Πρώτα το χέρι στην τσέπη, μετά κρατική βοήθεια 

Σε κάποια στιγμή τον Δεκέμβριο του 2014 ή τον Ιανουάριο του 2015, ο εκπρόσωπος ενός μεγάλου ξένου equity fund μάς περιέγραψε με λεπτομέρειες τους τρόπους που χρησιμοποιούν ξενοδόχοι στη χώρα μας για να αβγατίσουν τους τραπεζικούς λογαριασμούς τους εκτός Ελλάδος. Χονδρικά, περιελάμβαναν εταιρείες offshore με έδρα την Κύπρο ή άλλες χώρες με χαμηλή φορολογία που έκαναν ανακαινίσεις, ειδικεύονταν στο catering κ.λπ. στα εδώ ξενοδοχεία τους.   

Ο ίδιος ήταν εκνευρισμένος γιατί δεν μπορούσε να κλείσει κάποιο ντιλ στη (χαμηλή) τιμή που επιδίωκε και ίσως αυτό τον έκανε πιο αποκαλυπτικό. Στα χρόνια που μεσολάβησαν, ο τουρισμός πήγε πολύ καλά, αρκετές ξενοδοχειακές μονάδες αναβαθμίσθηκαν και νέες μονάδες χτίσθηκαν σε πολλές περιοχές της χώρας, με βοήθειες από κοινοτικά κονδύλια (ΕΣΠΑ) και τους αναπτυξιακούς νόμους. Σε γενικές γραμμές, οι πληρότητες των ξενοδοχείων αυξήθηκαν αλλά αυτό δεν συνοδεύθηκε από σημαντική αύξηση των μετά φόρων κερδών και των  λειτουργικών κερδών προ αποσβέσεων (EBITDA). 

Φυσικά, όλα δεν βρίσκονται στην ίδια μοίρα. Άλλο το ξενοδοχείο στη Μύκονο ή στη Σαντορίνη και άλλο στη Λέσβο. Επίσης, κάποιοι ξενοδόχοι που μπήκαν στην αγορά τα τελευταία 2-3 χρόνια, επενδύοντας, έστω με σημαντική βοήθεια από ΕΣΠΑ κ.λπ., βρίσκονται σε χειρότερη μοίρα από άλλους που είναι χρόνια στην αγορά. 

Αναφερθήκαμε στον ξενοδοχειακό κλάδο γιατί είναι ένας από αυτούς που πλήττονται από την πτώση του τουρισμού λόγω της πανδημίας και ζητά κρατική ενίσχυση. Ασφαλώς, υπάρχουν κι άλλοι κλάδοι, όπως οι αεροπορικές εταιρείες, που ζητούν την κρατική αρωγή. 

Αναμφίβολα, όλοι αυτοί θα πρέπει να λάβουν κρατική ενίσχυση, αλλά δεν θα πρέπει να είναι άνευ όρων. Το πρώτο ίσως πράγμα που θα πρέπει να ζητηθεί είναι να βάλουν το χέρι στην τσέπη οι ιδιοκτήτες τους, για να αποδείξουν ότι πιστεύουν στις προοπτικές των εταιρειών τους, πριν συντρέξει το κράτος.      

Φυσικά, όλοι δεν είναι το ίδιο. Όμως, θα πρέπει να μπουν κάποια κριτήρια καθώς είναι άδικο και ανήθικο να επιχορηγούν οι φορολογούμενοι με εισόδημα 20 ή 30 χιλ. ευρώ τους πλούσιους ιδιοκτήτες με εκατομμύρια καταθέσεις στην Ελλάδα ή/και στο εξωτερικό.  

Δυστυχώς, οι πόροι που μπορεί να διαθέσει μια υπερχρεωμένη χώρα, όπως η Ελλάδα, για την ενίσχυση των εισοδημάτων, την τόνωση της απασχόλησης και τη διάσωση επιχειρήσεων είναι περιορισμένοι. Αν το ελληνικό δημόσιο χρέος ήταν πολύ μικρότερο από 176% του ΑΕΠ στα τέλη του 2019, το κράτος θα μπορούσε να δαπανήσει πολύ περισσότερα για να απαλύνει τις συνέπειες της πανδημίας.

Όμως, δεν έχει τις δημοσιονομικές δυνατότητες άλλων χωρών της ΕΕ, με πολύ χαμηλότερο χρέος, γιατί οι περιβόητες αγορές μπορεί να σταματήσουν να μας χρηματοδοτούν, αν φοβηθούν πως δεν θα πάρουν τα λεφτά τους πίσω. Σ’ αυτή την περίπτωση, θα πρέπει να πάμε ξανά να ζητήσουμε δάνεια από τους εταίρους μας, στην ουσία τον ESM, που θα δοθούν υπό αυστηρούς όρους. Κανείς δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο.

Επομένως, η διάθεση των διαθέσιμων πόρων -εθνικών και κοινοτικών- θα πρέπει να γίνει με φειδώ και με σεβασμό στους φορολογούμενους.  Οι βασικοί μέτοχοι και ιδιοκτήτες μεγάλων επιχειρήσεων που ζητούν κρατική στήριξη θα πρέπει να δείξουν το καλό παράδειγμα, βάζοντας το χέρι στην τσέπη.