Τα παθήματα πρέπει να γίνονται μαθήματα

Την περίοδο 2000-2009, ο μέσος ρυθμός αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ (Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος) ήταν υψηλότερος από τον μέσο ρυθμό στις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Όμως, ο υψηλότερος ρυθμός ανάπτυξης της χώρας δεν αποσόβησε την κρίση χρέους. Όταν οι αγορές άρχισαν να ξεχωρίζουν την ήρα από το στάρι μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, δίνοντας μεγαλύτερη σημασία στα δημόσια οικονομικά, οι αδύνατοι κρίκοι της αλυσίδας βρέθηκαν στη γωνία με τα σχοινιά.

Υπό αυτό το πρίσμα είναι πολύ θετική εξέλιξη που το δημόσιο χρέος της χώρας εκτιμάται ότι θα μειωθεί σημαντικά φέτος στο 169% του ΑΕΠ και 171%, σύμφωνα με την κυβέρνηση και την αναθεωρημένη έκθεση βιωσιμότητας του χρέους της Κομισιόν. Ακόμη καλύτερα, η Κομισιόν προβλέπει πως η πτωτική πορεία του λόγου χρέους προς το ΑΕΠ θα συνεχισθεί μέχρι το 2032.

Χωρίς να θέλουμε να παραγνωρίσουμε τη σημασία τους, οι ανωτέρω εκτιμήσεις είναι ασκήσεις επί χάρτου. Πράγματι, μειώνει την αβεβαιότητα το γεγονός ότι ο ESM κατέχει το 55% του ελληνικού δημόσιου χρέους και το κομμάτι αυτό έχει πολύ χαμηλό επιτόκιο και αναχρηματοδοτείται κάθε 30-31 χρόνια κατά μέσο όρο, όπως έχει δηλώσει ο επικεφαλής οικονομολόγος του ESM Rolf Strauch. Το ίδιο ισχύει για τις εκτιμώμενες χαμηλές χρηματοδοτικές ανάγκες του ελληνικού δημοσίου τα επόμενα χρόνια και το υψηλό ταμειακό απόθεμα των 35 δισ.  ευρώ και πλέον, που συχνά προτάσσουν οι επίσημοι.

Αν όμως η Ελλάδα συνεχίσει να αυξάνει το χρέος της, καταγράφοντας δημοσιονομικά ελλείμματα, θα έλθει η στιγμή της αλήθειας. Τι εννοούμε; Το ΑΕΠ θα συρρικνωθεί ή θα μείνει στάσιμο σε κάποιο σημείο για εσωτερικούς ή εξωτερικούς λόγους. Αν ο προϋπολογισμός συνεχίσει να είναι ελλειμματικός, η χώρα είτε θα δυσκολευτεί να αναχρηματοδοτήσει τα τοκοχρεολύσια και το τρέχον έλλειμμα είτε θα το κάνει με υψηλό επιτόκιο. Αν προσθέσουμε τις δυσκολίες δανεισμού του ιδιωτικού τομέα σε εκείνη τη φάση, ο αντίκτυπος στην οικονομία θα γίνει πιο αισθητός. Δεν είναι τυχαίο ότι το Δημόσιο σκεφτόταν διπλά και τριπλά να βγει φέτος στις αγορές κατά διαστήματα για να δανεισθεί, επειδή ανέβηκαν αρκετά οι αποδόσεις στα ομόλογα της ευρωπεριφέρειας. Κι αν φέτος το Δημόσιο είχε την πολυτέλεια να περιμένει και ούτε καν να χρειάζεται την έξτρα ρευστότητα που ζητούσε τελευταία, ίσως δεν είναι τόσο τυχερό τα επόμενα χρόνια.

Αναμφισβήτητα, η ανάπτυξη όταν στηρίζεται σε ισχυρές και υγιείς βάσεις είναι το ζητούμενο, καθώς μειώνεται η ανεργία και αυξάνονται τα εισοδήματα. Αν όμως συνοδεύεται από χαλαρή δημοσιονομική πολιτική που συσσωρεύει δημόσιο χρέος, η στιγμή της αλήθειας θα έλθει πιο σύντομα απ’ ό,τι πολλοί νομίζουν και θα είναι επίσης στιγμή τιμωρίας.