Εγγλέζος: Η αγορά ζητά διαφάνεια και σεβασμό!

Αρκετές εισηγμένες διαμαρτύρονται για τα μεγάλα κόστη της παραμονή τους στο ΧΑ. Ίσως να έχουν δίκιο, όμως οι επενδυτές ζητούν πράγματα που δεν κοστίζουν τίποτα: διαφάνεια και σεβασμό! Γράφει ο Μπ. Εγγλέζος.

Δημοσιεύθηκε: 21 Ιανουαρίου 2010 - 07:55

του Μπάμπη Εγγλέζου (*)

Εγγλέζος: Η αγορά ζητά διαφάνεια και σεβασμό!

Ο Σύνδεσμος Επενδυτών και Διαδικτύου (ΣΕΔ), από τις αρχές του 2004 εφαρμόζει στην ελληνική κεφαλαιαγορά τον μετοχικό ακτιβισμό. Έναν θεσμό που εφαρμόζεται σε όλες τις ανεπτυγμένες αγορές του κόσμου και συνίσταται στην ενεργό συμμετοχή των επενδυτών - μετόχων στα δρώμενα των επιχειρήσεων.

Η χρηστή εφαρμογή της Εταιρικής Διακυβέρνησης, η διαφάνεια, η πλήρης, έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση και τελικά ο σεβασμός των μετόχων μειοψηφίας και των επενδυτών από τους μεγαλομετόχους και τα διοικητικά στελέχη των εταιριών, καθώς επίσης και η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, η προστασία του περιβάλλοντος και, τέλος, η βελτίωση του επιπέδου επενδυτικής παιδείας και η απόκτηση επενδυτικής συνείδησης εκ μέρους των Ελλήνων επενδυτών είναι μερικοί από τους κυριότερους στόχους του μετοχικού ακτιβισμού, που σκοπό έχουν να καταστήσουν το χρηματιστήριο σύγχρονο και αξιόπιστο μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας.

Είναι γεγονός ότι το επίπεδο Εταιρικής Διακυβέρνησης των εισηγμένων εταιριών στη χώρα μας είναι ιδιαίτερα χαμηλό. Ακόμα και οι καλύτερες εταιρίες του ελληνικού χρηματιστηρίου έχουν μειωμένο επίπεδο Ε.Δ. σε σχέση με τις αντίστοιχες των αναπτυγμένων αγορών.

Αυτό δεν το λέμε μόνο εμείς. Το λένε οι έρευνες για την Ε.Δ. που κάνουν μεγάλοι επενδυτικοί οίκοι στη χώρα μας και χρόνο με τον χρόνο δεν βλέπουν καμία βελτίωση στα αποτελέσματα των ερευνών τους.

Το ζήτημα της Εταιρικής Διακυβέρνησης μας έχει απασχολήσει πάρα πολύ στον ΣΕΔ, αφού δεχόμαστε σχεδόν καθημερινά παράπονα από ιδιώτες επενδυτές για συμπεριφορές αρκετών εισηγμένων επιχειρηματιών, οι οποίοι όχι μόνο δεν σέβονται τους μετόχους μειοψηφίας, αλλά κάνουν και ό,τι μπορούν για να μειώσουν το επίπεδο Ε.Δ. στην εταιρία τους και τελικά να απαξιώσουν τον θεσμό.

Όμως πλέον βρισκόμαστε στο 2010, με το Διαδίκτυο να έχει μπει σε κάθε σπίτι και δύσκολα μπορεί πλέον κανείς να κοροϊδέψει τους επενδυτές.

Μόνο η εφαρμογή χρηστής και ειλικρινούς Εταιρικής Διακυβέρνησης και διαφάνειας θα ξαναφέρει τους ιδιώτες επενδυτές στο Χ.Α., η πλειονότητα των οποίων έχει αποχωρήσει εδώ και πολύ καιρό. Και όχι μόνο έχει αποχωρήσει, αλλά και έχει το χρηματιστήριο σε πλήρη απαξίωση. Χαρακτηριστική είναι η φράση ενός φίλου μου, κορυφαίου αναλυτή της αγοράς: "Ντρεπόμαστε να πούμε τι δουλειά κάνουμε".

