Σχέδιο Κομισιόν για δάνειο 165 δισ. στην Ουκρανία με χρήση ρωσικών assets

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη χορήγηση δανείου αποζημιώσεων ύψους 165 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, αξιοποιώντας την ταμειακή αξία των παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που τηρούνται στο Βέλγιο, σύμφωνα με έγγραφα που περιήλθαν στην κατοχή του Politico.

Το δάνειο αποζημιώσεων αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου χρηματοδοτικού πακέτου, συνολικού ύψους έως 210 δισ. ευρώ, με στόχο τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας του Κιέβου για τα επόμενα χρόνια.

Το δάνειο αποζημιώσεων των 165 δισ. ευρώ περιλαμβάνει 25 δισ. ευρώ παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων που τηρούνται σε τραπεζικούς λογαριασμούς σε ολόκληρη την Ένωση, καθώς και 140 δισ. ευρώ που τηρούνται στο Euroclear στο Βέλγιο. Το πολεμικό ταμείο της Ουκρανίας αναμένεται να εξαντληθεί τον Απρίλιο.

Η νομική πρόταση θα αποτελέσει τη βάση για άμεσες τεχνικές διαπραγματεύσεις πριν από τη σύνοδο των ηγετών της ΕΕ στα μέσα Δεκεμβρίου, οπότε θα ληφθούν αποφάσεις για τα πιο ευαίσθητα τμήματα της πρωτοβουλίας. Η Ουκρανία θα υποχρεούται να αποπληρώσει το δάνειο μόνο εάν η Ρωσία τερματίσει τη σύγκρουση και καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις -ένα ενδεχόμενο που θεωρείται απίθανο.

Στο πλαίσιο του δανείου αποζημιώσεων, 115 δισ. ευρώ έχουν δεσμευθεί για τη χρηματοδότηση της ουκρανικής αμυντικής βιομηχανίας, ενώ 50 δισ. ευρώ θα καλύψουν τις δημοσιονομικές ανάγκες του Κιέβου. Τα υπόλοιπα 45 δισ. ευρώ του πακέτου θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή δανείου της G7 προς την Ουκρανία από το 2024.

Το κύριο εμπόδιο παραμένει η αντίθεση της βελγικής κυβέρνησης στο δάνειο. «Το κείμενο που θα παρουσιάσει σήμερα η Επιτροπή δεν αντιμετωπίζει με ικανοποιητικό τρόπο τις ανησυχίες μας», δήλωσε ο Βέλγος υπουργός Εξωτερικών Maxime Prévot, στους δημοσιογράφους το πρωί της Τετάρτης, στο περιθώριο συνάντησης του ΝΑΤΟ. «Έχουμε τη δυσάρεστη αίσθηση ότι δεν εισακουστήκαμε».

Το Βέλγιο φοβάται αντίποινα από τη Ρωσία κατά του κράτους και κατά του χρηματοοικονομικού θεματοφύλακα των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων, της Euroclear. Η κυβέρνηση ζητά χρηματοοικονομικές εγγυήσεις από τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, σε περίπτωση που η Μόσχα καταφέρει να ανακτήσει τα χρήματα.

Η Επιτροπή έχει εκφράσει την ετοιμότητά της να παράσχει έκτακτη ενδιάμεση χρηματοδότηση προς την Ουκρανία για την κάλυψη των αναγκών της κατά τους πρώτους μήνες του έτους, πιθανότατα μέσω ευρωπαϊκού χρέους.

Η επίσημη ανακοίνωση της Κομισιόν

Για την ενίσχυση της δημοσιονομικής ανθεκτικότητας της Ουκρανίας εν μέσω της συνεχιζόμενης ρωσικής επίθεσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει σήμερα δύο λύσεις για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας για το 2026-2027: δανεισμό από την ΕΕ και Δάνειο Αποζημιώσεων. Οι δύο αυτές λύσεις στηρίζονται σε ένα σύνολο πέντε νομικών προτάσεων. Καθώς η Ρωσία συνεχίζει να μη δείχνει καμία διάθεση να δεσμευτεί σε μια δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη, η πίεση στους πόρους της Ουκρανίας συνεχίζει να αυξάνεται, καθιστώντας τη συνεχή στήριξη της ΕΕ ακόμη πιο κρίσιμη.

Το πακέτο έχει σχεδιαστεί για να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας με ευέλικτο και αποτελεσματικό τρόπο, ανεξαρτήτως της κατάστασης στο πεδίο, είτε η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο είτε σε ειρήνη. Έρχεται σε μια περίοδο κατά την οποία οι επιθέσεις της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και των υποδομών της εντείνονται, παράλληλα με αυξανόμενες υβριδικές επιθέσεις σε κράτη-μέλη της ΕΕ και παραβιάσεις του ευρωπαϊκού και του νατοϊκού εναέριου χώρου.

Οι δύο προτεινόμενες λύσεις

Με αυτές τις νομικές προτάσεις, η Επιτροπή προτείνει δύο πιθανές λύσεις:

• Δανεισμός από την ΕΕ, ο οποίος θα στηρίζεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ (“headroom”), και
• Δάνειο Αποζημιώσεων, που θα δίνει στην Επιτροπή τη δυνατότητα να δανειστεί ταμειακά διαθέσιμα από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της ΕΕ που τηρούν παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας.

Οι λύσεις αυτές αντικατοπτρίζουν τη δέσμευση της ΕΕ να στηρίξει την Ουκρανία όχι μόνο στην υπεράσπιση της κυριαρχίας της και στη διατήρηση των λειτουργιών του κράτους, αλλά και ως στρατηγική επένδυση στην ασφάλεια της Ευρώπης και στην επιδίωξη μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης.

Οι προτάσεις περιλαμβάνουν μια σειρά μηχανισμών ασφαλείας για την προστασία των κρατών-μελών και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από πιθανά αντίποινα εντός Ρωσίας, αλλά και από παράνομες απαλλοτριώσεις εκτός Ρωσίας, ιδίως σε φιλικές προς τη Ρωσία δικαιοδοσίες.

Για την κάλυψη οποιουδήποτε υπολειπόμενου κινδύνου, το πακέτο περιλαμβάνει ισχυρό μηχανισμό αλληλεγγύης, υποστηριζόμενο είτε από διμερείς εθνικές εγγυήσεις είτε από τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Ενώ οι προτάσεις συμμορφώνονται πλήρως με το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο, διατηρούν παράλληλα την ακεραιότητα της χρηματοπιστωτικής αγοράς της Ένωσης και το καθεστώς του ευρώ ως παγκόσμιου νομίσματος.

Το πακέτο περιλαμβάνει:

• Προτεινόμενο Κανονισμό για το Δάνειο Αποζημιώσεων.
• Πρόταση απαγόρευσης οποιασδήποτε μεταφοράς των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας πίσω στη Ρωσία.
• Δύο προτάσεις που θεσπίζουν σημαντικά μέτρα προστασίας για το Δάνειο Αποζημιώσεων, με στόχο την προστασία των κρατών-μελών της ΕΕ και των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από πιθανά αντίποινα. Οι δύο κοινές προτάσεις τροποποίησης του Κανονισμού Συμβουλίου 833/2014 θα δημοσιοποιηθούν μόλις το Συμβούλιο λάβει θέση, σύμφωνα με τις ισχύουσες διαδικασίες. Οι προτάσεις αυτές θα συμπληρωθούν από παράλληλη πρόταση απόφασης του Συμβουλίου από την Kaja Kallas, Υψηλή Εκπρόσωπο για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας και Αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
• Προτεινόμενη τροποποίηση του ισχύοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου, για να επιτραπεί η χρήση του προϋπολογισμού της ΕΕ για τη στήριξη δανείου προς την Ουκρανία, το οποίο θα μπορούσε να καλύψει και τις δύο προτεινόμενες λύσεις.

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, δήλωσε:

«Με τις σημερινές προτάσεις, θα εξασφαλίσουμε ότι η Ουκρανία διαθέτει τα μέσα να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να προχωρήσει στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις από θέση ισχύος. Προτείνουμε λύσεις για την κάλυψη των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια, για τη στήριξη του κρατικού προϋπολογισμού και την ενίσχυση της αμυντικής της βιομηχανίας, καθώς και της ενσωμάτωσής της στη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανική βάση.

Προτείνουμε τη δημιουργία ενός Δανείου Αποζημιώσεων, χρησιμοποιώντας τα ταμειακά διαθέσιμα από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην ΕΕ, με ισχυρά μέτρα προστασίας για τα κράτη-μέλη μας. Αυξάνουμε το κόστος του πολέμου επιθετικότητας της Ρωσίας, και αυτό θα πρέπει να αποτελέσει περαιτέρω κίνητρο για τη Ρωσία να συμμετάσχει στο διαπραγματευτικό τραπέζι».