Από την παγίδα του χρέους, στην παγίδα της hysteresis

Όταν αυτό συνοδεύεται από αύξηση του λόγου χρέους προς το ΑΕΠ, οι ειδικοί μιλάνε για παγίδα χρέους.

Κι αυτό γιατί ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ θα αυξηθεί ακόμη κι αν το ονομαστικό χρέος παραμείνει σταθερό ή μειωθεί συγκριτικά λιγότερο σε σχέση με την πτώση του ΑΕΠ.

Στη περίπτωση της Ελλάδας συνέβησαν και τα δύο.

Οι περιοριστικές οικονομικές πολιτικές συμπίεσαν το ΑΕΠ κατά 25% περίπου τα τελευταία χρόνια.

Από την άλλη πλευρά, τα πρωτογενή ελλείμματα διόγκωσαν το δημόσιο χρέος.

Ακόμη και η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους στην ιστορία, γνωστή ως PSI, δεν μπόρεσε να αλλάξει την τάση.

Ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ φτάνει στο 175%.

Όμως, η παγίδα του χρέους από την οποία μερικοί θεωρούν ότι μπορούμε να βγούμε μόνο μέσω «κουρέματος» δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα.

Κι αυτό γιατί η σημαντική συρρίκνωση του ΑΕΠ μπορεί να λάβει τα χαρακτηριστικά υστέρησης (hysteresis).

Με άλλα λόγια, υπάρχει κίνδυνος οι αρχικές επιπτώσεις της ύφεσης, οι οποίες μπορεί να οφείλονται σε κυκλικούς λόγους, μπορούν να αποκτήσουν μόνιμα διαρθρωτικά προβλήματα.

Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν μια οικονομία, όπως η ελληνική, βρίσκεται σε ύφεση επί μακρόν για δύο λόγους.

Πρώτον, η απαξίωση του υλικού κεφαλαίου θα αυξηθεί λόγω της δραστικής μείωσης των επενδύσεων. Κοινώς, η αποεπένδυση θα συνεχιζόταν.

Δεύτερον, η απαξίωση του ανθρώπινου κεφαλαίου λόγω της υποβάθμισης των δεξιοτήτων των μακροχρόνια ανέργων και της μετανάστευσης επιστημόνων στο εξωτερικό.

Σ' ένα τέτοιο σκηνικό, η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα ενώ αυξάνεται ο αριθμός εκείνων που ψάχνουν δουλειά για πάνω από 12 μήνες, δηλαδή των μακροχρόνια ανέργων.

Πολύ φοβόμαστε ότι η Ελλάδα έχει ενδεχομένως μπεί σε μια τέτοια φάση.

Κι αυτό γιατί η παρατεταμένη ύφεση συνοδεύεται από την καταβαράθρωση των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου στο 13% του ΑΕΠ, ή χαμηλότερα φέτος από 26% του ΑΕΠ περίπου το 2007.

Είναι προφανές ότι υπάρχει πρόβλημα και δεν πρόκειται να επιλυθεί, αν τυχόν ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας το 2016 βασιστεί στην κατανάλωση και όχι στις επενδύσεις και τις εξαγωγές.

Όμως, οι επενδύσεις δεν έρχονται με ευχολόγια.

Ούτε η ανάκαμψη μπορεί να βασιστεί στις δημόσιες επενδύσεις, όταν οι δανειακές ανάγκες του ελληνικού κράτους είναι προσδιορισμένες και χρηματοδοτούνται από το 3ο πρόγραμμα διάσωσης.

Επομένως, το κουπί θα πρέπει να τραβήξουν οι ιδιωτικές επενδύσεις και αυτό δεν φαίνεται σ' αυτή τη χρονική συγκυρία.

Μπορεί αυτό να αλλάξει και να αποφευχθούν οι συνέπειες της παγίδας της hysteresis;

Πολύ δύσκολο...

Dr. Money