FT: Καλύτερη του αναμενόμενου αλλά… λίγη η συμφωνία στην COP28

Το αποτέλεσμα μόνο τέλειο δεν είναι. Είναι καλύτερο απ’ όσο φοβόταν πολλοί, αλλά λιγότερο από ό,τι χρειαζόταν. Υπακούει  υπερβολικά πολύ στις δυνάμεις της διεθνούς διπλωματίας και υπερβολικά λίγο στις αμετακίνητες πραγματικότητες της επιστήμης.

Ωστόσο, η διάσκεψη COP28 για το κλίμα, που πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι, έστειλε ένα ιστορικό και αδιαμφισβήτητο μήνυμα ότι το παγκόσμιο ενεργειακό σύστημα πρέπει να απομακρυνθεί από τη χρήση άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Αυτό προέκυψε μετά από μια διάσκεψη δύο εβδομάδων κατά την οποία η θεμελιώδης σύγκρουση μεταξύ της ανάγκης για δράση για το κλίμα και της οικονομικής εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα αποκαλύφθηκε σε βαθμό που σπάνια έχει παρατηρηθεί. Η τελική συμφωνία καλεί τις χώρες να απομακρυνθούν από τη χρήση ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή ενέργειας, προκειμένου να επιτύχουν καθαρές μηδενικές εκπομπές έως το 2050. Μετά από σχεδόν 30 χρόνια συνόδων του ΟΗΕ για το κλίμα, αυτή ήταν η πρώτη που συγκεκριμενοποιεί την ανάγκη για μια τέτοια μείωση της χρήσης όλων των ορυκτών καυσίμων, που συμβάλλουν μακράν περισσότερο στην υπερθέρμανση του πλανήτη.

Η διάσκεψη σχεδόν όλων των χωρών του κόσμου συμφώνησε επίσης ότι η στροφή αυτή θα πρέπει να επιταχυνθεί «σε αυτή την κρίσιμη δεκαετία», «σύμφωνα με την επιστήμη». Και αναγνώρισε ότι ο περιορισμός της υπερθέρμανσης του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου απαιτεί οι εκπομπές να μειωθούν σχεδόν στο μισό μέχρι το 2030.

Το μήνυμα αυτό, ωστόσο, θα ήταν πολύ πιο έντονο αν η τελική συμφωνία είχε καθορίσει σταθερές προθεσμίες για το πότε θα πρέπει να κορυφωθεί και να μειωθεί αυτή τη δεκαετία η χρήση ορυκτών καυσίμων. Πολλές χώρες είχαν επιδιώξει ένα τέτοιο αποτέλεσμα στο Ντουμπάι, και ιδιαιτέρως οι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Το διακύβευμα είναι ιδιαίτερα υψηλό, καθώς οι ΗΠΑ θα μπορούσαν σύντομα να διοικούνται και πάλι από έναν πρόεδρο που μόλις πριν από λίγα χρόνια απέσυρε τη χώρα από τη συμφωνία του Παρισιού για το κλίμα του 2015.

Στο πλαίσιο της συμφωνίας του Παρισιού, η COP28 έπρεπε να καταλήξει σε μια συμφωνία που θα καθοδηγούσε τα μελλοντικά σχέδια των χωρών για την επίτευξη του στόχου του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου. Αυτή η καθοδήγηση είναι τώρα πιο υποτονική από ό,τι θα ήθελαν πολλά κράτη. Αλλά όπως δήλωσε ο Τζον Κέρι, ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα, στη διάσκεψη την Τετάρτη: «Γνωρίζουμε ότι επρόκειτο για έναν συμβιβασμό μεταξύ πολλών μερών».

Τέτοιοι συμβιβασμοί επικρατούν εδώ και καιρό στις συνεδριάσεις για το κλίμα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, όπου οι αποφάσεις λαμβάνονται με συναίνεση. Οι φωνές που ζητούν οι μελλοντικές COP να λαμβάνουν αποφάσεις με πλειοψηφία, θα ενισχυθούν από αυτή τη συνάντηση.

