Αν κοιτάξουμε ψύχραιμα τα γεγονότα, θα διαπιστώσουμε ότι η χώρα μας έχει χρεοκοπήσει ήδη δύο φορές τα τελευταία χρόνια - και πάμε για την τρίτη.

Το πρώτο μνημόνιο προήλθε από αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεών μας. Το δεύτερο μνημόνιο από αδυναμία αποπληρωμής του πρώτου - και συνοδεύθηκε από το κούρεμα των ιδιωτών πιστωτών.

Όλα δείχνουν ότι σύντομα θα έχουμε την τρίτη χρεοκοπία. Την αδυναμία κάλυψης του «χρηματοδοτικού κενού», που κατά πάσα πιθανότητα θα συνοδευτεί από μια γενικότερη νέα «ρύθμιση» των χρεών μας, αυτήν τη φορά προς τους «θεσμικούς» δανειστές.

Το έγκλημα των πολιτικών που διαχειρίστηκαν την εξουσία τα τελευταία χρόνια έχει δύο όψεις: Η πρώτη αφορά την ανεξέλεγκτη τροχιά που έλαβε το χρέος της χώρας, σε συνδυασμό με τα συνεχή και μεγάλα ελλείμματα. Αυτή η όψη όμως έχει συζητηθεί πολύ.

Η άλλη όψη αφορά το γεγονός ότι οδήγησαν τη χώρα στην οικονομική παρακμή, εκμηδενίζοντας την ανταγωνιστικότητά της, αδιαφορώντας για τα σημάδια που ήταν απολύτως ορατά.

Ενδεικτικά και μόνο αναφέρω ότι, σύμφωνα με τις έγκυρες εκθέσεις του World Εconomic Forum (WEF), το 2002 η Ελλάδα βρισκόταν στην 31η θέση της διεθνούς κατάταξης. Θέση που τότε ήταν πολύ κοντά στο «κατά κεφαλήν εισόδημά» της, καθώς η Ελλάδα ήταν (κι εξακολουθεί να βρίσκεται) μεταξύ των 30-40 πρώτων θέσεων σε ό,τι αφορούσε το κατά κεφαλήν εισόδημα.

Ενόσω οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης ομιλούν περί της ανάπτυξης (που προς το παρόν παραμένει κρυμμένη πίσω από την επόμενη... γωνία), στην οικονομία συνεχίζεται η σκληρή διαδικασία της εσωτερικής υποτίμησης, διαδικασία της οποίας οι βαθύτερες συνέπειες θα φανούν τα επόμενα χρόνια.

Όταν γίνεται λόγος για εσωτερική υποτίμηση η σκέψη των περισσοτέρων πηγαίνει αυτόματα στις τρέχουσες τιμές των ακινήτων και των αγαθών, ή και στη συντελεσθείσα συμπίεση του επιπέδου των μισθών.

Με αυτά τα δεδομένα, οι επιπτώσεις φαντάζουν ως τώρα μάλλον περιορισμένες, ιδίως στις τιμές. Ωστόσο οι διαδικασίες που έχουν τεθεί σε κίνηση είναι πολύ βαθύτερες και δεν γίνονται άμεσα αντιληπτές.

Το πρόσφατο άρθρο του Wolfgang Μunchau στους Financial Times αποτύπωσε μια πραγματικότητα: κανένας δεν πιστεύει ότι η Ελλάδα μπορεί να εξυπηρετήσει το σύνολο του χρέους της, ασχέτως των δηλώσεων μιας μερίδας πολιτικών και τεχνοκρατών της Ευρώπης.

Ορθώς λοιπόν ο Munchau πέρασε στο επόμενο ερώτημα: Θα γίνει το (αναπόφευκτο) κούρεμα εντός της ευρωζώνης, με τη συναίνεση των εταίρων δανειστών μας; Ή εκτός του ευρώ και με κάπως μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων της ελληνικής πλευράς;

Στην ουσία, χωρίς να το γράψει, ο Munchau ρωτάει πρακτικά αν θα επέλθει διάλυση της ευρωζώνης, τουλάχιστον με τη μορφή που την ξέραμε, ή θα υποχωρήσουν οι δανειστές και θα «κουρέψουν» τα οφειλόμενα ποσά, προκειμένου να κρατήσουν τη σημερινή μορφή της «Ενωμένης Ευρώπης».

Μες στο κατακαλόκαιρο δεν είναι εύκολο να συζητάς για δυσάρεστα. Τα μηνύματα όμως είναι εμφανή.

Είτε πρόκειται για την αντιπολίτευση, είτε για τον πρόεδρο του ΣΕΒ, είτε για κάποιους απλούς, αλλά «υποψιασμένους» πολίτες, οι περισσότεροι μιλούν για ένα καυτό φθινόπωρο με οικονομικές δυσκολίες και κοινωνικές αντιδράσεις. Κι έναν δύσκολο, ίσως πολύ δύσκολο, χειμώνα.

Προσωπικά, φοβάμαι πιο πολύ ότι γενικότερα η Δύση εισέρχεται στον βαρύ χειμώνα της παγκοσμιοποίησης, μια εποχή που δεν θα κρατήσει λίγους μήνες.