Η Τουρκία και τα μυστικά της σύγκρουσης Αρμενίας-Αζερμπαϊτζάν

Στρατιωτικές συγκρούσεις ξέσπασαν για άλλη μια φορά μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, δυο πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες στην περιοχή του Καυκάσου.

Στο επίκεντρο βρίσκεται μια κόντρα δεκαετιών για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια περιοχή που αναγνωρίζεται ως τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, η οποία, όμως, ελέγχεται από Αρμενίους, σημειώνει το BBC, που περιγράφει το ιστορικό στην περιοχή.

Οι δυο χώρες πολέμησαν για την περιοχή στα τέλη του 1980 έως τις αρχές του 1990. Αν και ανακήρυξαν κατάπαυση πυρός, δεν κατάφεραν ποτέ να συμφωνήσουν σε μια συνθήκη ειρήνης. 

Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν βρίσκονται σε μια στρατηγικά σημαντική περιοχή, τον Καύκασο. Εχουν σύνορα με την Τουρκία στα Δυτικά, το Ιράν στο Νότο και τη Γεωργία στον Βορρά. Η Ρωσία έχει επίσης σύνορα με το Αζερμπαϊτζάν στα βόρεια.

Στην Αρμενία η πλειοψηφία των κατοίκων είναι χριστιανοί, ενώ στο πλούσιο σε κοιτάσματα Αζερμπαϊτζάν μουσουλμάνοι. Κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ενωσης, το Ναγκόρνο-Καραμπάχ κατοικείτο κυρίως από Αρμένιους, αλλά ελέγχονταν από τις αρχές του Αζερμπαϊτζάν. Καθώς ξεκίνησε να καταρρέει η Σοβιετική Ενωση, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, το τοπικό κοινοβούλιο ψήφισε να μετατραπεί η περιοχή σε τμήμα της Αρμενίας.

Αυτό οδήγησε σε συγκρούσεις μεταξύ των δυο εθνοτήτων και αφότου Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν κήρυξαν την ανεξαρτησία τους, σε ανοικτή πολεμική αναμέτρηση. Δεκάδες χιλιάδες σκοτώθηκαν και έως ένα εκατομμύριο εκτοπίστηκε, ενώ υπήρξαν αναφορές για εθνοκάθαρση και από τις δύο πλευρές.

Δυνάμεις της Αρμενίας πήραν τον πλήρη έλεγχο του Ναγκόρνο Καραμπάχ πριν κηρυχθεί, με παρέμβαση της Μόσχας, κατάπαυση του πυρός το 1994. Μετά από αυτή, η περιοχή παρέμεινε τμήμα του Αζερμπαϊτζάν, αλλά κυβερνάται από Αρμένιους στην εθνικότητα, που στηρίζονται από την αρμενική κυβέρνηση.

Εκτοτε διεξάγονται ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ομάδα Μινσκ), ένα σχήμα που δημιουργήθηκε το 1992, του οποίου προεδρεύουν Γαλλία, Ρωσία και ΗΠΑ.

Εως τώρα, όμως, δεν έχει υπάρξει ειρηνευτική συμφωνία. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, με την τελευταία σοβαρή ανάφλεξη το 2016, οπότε σκοτώθηκαν δεκάδες στρατιώτες και από τις δυο πλευρές.

Η διαμάχη περιπλέκεται από τη γεωπολιτική. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε το Αζερμπαϊτζάν, το 1991. Ο πρώην πρόεδρος του τελευταίου, Χεϊντάρ Αλίγιεφ κάποτε περιέγραψε τις δυο χώρες ως «ένα έθνος με δυο κράτη». Η Αρμενία έχει καλές σχέσεις με τη Ρωσία. Υπάρχει ρωσική στρατιωτική βάση στη χώρα και τα δυο κράτη είναι μέλη της ίδιας στρατιωτικής συμμαχίας (CSTO).