"Η αναγκαστική αναδιάρθρωση δεν είναι απάντηση"

Τα οφέλη μιας αναδιάρθρωσης του χρέους θα είναι πολύ μικρότερα των εκτιμήσεων, ενώ η διαδικασία ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την Ελλάδα και την ευρωζώνη, υποστηρίζει σε άρθρο στους FT ο Λ. Παπαδήμος.

Δημοσιεύθηκε: 23 Οκτωβρίου 2011 - 11:18

Λουκάς Παπαδήμος

Η αναγκαστική αναδιάρθρωση δεν είναι απάντηση

Η κλιμάκωση της ελληνικής κρίσης χρέους έχει αυξήσει τις φωνές που ζητούν αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της χώρας για να στηριχτεί η βιωσιμότητά του, να βελτιωθεί η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και για να μειωθεί ο ηθικός κίνδυνος. Στην πραγματικότητα, όμως, τα πιθανά οικονομικά οφέλη της αναδιάρθρωσης χρέους θα είναι πολύ μικρότερα από αυτά που συχνά εκτιμώνται, ενώ η διαδικασία ενέχει σημαντικούς κινδύνους για την Ελλάδα και την ευρωζώνη, όπως υποστηρίζει σε άρθρο του στους Financial Times ο κ. Λουκάς Παπαδήμος.

Σύμφωνα με τον κ. Παπαδήμο, τα οφέλη μιας αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους από κάποια χώρα της ευρωζώνης εξαρτώνται από την κατανομή του στους πιστωτές και τη δυνατότητα που αυτοί έχουν να απορροφήσουν τέτοιες απώλειες χωρίς κρατική στήριξη. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης περιορισμοί στη χρηματοδότηση αλλά και στις χρηματοοικονομικές διασυνδέσεις, που πηγάζουν από τον τρόπο λειτουργίας της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης και από την ενοποίηση των χρηματοοικονομικών αγορών, παράγοντες οι οποίοι μπορούν να διαβρώσουν τα οφέλη και να δημιουργήσουν συστημικά ρίσκα.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η ονομαστική αξία του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης στα τέλη του Ιουλίου 2011 ανερχόταν σε 366 δισ. ευρώ. Σχεδόν το 30% αυτού του χρέους το κατείχαν Έλληνες, κυρίως τράπεζες, συνταξιοδοτικά ταμεία και ασφαλιστικές εταιρίες. Σημαντική μείωση της ονομαστικής αξίας του ελληνικού χρέους που κατέχουν αυτοί οι οργανισμοί θα πρέπει να αντισταθμιστεί σε μεγάλο βαθμό με κρατική οικονομική στήριξη. Οι απώλειες που θα υποστούν τα ελληνικά νοικοκυριά και οι μη χρηματοοικονομικοί οργανισμοί που κατέχουν ελληνικά ομόλογα θα πλήξουν την οικονομική δραστηριότητα και τα φορολογικά έσοδα.

Ένα άλλο μεγάλο μέρος του κρατικού χρέους της Ελλάδας το έχουν επίσημοι οργανισμοί. Στα τέλη του Ιουλίου 2011, κυβερνήσεις χωρών της ευρωζώνης, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλοι επίσημοι οργανισμοί κατείχαν το ένα τρίτο περίπου του ελληνικού κρατικού χρέους. Για θεσμικούς, πολιτικούς και νομικούς λόγους, δεν μπορεί να υπάρξει αναδιάρθρωση χρέους που θα επιφέρει απώλειες οι οποίες θα επιβαρύνουν αυτούς τους επίσημους ομολογιούχους.

Έτσι, μόνο η αναδιάρθρωση του χρέους που κατέχουν ξένοι ιδιώτες επενδυτές -το 40% περίπου του συνολικού ελληνικού κρατικού χρέους- θα μπορούσε να έχει καθαρά οφέλη. «Κούρεμα» της τάξεως του 50% θα μείωνε το συνολικό χρέος κατά 20% περίπου.

