Πώς μοιράζονται δωρεάν μετοχές στα στελέχη μιας ΑΕ

Σε προηγούμενη αρθρογραφία μας, μας απασχόλησε η διάθεση μετοχών (με ή χωρίς αντάλλαγμα) σε μέλη του ΔΣ της ΑΕ, στελέχη και εργαζομένους της. Επίσης σ’ εκείνους που παρέχουν υπηρεσίες τους σε αυτή.

Ασχοληθήκαμε επίσης, με το πρόγραμμα διάθεσης μετοχών με τη μορφή δικαιώματος προαίρεσης (option) απόκτησής τους. Συγκεκριμένα, με τους δικαιούχους και τα αρμόδια όργανα για την έκδοσή του. Επίσης με το περιεχόμενο της σχετικής απόφασης καθώς και το δικαίωμα προαίρεσης των δικαιούχων.

Εδώ θα μας απασχολήσει η δωρεάν διάθεση μετοχών στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος. Ισχύουν, κατά βάση, όσα στην ανωτέρω αρθρογραφία μας αναλυτικά έχουμε επισημάνει. Κρίνεται όμως σκόπιμη, για την ενότητα του όλου θέματος, μια σύντομη επισκόπηση των επιμέρους ενοτήτων, με ιδιαίτερη έμφαση και επισημάνσεις σε ό,τι διαφορετικά ρυθμίζεται στη δωρεάν διάθεση μετοχών και την τελευταία αφορά.

Σκοπός, οφέλη και κίνδυνοι

Και η δωρεάν διάθεση μετοχών στους δικαιούχους συνιστά -ιδίως αυτή- εξαιρετικά ελκυστικό εργαλείο (ενεργούς) παραμονής τους στους κόλπους της ΑΕ. Συνιστά, όμως, και εργαλείο επίτευξης στόχων αλλά και σημαντικό κίνητρο ποιοτικότερης απόδοσης. Ειδικά για τις μη εισηγμένες ΑΕ επιβεβαιώσαμε, επίσης, πως (και) η δωρεάν διάθεση μετοχών θα πρέπει να αφορά μετοχές που έχουν καταστεί δεσμευμένες. Περιεχόμενο της δέσμευσης θα μπορούσε να αποτελέσει ό,τι για την κάθε μια επιχείρηση προκύπτει ως αναγκαίο (ενδ.: υποχρέωση διακράτησης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αδυναμία πώλησης σε ανταγωνιστές, δικαίωμα προτίμησης συγκεκριμένων μετόχων, έγκριση από ΔΣ ή ΓΣ κ.ο.κ.).

Δικαιούχοι Δωρεάν Διάθεσης Μετοχών

Δικαιούχοι απόκτησης μετοχών στο πλαίσιο ενός τέτοιου προγράμματος είναι δυνατό να είναι, και στην προκειμένη περίπτωση, τα μέλη του ΔΣ, εργαζόμενοι και διευθύνοντες υπάλληλοι) της ΑΕ αλλά και συνδεδεμένων, με αυτή, νομικών προσώπων. Επίσης, πρόσωπα που παρέχουν τις υπηρεσίες τους στην ΑΕ (που διαθέτει τις μετοχές της) σε σταθερή (και όχι αποσπασματική) βάση. Λ.χ. δικηγόροι, λογιστές, προμηθευτές, διανομείς.

Αρμόδιο Εταιρικό Όργανο

Η αρμοδιότητα για τη λήψη απόφασης θέσπισης προγράμματος διάθεσης μετοχών με τη μορφή δικαιώματος προαίρεσης ανήκει, κατά νόμο, στην ΓΣ, που αποφασίζει με αυξημένη απαρτία και πλειοψηφία. Όταν όμως ένα τέτοιο πρόγραμμα έχει συμπεριληφθεί στην απόφαση της ΓΣ που εγκρίνει την Πολιτική Αποδοχών εισηγμένης ΑΕ, αυτοτελής απόφαση δεν απαιτείται.

Οι εκτελεστικής φύσεως ενέργειες για την υλοποίηση του προγράμματος διάθεσης ανήκουν, κατά τον νόμο, στο ΔΣ. Το ΔΣ επίσης είναι δυνατό, να εξουσιοδοτηθεί από τη ΓΣ προκειμένου να καθορίσει, απλώς, μέρος του περιεχομένου του -ενδ. τους δικαιούχους ή κατηγορίες τους.

