλαμβανομένης της υποβόσκουσας τάσης του πληθωρισμού. Ο πληθωρισμός σε ετήσια βάση δεν θα είναι σε θέση να αποτυπώσει μια απότομη μεταβολή της υποβόσκουσας τάσης και αυτό είναι πρόβλημα. 

Αντίθετα, στις ΗΠΑ, η εποχική τάση αφαιρείται από τις τιμές καταναλωτή και επομένως μπορεί κάποιος να δει άμεσα την όποια μεταβολή στην υποβόσκουσα τάση από μήνα σε μήνα. Π.χ. αν ο υψηλός πληθωρισμός επιμένει.    

Αυτό έχει μεγάλη σημασία, τονίζει ο Barwell. Στην ΕΕ, οι τιμές δεν έχουν προσαρμοσθεί για εποχικές διακυμάνσεις όπως στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα αρκετοί να επιχειρηματολογούν ότι ο πληθωρισμός υποχωρεί μεν αλλά παραμένει πολύ υψηλός. Δεν εκπλήσσει λοιπόν που αρκετοί επιμένουν ότι τα επιτόκια του ευρώ θα πρέπει να παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα μέχρι να εξαλειφθεί ο πληθωρισμός.

Στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα θα έφθανε κάποιος, αν εξέταζε τα εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία που δείχνουν ταχύτερη αποκλιμάκωση των τιμών. Τα τελευταία εξηγούν γιατί η επενδυτική κοινότητα βλέπει ότι οι μειώσεις επιτοκίων δεν θα αργήσουν.    

Υπενθυμίζουμε ότι ο πληθωρισμός κατέγραψε άνοδο τον Δεκέμβριο στην Ελλάδα και στην ευρωζώνη, αλλά η υποβόσκουσα τάση παρέμεινε πτωτική, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat. Ο δομικός πληθωρισμός, ο οποίος δεν συμπεριλαμβάνει τις τιμές της ενέργειας, των τροφίμων, του καπνού και του αλκοόλ, συνέχισε να διολισθαίνει.

Πιο συγκεκριμένα, ο εναρμονισμένος πληθωρισμός στην ευρωζώνη αυξήθηκε σε 2,9% σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο του 2023 από 2,4% τον Νοέμβριο. Οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις ήθελαν τον πληθωρισμό στο 3% σε ετήσια βάση τον τελευταίο μήνα του 2023.  

Όμως, ο δομικός πληθωρισμός συνέχισε την πτωτική του πορεία, με αποτέλεσμα να διολισθήσει σε 3,4% σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο, έναντι 3,6% τον περασμένο Νοέμβριο.

Με το επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ στο 4%, τα πραγματικά επιτόκια του ευρώ (ονομαστικά μείον πληθωρισμός) είναι θετικά. Αν ο υποβόσκων πληθωρισμός συνεχίσει να υποχωρεί τους επόμενους μήνες, οι επενδυτές ίσως εκπλαγούν από τον αριθμό των μειώσεων που έρχονται, όπως λέει κι ο Barwell.