Κατά τον κ. Παπαδήμο, για την Ελλάδα οι δυσμενείς συνέπειες πιθανής μη εθελοντικής αναδιάρθρωσης και χρεοκοπίας δεν περιορίζονται στο κόστος της ανακεφαλαιοποίησης των εγχώριων τραπεζών και της στήριξης των συνταξιοδοτικών ταμείων. Οι επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη, στη ρευστότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήματος και στην πραγματική οικονομία πιθανόν να είναι σημαντικές, αν και είναι δύσκολο να προβλεφθούν και να ποσοτικοποιηθούν. Τέτοιες επιπτώσεις θα υπονόμευαν επίσης τη διαδικασία δημοσιονομικής προσαρμογής, ιδιαίτερα αν η αναδιάρθρωση του χρέους προκαλέσει πιστωτική κρίση. Η ΕΚΤ δεν θα δεχόταν ως εχέγγυο ομόλογα που έχουν υποβαθμιστεί σε αξιολόγηση default. Έτσι, θα ήταν απαραίτητο να παρασχεθεί πιστωτική ενίσχυση για να βελτιωθεί η ποιότητα αυτών των εχεγγύων με κόστος το οποίο τελικά θα επωμιζόταν η ελληνική κυβέρνηση.

Επιπλέον, αν υπάρξει μη εθελοντική αναδιάρθρωση χρέους και χρεοκοπία μιας χώρας της ευρωζώνης, ο κίνδυνος οικονομικής... μετάστασης και μετάδοσης της κρίσης στις τράπεζες είναι πιθανόν αφενός να είναι μεγάλος και αφετέρου να έχει προεκτάσεις. Η πρόσφατη κατακόρυφη άνοδος των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων στην ευρωζώνη στέλνει δυνατά και ξεκάθαρα προειδοποιητικά μηνύματα από αυτήν την άποψη.

Όπως υποστηρίζει ο κ. Παπαδήμος, αυτήν τη στιγμή, ο πιο αποτελεσματικός και συνετός τρόπος για να προχωρήσουμε είναι να εφαρμοστεί η συμφωνία του Ιουλίου με την κατάλληλη ενίσχυση. Οι τράπεζες της Ευρώπης θα χρειαστούν οπωσδήποτε να ανακεφαλαιοποιηθούν. Όμως, αυτό θα ήταν ζωτικής σημασίας για να αυξηθούν οι χρηματοοικονομικοί πόροι του EFSF και για να ενισχυθεί η ευελιξία του.

Η συμφωνία που επιτεύχθηκε αναφορικά με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα στη χρηματοδότηση του ελληνικού χρέους θα πρέπει να διατηρηθεί. Πιθανές τροποποιήσεις ώστε να βελτιωθεί η βιωσιμότητα του χρέους με το να ενθαρρυνθεί ένα μεγαλύτερο «κούρεμα» στην ανταλλαγή ομολόγων ίσως φέρουν μέτρια ανακούφιση στο χρέος. Οι όποιες αλλαγές στο PSI δεν θα πρέπει να θέσουν σε κίνδυνο την εθελοντική του υπόσταση και δεν θα πρέπει να οδηγήσουν σε πιστωτικό γεγονός. Στην περίπτωση χρεοκοπίας, η ενίσχυση του τείχους προστασίας των τραπεζών και της δύναμης πυρός του EFSF θα πρέπει να είναι σημαντικά μεγαλύτερη, ώστε να προστατευτεί η χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Δεν υπάρχουν... δωρεάν γεύματα για τους οφειλέτες ούτε... εύκολες λύσεις για τους πιστωτές, τονίζει ο κ. Παπαδήμος. Ενδεχόμενη μη εθελοντική αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους είναι πιθανόν να έχει μέτρια καθαρά χρηματοοικονομικά οφέλη και να ενέχει σημαντικούς κινδύνους, που θα απειλήσουν σοβαρά τη χρηματοοικονομική σταθερότητα και τις οικονομικές επιδόσεις της ευρωζώνης στο σύνολό της. Η υλοποίηση αυτών των κινδύνων στο τέλος θα έφερνε μεγαλύτερο βάρος στους Ευρωπαίους φορολογουμένους, θα είχε ανεπιθύμητες επιπτώσεις στη σταθερότητα και στη συνοχή της ευρωζώνης και θα υπονόμευε την αξιοπιστία του ευρώ.

Για όλους αυτούς τους λόγους, χρειάζεται επειγόντως ένα πακέτο ευρείας και πειστικής πολιτικής, που θα μπορέσει να βοηθήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των αγορών και του κόσμου, ώστε να λυθεί η κρίση χρέους της Ευρώπης.

© The Financial Times Limited 2011. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation