Η διαφθορά υπονομεύει το μέλλον της Ελλάδας

Το 2008, δηλαδή δύο χρόνια προτού η Ελλάδα μπει επισήμως στη μνημονιακή εποχή, η Ελλάδα καταλάμβανε την 57η θέση με βάση τον  Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας. Τρία χρόνια αργότερα, το 2011, η χώρα κατρακύλησε 23 θέσεις, για να βρεθεί στην 80ή. 

Το 2024, η Ελλάδα κατέλαβε την 59η θέση ανάμεσα σε 180 χώρες και την 24η ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ. Με άλλα λόγια, βρίσκεται περίπου εκεί που ήταν πριν από τη μνημονιακή περίοδο. Κι αυτό παρά την ψήφιση νόμων και τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της διαφθοράς στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα.

Ο συγκεκριμένος δείκτης κατατάσσει τις χώρες με κριτήριο τη διαφθορά στον δημόσιο τομέα τους. Ομως, η διαφθορά δεν περιορίζεται μόνο εκεί, όπως όλοι γνωρίζουμε. Παρόμοια φαινόμενα συναντάμε στον ιδιωτικό τομέα και στην πολιτική σκηνή.

Προφανώς, διαφθορά υπήρχε πάντα στην Ελλάδα και αλλού. Ακόμη και στην αρχαία εποχή. Ο Σόλων, πριν καθιερώσει τη Σεισάχθεια στην Αρχαία Αθήνα, φρόντισε να ειδοποιήσει κάποιους φίλους του που έσπευσαν να πάρουν μεγάλα δάνεια τα οποία διεγράφησαν εν συνεχεία λόγω Σεισάχθειας, με αποτέλεσμα να πλουτίσουν, σύμφωνα με τον Αριστοτέλη.

Στη σύγχρονη εποχή αλλά πιο παλιά δεν υπήρχε το διαδίκτυο και τα κοινωνικά δίκτυα για να διαδίδεται το περιεχόμενο τηλεφωνικών επικοινωνιών όπως του ξενοδόχου της Κρήτης με τον Πάνο Καμμένο και άλλους τόσο γρήγορα και σε τόσο πολύ κόσμο. Ισως γι' αυτό έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι υπήρχε λιγότερη διαφθορά στο παρελθόν.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης  των πολιτών προς τους θεσμούς, ιδίως τη Δικαιοσύνη, η ατιμωρησία και η ελλιπής εφαρμογή των νόμων καταπολέμησης της διαφθοράς ευνοεί τέτοια φαινόμενα. 

Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί επιχειρηματίες και άλλοι επιδίωκαν να συναντήσουν τον Πόουλ Τόμσεν, επικεφαλής της αποστολής του ΔΝΤ, κατά τα πρώτα μνημονιακά χρόνια, για να του περιγράψουν πολλά κακώς κείμενα. Αυτοί δεν το έκαναν συνήθως για λόγους ηθικής αλλά για να καρφώσουν ανταγωνιστές τους κ.λπ. 

Εχουμε την εντύπωση ότι ένας από τους λόγους, ίσως ο κυριότερος, που ο Τόμσεν έγινε ο κακός της τρόικας από καλός στην αρχή ήταν αυτός. Η αποκάλυψη της μεγάλης έκτασης της διαφθοράς στη χώρα από Ελληνες insiders επιχειρηματίες κ.λπ.

Το αντίστοιχο του Τόμσεν σήμερα είναι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, η οποία θα πρέπει να δέχεται πολλές καταγγελίες για ατασθαλίες με κοινοτικά κονδύλια. Μόλις χθες, ο πρόεδρος της Κύπρου αποκάλυψε ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ανοίγει φάκελο μετά από καταγγελίες για το καλώδιο ηλεκτρικής σύνδεσης της Ελλάδας με την Κύπρο.

Ολα αυτά τα φαινόμενα έχουν οικονομικό κόστος. Μια μελέτη της ΔιαΝΕΟσις υπολόγιζε το κόστος από τις απάτες με τον ΦΠΑ και το λαθρεμπόριο αλκοόλ, τσιγάρων και πετρελαίου στο 4% του ΑΕΠ περίπου. Από τη στιγμή που πρακτικές διαφθοράς χρησιμοποιούνται αρκετές φορές για τη διευκόλυνση της φοροδιαφυγής, το κόστος της τελευταίας θα μπορούσε να προστεθεί. Αυτό το κόστος εκτιμάται μεταξύ 6% και 9% του ΑΕΠ, σύμφωνα με παλιότερη μελέτη.

Η διαφθορά αποθαρρύνει επίσης τις εγχώριες και τις ξένες επενδύσεις καθώς δημιουργεί αβεβαιότητα και αυξημένο κόστος. Γι' αυτό σε κάποιες περιπτώσεις, οι ξένοι επενδυτές βάζουν συνεταίρο μ' ένα μικρό ποσοστό ένα ντόπιο ολιγάρχη που έχει άκρες για να αντιμετωπίσει τη γραφειοκρατία. 

Λένε ότι το ψάρι βρωμάει από το κεφάλι και αυτό είναι σωστό. Ομως, σε χώρες που οι πολίτες τους εκφράζονται ελεύθερα δια της ψήφου τους, οι τελευταίοι έχουν ευθύνες γι' αυτούς που εκλέγουν και ενίοτε επανειλημμένα. Επομένως, η σχέση μοιάζει να είναι αμφίδρομη.   

Κατά την άποψή μας, η ίση εφαρμογή των νόμων, η αποκατάσταση του κύρους της Δικαιοσύνης με διαφορετικό τρόπο επιλογής της ηγεσίας της θα πρέπει να είναι στην πρώτη γραμμή της μάχης κατά της διαφθοράς.

Ομως, δεν είμαστε αισιόδοξοι με βάση την προϊστορία.