Υποχρεωτικό (Ελάχιστο) Περιεχόμενο Απόφασης

Το ελάχιστο, υποχρεωτικό, περιεχόμενο της απόφασης της ΓΣ, όσον αφορά την δωρεάν διάθεση μετοχών, προβλέπεται στον νόμο. Συγκεκριμένα:

(α) Η προέλευση (και κατηγορία) των προς διάθεση μετοχών

Εφόσον πρόκειται για διάθεση ίδιων μετοχών της ΑΕ μετοχές ή μετοχές που πρόκειται να εκδοθούν ύστερα από αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ΑΕ εφαρμόζονται -συμπληρωματικά- όσα ειδικά προβλέπει ο νόμος.

Οι από αύξηση προερχόμενες μετοχές είναι δυνατό να προκύπτουν από κεφαλαιοποίηση μη διανεμηθέντων κερδών ή προαιρετικών αποθεματικών. Εναλλακτικά, από την κεφαλαιοποίηση της υπέρ το άρτιο διαφοράς. Δεν νοείται, πάντως, επί αύξησης, άσκηση ή αποκλεισμός δικαιώματος προτίμησης από τους μετόχους.

(β) Ο ανώτατος αριθμός των προς διάθεση μετοχών

H συνολική ονομαστική αξία των προς διάθεση δωρεάν μετοχών, μαζί με την αντίστοιχη των δικαιωμάτων προαίρεσης που τυχόν εκκρεμούν για την έναντι ανταλλάγματος διάθεση άλλων, δεν μπορεί να υπερβαίνει, συνολικά, το 1/10 του καταβεβλημένου (κατά τον χρόνο λήψης της απόφασης) μετοχικού κεφαλαίου.

(γ) Οι δικαιούχοι (ή οι κατηγορίες των δικαιούχων)

Είναι αναγκαίο να καθορίζονται οι δικαιούχους συμμετοχής (ατομικά ή κατηγορίες αυτών). Εφόσον το πρόγραμμα απευθύνεται σε εργαζόμενους, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της ίσης μεταχείρισης καθώς και η αρχή της απαγόρευσης διακρίσεων.

(δ) Η διάρκεια του προγράμματος

Ο νόμος, μολονότι αξιώνει ως αναγκαίο τον προσδιορισμό της διάρκειας του προγράμματος δεν προβλέπει ελάχιστη ή μέγιστη.

(ε) Οι όροι διάθεσης των μετοχών και λοιποί (συναφείς) όροι διάθεσης

Είναι δυνατό να τίθεται ως προϋπόθεση η αποδοτικότητα των δικαιούχων. Επίσης η διατήρηση της ιδιότητας τους μέχρι την άσκηση του δικαιώματος προαίρεσης. Ή, ακόμη, η υποχρέωση διακράτησης των μετοχών για ένα ελάχιστο χρονικό διάστημα

Δυνητικό Περιεχόμενο Απόφασης

Στην εν λόγω απόφαση της ΓΣ είναι δυνατό να συμπεριληφθεί: (α) η ανάθεση στο ΔΣ του καθορισμού των δικαιούχων ή κατηγοριών τους. (β) η τυχόν υποχρέωση διακράτησης των δωρεάν διανεμόμενων μετοχών για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα καθώς και (γ) οποιοσδήποτε άλλος όρος του προγράμματος διάθεσης μετοχών.

Η δωρεάν διάθεση μετοχών στους δικαιούχους στο πλαίσιο σχετικού προγράμματος που θα υιοθετήσει η ΑΕ συνιστά, σύμφωνα και με όσα ανωτέρω αναφέρθηκαν, εξαιρετικά ελκυστικό εργαλείο: εργαλείο επίτευξης των στόχων εκείνης, απόδοσης των δικαιούχων, διατήρησης της μεταξύ των εκείνων και της ΑΕ συνεργασίας. Το προσδοκώμενο για τους δικαιούχους όφελος θα προκύψει κατά τον χρόνο της από μέρους τους πώλησης των εν λόγω μετοχών. 

Εξαιρετικά χρήσιμο, ως εκ τούτου για την ΑΕ -αν όχι αναγκαίο, είναι να τεθούν περιορισμοί στη δυνατότητα μεταβίβασής τους. Οι περιορισμοί αυτοί ευκταίο -και ασφαλέστερο- να περιβληθούν τον τύπο των δεσμευμένων μετοχών και, κατά το περιεχόμενό τους, να εξυπηρετούν το εταιρικό συμφέρον και (προφανώς) το συμφέρον των μετόχων πλειοψηφίας. 

*Ο κ. Σταύρος Κουμεντάκης είναι Managing Partner στην Koumentakis and Associates Law Firm