Το παράδοξο με το εμπάργκο στην Βενεζουέλα

Η Βενεζουέλα δεν φαίνεται να είναι μια χώρα που να την έχουν ρημάξει οι κυρώσεις. Τα ράφια στα μαγαζιά είναι σχετικά γεμάτα δεν υπάρχουν πια ουρές ούτε για την αγορά ειδών πρώτης ανάγκης (φαρμάκων και τροφίμων) ούτε στα βενζινάδικα. Αυτό απλά που έχει συμβεί είναι ότι πολλά από τα είδη που κάποτε προέρχονταν από τις ΗΠΑ σήμερα προέρχονται από άλλες χώρες -φιλικές προς το καθεστώς-όπως η Ρωσία η Κίνα η Λευκορωσία, η Συρία κ.ά.

Ιδιαίτερα ο ρόλος της Τουρκίας στην προμήθεια ζυμαρικών και αλεύρων είναι πολύ σημαντικός. Τα ράφια των σουπερμάρκετ είναι γεμάτα με ζυμαρικά και άλευρα τουρκικής προέλευσης που κάποτε στην πλειονότητα τους προέρχονταν από τις ΗΠΑ. Μάλιστα τα τουρκικά ζυμαρικά περιλαμβάνονται στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα διανομής τροφίμων που πραγματοποιεί το καθεστώς προς τα φτωχότερα πληθυσμιακά στρώματα. Για τους περισσότερους κατοίκους της χώρας το γεγονός ότι τα τουρκικά ριγκατόνι και σπαγγέτι δεν έχουν την γεύση των ιταλικών αντισταθμίζεται από την χαμηλή τιμή τους.

Γίνεται εύκολα κατανοητό ότι όπως στην περίπτωση του εμπορικού εμπάργκο των ΗΠΑ στην Κούβα έτσι και στην περίπτωση της Βενεζουέλας υπάρχει σοβαρή αντιπαράθεση απόψεων σχετικά με τις επιπτώσεις των κυρώσεων στην τοπική οικονομία. Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι οδήγησαν την χώρα στην οικονομική καταστροφή ενώ άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι τα οικονομικά προβλήματα είχαν αρχίσει πολύ πριν από το 2017- ημερομηνία που άρχισε να εφαρμόζεται συστηματικά το αμερικανικό εμπάργκο.

Πάντως το γεγονός είναι ότι σχεδόν ταυτόχρονα με την επιβολή του εμπάργκο αρχίζουν να γεμίζουν και πάλι τα ράφια των καταστημάτων με είδη πρώτης ανάγκης, ενώ οι ουρές που ήταν καθημερινό φαινόμενο τα προηγούμενα έτη αρχίζουν να σπανίζουν.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η αρχική επίπτωση των κυρώσεων ήταν μια αύξηση των εισαγωγών τροφίμων της τάξης των 44 εκατ. δολαρίων μηνιαίως και των φαρμάκων κατά 21 εκατ. δολάρια. Επίσης υπολογίζεται ότι η επιβολή των κυρώσεων συνοδεύεται από μια μείωση της ταχύτητας της πτώσης των εισαγωγών τροφίμων κατά 6,5 εκατ. δολάρια μηνιαίως και μια αντίστοιχη μείωση στην ταχύτητα πτώσης των εισαγωγών φαρμάκων κατά 5,8 εκατ./μηνιαίως.

Πού οφείλεται αυτό το παράδοξο, ότι δηλαδή η επιβολή οικονομικών κυρώσεων φαίνεται να συνδυάζεται όχι με την έλλειψη αγαθών πρώτης ανάγκης όπως θα ανέμενε κανείς αλλά αντίθετα με την πληθώρα τους;

Στο ερώτημα αυτό προσπαθεί να απαντήσει ο οικονομολόγος Omar Zambrano στην μελέτη του «Impacto de las Sanciones Financieras Internacionales contra Venezuela: Nueva Evidencia»

Σύμφωνα με την μελέτη δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι η επιβολή κυρώσεων συνδυάζεται με την έλλειψη αγαθών πρώτης ανάγκης- το αντίθετο μάλιστα. Ομως αυτό με την σειρά του δεν σημαίνει ότι οι κυρώσεις συνέβαλαν στην αύξηση της παρουσίας ειδών πρώτης ανάγκης στις αγορές της χώρας.

Για τον ερευνητή η αύξηση της προσφοράς των αγαθών μπορεί μεν να συνέπεσε χρονικά με την εφαρμογή του εμπάργκο όμως δεν οφείλεται σε αυτό αλλά σε ορισμένες άλλες σημαντικές εξελίξεις που πραγματοποιούντο στην οικονομία της χώρας την ίδια χρονική περίοδο.

Το δεύτερο τρίμηνο του 2017 η κυβέρνηση Μαδούρο εισήγαγε μια καταιγίδα μέτρων που είχαν ως στόχο την φιλελευθεροποίηση της οικονομίας. Συγκεκριμένα καταργήθηκαν οι έλεγχοι των τιμών, επετράπη η ελεύθερη διακύμανση του εθνικού νομίσματος έναντι του δολαρίου, έγινε μια ντε φάκτο δολαριοποίηση της οικονομίας και επετράπηκαν οι ελεύθερες εισαγωγές αγαθών, υπηρεσιών κλπ. Απ’ αυτή την σκοπιά μπορεί να δει κανείς την φιλελευθεροποίηση της οικονομίας ως μία «έξυπνη» αντίδραση στην επιβολή των εμπορικών κυρώσεων. Που έφερε αποτελέσματα.

Φυσικά όπως αναγνωρίζει ο ερευνητής πέρα από τα μέτρα ανοίγματος της οικονομίας πολύ σημαντικό ήταν επίσης η ύπαρξη κρατών που ήταν διατεθειμένα να έχουν εμπορικές συναλλαγές με την Βενεζουέλα. Χωρίς την ύπαρξη αυτών των κρατών τα μέτρα ίσως να μην έφερναν αποτέλεσμα.