Αρκετές εισηγμένες εταιρίες διαμαρτύρονται για τα μεγάλα κόστη που έχει η παραμονή τους στο Χ.Α. Ίσως εν μέρει να έχουν δίκιο, όμως εμείς ζητάμε δύο απλά πράγματα που δεν κοστίζουν τίποτα: διαφάνεια και σεβασμό…

Το να ενημερώνει μια εταιρία έγκυρα και έγκαιρα την ιστοσελίδα της δεν κοστίζει σχεδόν τίποτα. Το να έχει πραγματικά ανεξάρτητα μέλη στο Δ.Σ. και όχι διακοσμητικά στοιχεία δεν κοστίζει τίποτα. Το να κάνει την τακτική γενική συνέλευση έγκαιρα και όχι στις 30 Ιουνίου μαζί με άλλες 200 εταιρίες και να διευκολύνει τη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων μετόχων δεν κοστίζει τίποτα.

Το να εκδίδει το ετήσιο ενημερωτικό δελτίο έγκαιρα, να το διαθέτει για "κατέβασμα" από την ιστοσελίδα της και όχι να το δίνει 5 λεπτά πριν από τη συνέλευση ή ακόμα και έπειτα από αυτήν δεν κοστίζει τίποτα.

Ας έρθουμε όμως στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ε.Δ. στη χώρα μας:

1. Ανεξάρτητα μέλη

Είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα, το οποίο αν δεν λυθεί δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσουμε ικανοποιητικό επίπεδο Ε.Δ. Όσες μελέτες και να γίνουν, όσες ημερίδες, συνέδρια κ.λπ., αν δεν αναβαθμιστούν τα ανεξάρτητα μέλη στα Δ.Σ. των εταιριών, αν δεν γίνουν πραγματικά ανεξάρτητα και αν δεν δούμε επιτέλους μια μέρα την ΠΡΩΤΗ εισηγμένη που θα βάλει ανεξάρτητο μέλος στο Δ.Σ., το οποίο να προέρχεται από τους μετόχους μειοψηφίας και να μην είναι της απολύτου εμπιστοσύνης του μεγαλομετόχου, δεν χρειάζεται να μιλάμε για Ε.Δ., γιατί απλούστατα δεν μας πιστεύει κανείς.

Οι εισηγμένες εταιρίες όταν ανακοινώνουν τα ανεξάρτητα μέλη στο Δ.Σ. περιορίζονται στο να αναφέρουν τα πτυχία ή το βιογραφικό τους, λες και αυτό από μόνο του εξασφαλίζει την πραγματική ανεξαρτησία τους.

Εδώ μου έρχεται πάντα στο μυαλό η φράση κορυφαίου χρηματιστή, ο οποίος είχε πει πριν από μερικά χρόνια: "Η Ε.Δ. έγινε για να συμπληρώνουν τον μισθό τους κάποιοι καθηγητές".

Έχω μια απορία: Ο νόμος περί Ε.Δ. (3016/2002, αρ. 4, παρ. 2) λέει επί λέξει: "Τα ανεξάρτητα μέλη του Δ.Σ. μπορούν να υποβάλλουν, ο καθένας ή από κοινού, αναφορές και ξεχωριστές εκθέσεις από αυτές του Δ.Σ. προς την τακτική ή έκτακτη Γ.Σ. της εταιρίας, εφόσον κρίνουν τούτο αναγκαίο".

Και ερωτώ: Από το 2002 που θεσπίστηκε ο νόμος περί Ε.Δ. μέχρι σήμερα χρεοκόπησαν τόσες εισηγμένες, άλλες ήρθαν στο χείλος της χρεοκοπίας, άλλες βγήκαν από το ταμπλό κ.λπ. Κανένα, μα κανένα, ανεξάρτητο μέλος δεν "έκρινε αναγκαίο" να κάνει αυτήν την έρημη την "έκθεση", ή έστω "αναφορά", που προβλέπει ο νόμος; Εγώ τουλάχιστον δεν έχω δει καμία τέτοια έκθεση ή αναφορά ανεξάρτητου μέλους σε Γ.Σ. εισηγμένης. Αντίθετα, τα "ανεξάρτητα μέλη" στη συντριπτική τους πλειονότητα απουσιάζουν επιδεικτικά και προκλητικά, θα έλεγα, από τις γενικές συνελεύσεις των εισηγμένων, γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν ανεξάρτητα μέλη.

