Το λάθος των οικονομολόγων και γιατί φούντωσε ο πληθωρισμός

Δυστυχώς, δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Ενώ αναζητούνται με πάθος, τις υπόσχονται οι υπεύθυνοι και τις περιμένουμε οι υπόλοιποι, αυτές δεν έρχονται. Όταν μάλιστα κάποιες άμεσες ενέργειες δείχνουν να αντιμετωπίζουν το όποιο πρόβλημα, έρχεται το πλήρωμα του χρόνου με τις συνέπειες αυτών.

Τι γίνεται τότε; Αναζητούνται νέες λύσεις άμεσης εφαρμογής και αποτελεσμάτων.

Πριν από δώδεκα χρόνια, στην πρώτη ανάρτηση στο προσωπικό μου blog, συζήτησα τα ζητήματα του αποπληθωρισμού και του πληθωρισμού και έκλεινα με την άποψη ότι ανέμενα υψηλό πληθωρισμό τα επόμενα χρόνια, λόγω της υπερβολικής τροφοδότησης χρήματος στις παγκόσμιες οικονομίες. Από τότε σκέφτομαι πόσο λάθος έκανα στην πρόβλεψή μου, καθώς ο πληθωρισμός σε όλο τον κόσμο δεν ήταν πλέον θέμα.

Ο συνδυασμός της βαθιάς ύφεσης στις περισσότερες μεγάλες οικονομίες μαζί με την τεράστια προσφορά καταναλωτικών και διαρκών καταναλωτικών αγαθών υπό δεδομένες συνθήκες, διατήρησαν τον δείκτη σε πολύ χαμηλά επίπεδα και ακόμη χαμηλότερα από πριν. Ωστόσο, η αντίληψή μου για τα βασικά οικονομικά δεν θα με άφηνε να αποδεχτώ την πραγματικότητα. Μήπως λείπει κάτι;

Η απάντηση που δίνω, είναι «ναι». Το μέρος που λείπει στην εξίσωση, προέρχεται από τα στοιχεία του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή και επίσης από τους κατόχους της ταμειακής υπερχείλισης. Ο πληθωρισμός με την ευρεία έννοια δεν μπορεί να μετρηθεί μόνο χρησιμοποιώντας τον συνήθη δείκτη, καθώς τα «αγαθά» που προσέλκυσαν τα επιπλέον μετρητά απλά δεν συμμετέχουν στον υπολογισμό του. Αυτό ήταν επίσης αποτέλεσμα της διαφορετικής ταυτότητας αυτών που κατέχουν το πλεόνασμα μετρητών σε σχέση με εκείνων που έχει υπόψη του ο δείκτης (βλ. καλάθι οικογένειας).

Ο ΔΤΚ μετρά τις μεταβολές των τιμών στα αγαθά που αποκτώνται από τους καταναλωτές. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα και πλέον ετών, οι κάτοχοι των πρόσθετων μετρητών είναι τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που είχαν ταυτόχρονα σημαντική αποστροφή για να προχωρήσουν σε πιστωτική επέκταση. Κατά συνέπεια, σε αυτή την περίπτωση, οι πληθωριστικές πιέσεις θα μπορούσαν να μετρηθούν μόνο μέσω της ανατίμησης των περιουσιακών στοιχείων. Κατανοώντας αυτό, η εικόνα γίνεται σαφέστερη.

Ο παγκόσμιος δείκτης MSCI βρίσκεται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, το ίδιο συμβαίνει στις μεγάλες αμερικανικές και ευρωπαϊκές αγορές μετοχών. Οι αποδόσεις των παγκόσμιων ομολόγων είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, το ίδιο και οι εταιρικές εκδόσεις κάθε βαθμολογίας. Αν κάποιος υπολογίσει τις μέσες ετήσιες αποδόσεις των περιουσιακών αξιών από το 2008, θα διαπιστώσει διψήφια απόδοση.

Στην παγκόσμια αγορά των ακινήτων συμβαίνει το ίδιο. Βεβαίως υπάρχουν διαφοροποιήσεις, όμως η γενική τάση προσδιορίζει ότι το μέσο δάνειο είναι φτηνότερο (χαμηλότερα επιτόκια), όμως ο αγοραστής θα πληρώσει ακριβότερα το ακίνητο. Αρκετά ακριβότερα. Εδώ εντοπίζονται λοιπόν οι πληθωριστικές πιέσεις καθώς ούτε οι οικονομίες ούτε οι εταιρείες, κατά μέσο όρο, αποδίδουν σε υψηλότερα απόλυτα επίπεδα από ό,τι πριν από την κρίση του 2008.

Όμως μετά την υγειονομική κρίση και την εφαρμογή της ίδια λύσης, το φαινόμενο του πληθωρισμού εμφανίζεται σε ολοένα και περισσότερους τομείς. Βέβαια σε αυτή τη φάση έχουμε μεγαλύτερη διάχυση των πρόσθετων κεφαλαίων, σε ευρύτερες ομάδες του πληθυσμού.

Το φαινόμενο της ισχυρής ανόδου της τιμής του φυσικού αερίου έκανε τον γύρο του κόσμου με μεγάλη ταχύτητα και δημιούργησε μια βάση για να ανοίξει η συζήτηση σε πλειάδα κλάδων σχετικά με την επίδραση που μπορεί να έχει στα δικά τους προϊόντα.

Το πιο ενδιαφέρον που πρέπει να κρατήσουμε, είναι πως η πεποίθηση των καταναλωτών διαμορφώνει τη συμπεριφορά τους και αυτή με τη σειρά της τις τιμές. Ο κόσμος σήμερα είναι πολύ πιο περίπλοκος από αυτόν που έχουμε μελετήσει στο παρελθόν. Το πιο σημαντικό είναι ότι ο κόσμος αλλάζει σχήμα συνεχώς και είναι μπροστά από την κατανόηση των συγγραφέων, των καθηγητών και των επαγγελματιών.

Η ζωή είναι γεμάτη εκπλήξεις. Δεν ξέρω αν μπορεί να είναι εύκολο να αλλάζουμε πεποιθήσεις και συμπεριφορές, αλλά είναι σίγουρα πολύ ενδιαφέρον να αρχίσουμε να τις προσαρμόζουμε και κυρίως να διαμορφώνουμε τη ζήτησή μας ανάλογα με τις τιμές.

Αν η ζήτηση περιορίζεται αισθητά όταν οι τιμές αλλάζουν, η πλεονάζουσα προσφορά μπορεί να διορθώσει την κατάσταση. Στη χειρότερη περίπτωση, θα κρατήσει το κόστος του καλαθιού μας σε χαμηλότερα επίπεδα.

(*) Founder & CEO, Koubaras Ltd (Συμβουλευτική εταιρεία που δίνει έμφαση στις λύσεις και την άμεση εφαρμογή τους στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων), Αντιπρόεδρος AI CATALYST (Όμιλος Τεχνητής Νοημοσύνης)