Η ανάφλεξη στη Γάζα πυροδοτεί πολιτικές αλλαγές στην Παλαιστίνη

Πίσω από την πρόσφατη σύγκρουση στη Γάζα βρίσκεται ένα εκκολαπτόμενο λαϊκό κίνημα νεότερων Παλαιστινίων οι οποίοι έχουν απογοητευτεί με την αργή πρόοδο που έχει σημειωθεί υπό τα δύο κύρια πολιτικά κόμματα της Παλαιστίνης, τη Χαμάς και τη Φατάχ. Αν και είναι απίθανο να εξελιχθεί σε μια καλά οργανωμένη δύναμη, αυτό το νέο είδος παλαιστινιακού ακτιβισμού θα συγκρούεται όλο και περισσότερο με την δεξιά ισραηλινή πολιτική, καθιστώντας βέβαιο ότι θα υπάρξουν περισσότερες συγκρούσεις και αναταραχές στην περιοχή.

* Το Ισραήλ και η Χαμάς κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός τις πρώτες ώρες της 21ης Μαΐου, βάζοντας τέλος σε 11 ημέρες βίας μεταξύ του ισραηλινού στρατού και Παλαιστίνιων μαχητών στη Γάζα, οι οποίες σηματοδότησαν τη χειρότερη στρατιωτική κλιμάκωση στα σύνορα από το 2014. Συνολικά 243 Παλαιστίνιοι και 12 Ισραηλινοί σκοτώθηκαν στην τελευταία αναταραχή, κατά την οποία εκτοξεύτηκαν χιλιάδες πύραυλοι από τη Γάζα και σημειώθηκαν εκατοντάδες ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις.

Το αυξανόμενο διεθνές ενδιαφέρον και η συμπάθεια προς τον παλαιστινιακό σκοπό μετά την τελευταία σύγκρουση στη Γάζα αναζωογόνησε τη στάσιμη παλαιστινιακή πολιτική ζωή, ιδίως την κοινότητα των ακτιβιστών στην οποία πρωτοστατούν οι νέοι. Η Χαμάς και η Φατάχ θα προσπαθήσουν να χρησιμοποιήσουν προς όφελος τους το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης για τον αγώνα των Παλαιστινίων να αποκτήσουν κρατική υπόσταση. Όμως, η αναταραχή που παρατηρήθηκε στο Ισραήλ και τα παλαιστινιακά εδάφη τις τελευταίες δύο εβδομάδες ήταν μοναδική από την άποψη ότι ήταν κατά κύριο λόγο καθοδηγούμενη από τη λαϊκή οργή, το οποίο αντικατοπτρίζει τον τρόπο με τον οποίο η παλαιστινιακή πολιτική δυναμική ξεπερνά πλέον τα σχέδια και τους στόχους των δύο κομμάτων.

* Για πρώτη φορά τις τελευταίες δεκαετίες, Παλαιστίνιοι συμμετείχαν σε απεργιακές κινητοποιήσεις στις 18 Μαϊου στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη, επιχειρώντας να χρησιμοποιούσαν το οικονομικό τους βάρος για να αναδείξουν το αίτημα τους να μπει τέλος στον ισραηλινό επεκτατισμό. Ούτε η Χαμάς ούτε η Φατάχ οργάνωσαν την απεργία.

* Οι οργανωμένες λαϊκές διαδηλώσεις στην Ιερουσαλήμ, καθώς και η συμμετοχή σε πιο αυθόρμητες και σποραδικές κινητοποιήσεις, ήταν σημαντικοί παράγοντες πίσω από την τρέχουσα κλιμάκωση. Η Χαμάς και άλλοι Παλαιστίνιοι μαχητές στη Γάζα εκτόξευσαν πυραύλους στις 10 Μαΐου, πυροδοτώντας την τελευταία έξαρση, αλλά μόνο ως απάντηση στην αναταραχή που προκλήθηκε μετά από συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις στην Ιερουσαλήμ.

H παλαιστινιακή διασπορά και το δίκτυο των ακτιβιστών δείχνουν εδώ και καιρό σημάδια μιας κινηματικής διάθεσης από τα κάτω που απορρίπτει τόσο τη Φατάχ όσο και τη Χαμάς.

Τόσο η Χαμάς όσο και η Φατάχ θα επιχειρήσουν να αντιμετωπίσουν ή να κατευθύνουν αυτήν την άνοδο μιας εξέγερσης από τα κάτω, η οποία πιθανότατα θα εντείνει τη μεταξύ τους παράλυση. Αυτό θα κάνει τα δύο κόμματα ακόμη λιγότερο ελκυστικά στο αφυπνισμένο παλαιστίνιο εκλογικό σώμα, ανοίγοντας την πόρτα για ένα νέο πολιτικό σκέλος στα παλαιστινιακά εδάφη με την πάροδο του χρόνου.

Το αδιέξοδο μεταξύ της Φατάχ και της Χαμάς υπογραμμίστηκε πρόσφατα από την ακύρωση των εκλογών λόγω εσωτερικών πολιτικών ζητημάτων και τον φόβου της πρώτης ότι μπορεί να χάσει από τη δεύτερη. Το 93% των Παλαιστινίων είχε εγγραφεί στις εκλογές μέχρι τον Φεβρουάριο του 2021, ένα σημάδι ότι πιθανότατα θα υπήρχε μεγάλη προσέλευση στις βουλευτικές εκλογές που είχαν προγραμματιστεί προηγουμένως για τις 22 Μαΐου.