Η δυναμική αυτής της συνόδου κορυφής κλονίστηκε από τη διαρροή μιας επιστολής του επικεφαλής του OPEC προς τα πετρελαιοπαραγωγά κράτη, η οποία τα προέτρεπε ανοιχτά να «απορρίψουν κάθε δοκιμή ή φόρμουλα που στοχεύει στην ενέργεια, δηλαδή στα ορυκτά καύσιμα, και όχι στις εκπομπές». Το πετρελαϊκό καρτέλ δεν πέτυχε τελικά να περάσει το δικό του, ούτε όμως και τα έθνη που επιδίωκαν μια ισχυρότερη συμφωνία.

Η παρέμβαση του OPEC υπογραμμίζει μια συχνά παραγνωρισμένη πραγματικότητα των COP για το κλίμα. Οι συναντήσεις αυτές συχνά απορρίπτονται ως «αερολογία» και δεν μπορούν να αλλάξουν άμεσα τίποτα στην πράξη. Κανονικοποιούν, όμως, ιδέες και μέτρα που κάποτε θεωρούνταν πολύ ριζοσπαστικά για να συμφωνηθούν σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως για παράδειγμα η ανάγκη απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα - κάτι που ο OPEC κατανοεί πολύ καλά.

Επιπλέον, παρά τις κάπως απαισιόδοξες προσδοκίες, οι οικοδεσπότες της COP, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ο πρόεδρός τους Σουλτάν αλ Τζαμπέρ - ο οποίος ηγείται της εθνικής εταιρείας Adnoc - προήδρευσαν μιας διάσκεψης που παρήγαγε ορισμένα σημαντικά μέτρα, ακόμη και πέρα από την πρωτοσέλιδη έκκληση για τα ορυκτά καύσιμα.

Σε μια σπάνια κίνηση, οι εθνικές πετρελαϊκές εταιρείες συμφώνησαν να μειώσουν τις εκπομπές τους, αν και όχι τα επίπεδα παραγωγής τους. Οι χώρες συμφώνησαν να τριπλασιάσουν την ικανότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να διπλασιάσουν τα παγκόσμια ποσοστά ενεργειακής απόδοσης έως το 2030.

Εγκρίθηκε ένα πολυπόθητο Tαμείο κλιματικών ζημιών και απωλειών, καθώς οι πλούσιες χώρες δέσμευσαν περισσότερα από 400 εκατ. δολάρια την πρώτη ημέρα, σε μια κίνηση που επέτρεψε στο Tαμείο να τεθεί σε λειτουργία. Η δέσμευση των ΗΑΕ ύψους 30 δισ. δολαρίων για ένα ξεχωριστό ταμείο χρηματοδότησης του κλίματος που στοχεύει στην κινητοποίηση 250 δισ. δολαρίων σε πράσινες επενδύσεις έως το 2030 είναι επίσης θετική, όπως και οι δεσμεύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων για τη χρηματοδότηση του κλίματος από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Αλλά η παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση απαιτεί αυτά τα δισεκατομμύρια να γίνουν τρισεκατομμύρια - γι' αυτό ήταν επίσης ευπρόσδεκτο που είδαμε τις πολυμερείς τράπεζες ανάπτυξης να προσφέρουν νέα σχέδια για την αύξηση της χρηματοδότησης του κλίματος.

Τελικά, οι μεμονωμένες κυβερνήσεις, οι τράπεζες, οι επενδυτές και οι εταιρείες θα αποφασίσουν αν θα επιτευχθούν όλοι αυτοί οι στόχοι. Η COP28 έχασε την ευκαιρία να προσφέρει πιο σταθερά σημάδια για την ταχύτητα και την κλίμακα της παγκόσμιας δράσης για το κλίμα. Αλλά εξακολουθεί να σηματοδοτεί ένα βήμα προς τα εμπρός - και όχι την υποχώρηση που πολλοί φοβούνταν.

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation