Η έλλειψη ανταγωνισμού, οι ενδοομιλικές συναλλαγές και η απορρόφηση του μειωμένου κόστους εργασίας από τις επιχειρήσεις για να αντιμετωπίσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις φωτογραφίζονται από την Τράπεζα της Ελλάδος ως οι βασικές αιτές διατήρησης των τιμών σε υψηλά επίπεδα.

Εάν πάντως η µετακύλιση του µειωµένου κόστους εργασίας είχε εκφραστεί πλήρως στις τελικές τιµές καταναλωτή, τότε ο πληθωρισµός, όπως αναφέρεται στην έκθεση της ΤτΕ, ενδεχοµένως θα ήταν ακόµη χαµηλότερος κατά 0,5-1% περίπου το 2011 και κατά 1,5-2% το 2012.

Σημειώνεται ότι το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος στον επιχειρηµατικό τοµέα εκτιµάται ότι µειώθηκε 1,1% το 2010 και 3,5% το 2011 και θα µειωθεί περαιτέρω 10,4% εφέτος, ενώ ο αποπληθωριστής του ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 1,1% το 2010, 1% το 2011 και µειώθηκε µόνο κατά 0,6% την περίοδο Ιανουαρίου - Σεπτεμβρίου 2012.

Επίσης, προκύπτει ότι το περιθώριο κέρδους (εάν µετρηθεί µόνο βάσει της σύγκρισης αυτών των δύο δεικτών) στο σύνολο του επιχειρηµατικού τοµέα της οικονοµίας αυξήθηκε, παρά την καταγραφόµενη µείωση των περιθωρίων κέρδους των επιχειρήσεων του µη χρηµατοπιστωτικού τοµέα, που είναι εισηγµένες στο Χ.Α.

Μία εξήγηση που δίνεται στην έκθεση της ΤτΕ είναι ότι οι επιχειρήσεις δεν µειώνουν περισσότερο τις τιµές των προϊόντων που πωλούν (και αντίστοιχα τα περιθώρια κέρδους τους) προκειµένου να µπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξηµένες φορολογικές υποχρεώσεις τους.

Με άλλα λόγια, οι επιχειρήσεις αξιοποιούν το µειωµένο κόστος εργασίας για να πληρώσουν φόρους, ενώ υπάρχει ακόμα η χρηµατοοικονοµική στενότητα και το αυξηµένο ενεργειακό κόστος.

Δηλαδή, η αύξηση της φορολογικής τους επιβάρυνσης έχει στην ουσία τις ίδιες συνέπειες που θα είχε η αύξηση της συνιστώσας του κόστους παραγωγής, επηρεάζοντας αυξητικά τις τιμές, αναστέλλοντας ή περιορίζοντας τη μείωσή τους.


Οι άλλοι λόγοι που παγώνουν τις τιμές

Εκτός από την επιβάρυνση των επιχειρήσεων, οι ανεπαρκώς ανταγωνιστικές συνθήκες σε τοµείς κρίσιµους για τις τιµές καταναλωτή, όπως το διανεµητικό εµπόριο ή ο τοµέας των τροφίµων, αλλά και στρεβλώσεις του ανταγωνισµού που συνδέονται µε τις ενδοοµιλικές συναλλαγές αποτελούν κατά την ΤτΕ δύο ακόμη βασικούς λόγους για τους οποίους η πτώση των τιμών δεν είναι ακόµη µεγαλύτερη.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται στην έκθεση της ΤτΕ, οι στρεβλώσεις του ανταγωνισµού π.χ. στον τομέα των τροφίμων, τεκµηριώνονται και σε έκθεση του Ευρωπαϊκού ?ικτύου Αρχών Ανταγωνισµού (European Competition Network - ECN), η οποία αφορά τις παραβάσεις των κανόνων του ανταγωνισµού σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες την περίοδο 2004-2011.

Στις στρεβλώσεις του ανταγωνισµού περιλαµβάνονται και αυτές που συνδέονται µε τις ενδοομιλικές συναλλαγές των πολυεθνικών, με τις πρακτικές τιµολόγησης που αυτές ακολουθούν και με τους περιορισµούς που επιβάλλουν στις θυγατρικές τους, όσον αφορά την προµήθεια των προϊόντων που διαθέτουν.