Ερχονται κεντρικές συμβάσεις προμηθειών για όλο το Δημόσιο

Σε μία ακόμη ενέργεια για την εξοικονόμηση πόρων μέσω του εξορθολογισμού των δημόσιων συμβάσεων και της υιοθέτησης κανόνων διαφάνειας προέβη το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, συστήνοντας με απόφαση του υπουργού Γιάννη Δραγασάκη και του αναπληρωτή υπουργού Στέργιου Πιτσιόρλα, ειδική Επιτροπή Προγραμματισμού Κεντρικών Αγορών.

Η δημιουργία της Επιτροπής εντάσσεται στο πλαίσιο του στόχου που έχει τεθεί για εξοικονόμηση πόρων από το πεδίο των δημόσιων συμβάσεων κατά 5% για το τρέχον έτος και έως 15% μέχρι το 2020.

Σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου, οι στόχοι αυτοί θα υπερκαλυφθούν, καθώς από τη συγκεντροποίηση των προμηθειών ορισμένων μόνο ειδών επιτυγχάνεται εξοικονόμηση διοικητικού κόστους της τάξεως του 6%. 

Επικεφαλής της 12μελούς ειδικής επιτροπής τίθεται ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή Δημήτρης Αυλωνίτης και τα υπόλοιπα μέλη αποτελούνται από στελέχη του τομέα δημόσιων συμβάσεων του υπουργείου και εκπροσώπους λοιπών υπουργείων.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι κεντρικές προμήθειες, οι οποίες εκτελούνται από τη γενική γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, γίνονται κατά βάση για κοινές ανάγκες του δημοσίου. Οι πλέον συνηθισμένες είναι σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές, κλιματιστικά μηχανήματα, λαμπτήρες, φωτοαντιγραφικό χαρτί και γραφική ύλη.

Σε κάθε περίπτωση, κεντρικές συμβάσεις σε αγαθά και γενικές υπηρεσίες μπορούν γίνουν όταν οι προμήθειες αυτές:

1. αποτελούν αντικείμενο συμβάσεων για περισσότερες από μία αναθέτουσες αρχές

2. υπόκεινται σε συχνές ή τακτικές επαναλαμβανόμενες αγορές από μία ή περισσότερες αναθέτουσες αρχές

3. παρουσιάζουν κοινά τεχνικά χαρακτηριστικά, ώστε να επιδέχονται ομαδοποίησης

4. παρουσιάζουν αυξημένο βαθμό τυποποίησης

5. παρουσιάζουν αθροιστικά αυξημένο ετήσιο όγκο αγορών και προϋπολογισμό

6. χαρακτηρίζονται ως αναλώσιμα ή μίας χρήσης

7. χαρακτηρίζονται ως ομοειδή ή συμπληρωματικά

8. μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο άσκησης οριζόντιων πολιτικών για το περιβάλλον, την καινοτομία, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις κοινωνικές συμβάσεις.

Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής

Η πλέον βασική αρμοδιότητα της Επιτροπής είναι η γνωμοδότηση για τις κατ' έτος συγκεκριμένες κατηγορίες συμβάσεων, συμφωνιών-πλαίσιο και δυναμικών συστημάτων αγορών που συνάπτονται υποχρεωτικά από τη Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Συμβάσεων της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή ως αρμόδιας Εθνικής Κεντρικής Αρχής Αγορών (ΕΚΑΑ). Δηλαδή, θα γνωμοδοτεί και θα εισηγείται στον υπουργό Οικονομίας για το ποιες κατηγορίες συμβάσεων θα πρέπει να συναφθούν κεντρικά. Οι κατηγορίες αυτές θα προτείνονται από την αρμόδια διεύθυνση, βάσει των παραπάνω οκτώ γενικών κριτηρίων.

Στις αρμοδιότητές της, εμπίπτει και η γνωμοδότηση για την επιβολή αποκλεισμού σε οικονομικούς φορείς από τη συμμετοχή σε εν εξελίξει και μελλοντικές διαδικασίες σύναψης δημόσιων συμβάσεων προμηθειών και παροχής γενικών υπηρεσιών για εύλογο χρονικό διάστημα μετά από αιτιολογημένη εισήγηση της αναθέτουσας αρχής του αναθέτοντος φορέα που διαπιστώνει τη συνδρομή των λόγων αποκλεισμού.

Επίσης, θα παρέχει τη σύμφωνη γνώμη της για την απόκλιση των αναθετουσών αρχών από τα οριζόμενα σε εγκυκλίους του υπουργού Οικονομίας και Ανάπτυξης που μπορούν να εκδοθούν σχετικά με τη στάθμιση των επιμέρους κριτηρίων ανάθεσης, τους συντελεστές βαρύτητας των κριτηρίων ανάθεσης που σχετίζονται με την τεχνική προσφορά ανά κατηγορία και εκτιμώμενη αξία σύμβασης.

Ουσιαστικά, θα δίνει το «πράσινο φως» σε αναθέτουσες αρχές να παρεκλίνουν από κεντρικές κατευθυντήριες αρχές, στις περιπτώσεις που κρίνεται αναγκαίο για την εκτέλεση της σύμβασης, καθώς ένα από τα μειονεκτήματα των κεντρικών αγορών είναι η αντιμετώπιση αναγκών κατά τρόπο ενιαίο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι τυχόν ιδιομορφίες για την κάλυψη μιας συγκεκριμένης ανάγκης.

Οι κίνδυνοι

Όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου, η «κεντρικοποίηση» των αγορών, παρότι επιφέρει εξοικονόμηση πόρων, δεν αποτελεί «πανάκεια». Κι αυτό διότι ελλοχεύει ο κίνδυνος υπερβολικής συγκέντρωσης και συνεπώς η δημιουργία μονοπωλιακών δομών, σε βάρος του πραγματικού ανταγωνισμού και της αρχής της διαφάνειας, ιδίως σε περίπτωση που εφαρμόζονται μακροχρόνιες συμφωνίες-πλαίσιο με έναν μόνο οικονομικό φορέα. Δηλαδή, μπορεί το δημόσιο να πετύχει έκπτωση σε μία προμήθεια, αλλά να θέσει εκτός αγοράς έναν αριθμό κυρίως μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Για αυτό και στόχος είναι οι κεντρικές προμήθειες μέσω των συμφωνιών-πλαίσιο να γίνονται για συγκεκριμένα είδη και παράλληλα να υπάρχει η δυνατότητα διαίρεσης της συμφωνίας σε τμήματα (ανά γεωγραφική περιοχή), ώστε να μπορούν να συμμετάσχουν και μικρότεροι παίκτες, με παρουσία σε συγκεκριμένες περιοχές.