Το ξέσπασμα της τελευταίας σύγκρουσης έχει επίσης φέρει στο προσκήνιο την αποτυχία της Χαμάς και της Φατάχ να διεκδικήσουν κρατική υπόσταση με τρόπο που να προστατεύει τους Παλαιστινίους από την επεκτατική ισραηλινή πολιτική, τροφοδοτώντας περαιτέρω τον λαϊκό θυμό.

* Η Χαμάς έχει αποκομίσει κάποια πολιτικά κέρδη από αυτόν τον τελευταίο γύρο εχθροπραξιών με το Ισραήλ. Όμως, η σύγκρουση έχει φέρει επίσης το κόμμα πίσω από τακτική άποψη, γεγονός που θα δυσχεράνει τη Χαμάς να χρησιμοποιήσει ξανά την ένοπλη δύναμή της στο εγγύς μέλλον, καθώς και να εκμεταλλευτεί την επιπρόσθετη πολιτική ισχύ που μπορεί να αποκτήσει. Αν και η Χαμάς καθιερώθηκε ως υπερασπιστής της Ιερουσαλήμ εις βάρος της Φατάχ, το έπραξε με μεγάλο κόστος όσον αφορά την καταστροφή των υποδομών που χρησιμοποιεί για να επιτύχει τον κύριο στόχο της «αντιπολίτευσης» στο Ισραήλ.

* Η Φατάχ παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό σιωπηλή κατά τη διάρκεια της τελευταίας αναταραχής, το οποίο πολλοί Παλαιστίνιοι βλέπουν σαν συγκατάθεση στις επεκτατικές πολιτικές του Ισραήλ. Ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής και ηγέτης της Φατάχ Μαχμούντ Αμπάς έχει δεχθεί επίσης κριτική για την παραμονή του στο αξίωμα χωρίς τη διενέργεια εκλογών.

Επειδή η Χαμάς και η Φατάχ θα είναι δύσκολο να ελέγξουν αυτή τη λαϊκή κινητοποίηση, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μετατραπεί σε αποσταθεροποιητική εξέγερση στα παλαιστινιακά εδάφη και στο Ισραήλ στο εγγύς μέλλον. Οι σχετικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν:

* Σποραδικές αντικυβερνητικές βιαιότητες και διαδηλώσεις στα παλαιστινιακά εδάφη και στις παλαιστινιακές περιοχές του Ισραήλ, καθώς η παλαιστινιακή πολιτική σκηνή θα κατακερματίζεται περαιτέρω και θα διατηρείται η εσωτερική δυσαρέσκεια για τη Χαμάς και τη Φατάχ.

* Μια ακόμα εξέγερση εναντίον του Ισραήλ, καθώς η λαϊκή κινητοποίηση παραμένει ενεργή και ο θυμός κατά του Ισραήλ παραμένει ισχυρός. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί χωρίς να δοθεί αρχικά ώθηση από τη Χαμάς ή τη Φατάχ και θα μπορούσε να μετατραπεί σε κάτι παρόμοιο με την πρώτη και τη δεύτερη intifada. Μια τέτοια εξέγερση θα δημιουργούσε σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια του Ισραήλ, δεδομένου ότι θα στοχεύει άμεσα στο να αναγκάσει την ισραηλινή πολιτική να αλλάξει.

* Περαιτέρω απομόνωση του Ισραήλ από τη Γάζα και επέκταση στη Δυτική Όχθη, καθώς το Ισραήλ θα εκμεταλλευτεί τη βαθύτερη πολιτική παράλυση στα παλαιστινιακά εδάφη. Ανεξάρτητα από τις επίσημες ενέργειες της Χαμάς και της Φατάχ, ορισμένοι Παλαιστίνιοι είναι βέβαιο ότι θα αντισταθούν σε οποιονδήποτε νέο οικισμό της Δυτικής Όχθης, αυξάνοντας τον κίνδυνο να προκληθεί νέα σύγκρουση με το Ισραήλ.

* Η εμφάνιση νέων ηγετών εντός της Χαμάς και της Φατάχ, καθώς τα κόμματα επιδιώκουν να απευθυνθούν στο αφυπνισμένο εκλογικό σώμα. Η εμφάνιση νέων προσώπων θα μπορούσε να ενισχύσει την απήχηση των δύο κομμάτων στους νεότερους Παλαιστίνιους. Αλλά αυτό θα εντείνει περαιτέρω την αντιπαλότητα της Χαμάς και της Φατάχ – προαναγγέλοντας νέες διαμάχες σχετικά με τον τρόπο διεξαγωγής των εκλογών και την προσέγγιση των διαπραγματεύσεων με το Ισραήλ, μεταξύ άλλων πολιτικών αδιεξόδων.

* Ένα αποδιοργανωμένο κίνημα αντίστασης. Επειδή αυτή η λαϊκή κινητοποίηση είναι σε μεγάλο βαθμό ακέφαλη, η εξέλιξη της σε αντιπολιτευτική δύναμη θα έχει σκαμπανεβάσματα και θα έρθει αντιμέτωπη με εμπόδια, συμπεριλαμβανομένης της κατάρρευσής της υπό το βάρος της δικής της πολυφωνίας. Για να προστατεύσουν τις δικές τους θέσεις στην εξουσία, η Χαμάς και η Φατάχ μπορούν να προσπαθήσουν ξεχωριστά να εκμεταλλευτούν την οργανωτική αδυναμία του νεογέννητου κινήματος προσπαθώντας είτε να το προσεταιριστούν είτε να το καταστρέψουν.