Σε άλλο σημείο ο νόμος περί Ε.Δ. (3016/2002, αρ. 3, παρ. 1) λέει επί λέξει: "Η ύπαρξη ανεξάρτητων μελών δεν είναι υποχρεωτική όταν στο Δ.Σ. ορίζονται ρητά και συμμετέχουν ως μέλη εκπρόσωποι της μειοψηφίας των μετόχων".

Περιττό να πούμε ότι σε καμία εισηγμένη εταιρία δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα έστω και ένας εκπρόσωπος των μετόχων μειοψηφίας.

Εμείς προτείνουμε την αναβάθμιση των ανεξάρτητων μελών στα Δ.Σ. των εισηγμένων, τα οποία να εκπροσωπούν στο Δ.Σ. τους μετόχους μειοψηφίας και τουλάχιστον ένας εκπρόσωπός τους να παρίσταται στην τακτική γενική συνέλευση και να υποβάλλει υποχρεωτικά έκθεση για τα πεπραγμένα της διοίκησης.

Προτείνουμε επίσης την εφαρμογή του Cumulative Voting (αθροιστική ψήφος), μέσω του οποίου οι μέτοχοι μειοψηφίας θα μπορούν να εκλέγουν τουλάχιστον ένα ανεξάρτητο μέλος στο Δ.Σ. της εταιρίας, εφόσον βέβαια συγκεντρώνουν ένα ποσοστό της τάξεως του 5%.

2. Εσωτερικός έλεγχος

Άλλος ένας "θεσμός" που προβλέπεται από τον νόμο περί Εταιρικής Διακυβέρνησης, ο οποίος μέχρι στιγμής έχει αποτύχει. Για τον εσωτερικό έλεγχο ισχύει το ίδιο ερώτημα που έκανα για τα ανεξάρτητα μέλη: Από το 2002 μέχρι σήμερα σε περισσότερες από 400 εταιρίες, πολλές από τις οποίες χρεοκόπησαν και βγήκαν από το ταμπλό καταστρέφοντας χιλιάδες επενδυτές, ΠΟΤΕ και ΚΑΝΕΝΑΣ εσωτερικός έλεγχος δεν θεώρησε αναγκαίο να κάνει κάποια παρέμβαση και να πάρει αποστάσεις από τα πεπραγμένα της διοίκησης, με κάποια έκθεση προς τη Γ.Σ. ή ακόμα και προς τον Τύπο και τα ΜΜΕ.

Το συμπέρασμα όπου οδηγούμαστε από τα παραπάνω είναι το εξής: όσο τα ανεξάρτητα μέλη και ο εσωτερικός έλεγχος θα είναι της απολύτου επιλογής του μεγαλομετόχου, δεν μπορούμε να μιλάμε για χρηστή και ειλικρινή Εταιρική Διακυβέρνηση.

Περιμένουμε από τη νέα κυβέρνηση, που εκλέχτηκε πρόσφατα και επαγγέλλεται τη διαφάνεια και την ισονομία, να δώσει πρώτη το παράδειγμα. Περιμένουμε από τον πρωθυπουργό και από τον υπουργό Οικονομικών να διορίσουν τα Δ.Σ. στις εταιρίες που ελέγχονται από το Δημόσιο και να αφήσουν έστω μία θέση κενή για να εκλεγεί ένας εκπρόσωπος των μετόχων μειοψηφίας από τη γενική συνέλευση. Αν το θέλουν είναι εύκολο να το κάνουν. Μέχρι τότε εμείς θα είμαστε "σε θέση μάχης" για την Εταιρική Διακυβέρνηση… και περιμένουμε.

Σε αρκετούς επιχειρηματίες αλλά και χρηματιστές και επενδυτές υπάρχει η λανθασμένη αντίληψη ότι μοναδικός σκοπός της Εταιρικής Διακυβέρνησης είναι ο έλεγχος των αποφάσεων της διοίκησης της κάθε εταιρίας από τους μετόχους μειοψηφίας.

Αυτή όμως είναι μόνο η μισή αλήθεια. Η εφαρμογή χρηστής Εταιρικής Διακυβέρνησης από τις επιχειρήσεις αποβαίνει σε πολύ μεγάλο βαθμό πρωτίστως εις όφελος των ίδιων των εταιριών.

Αν εξετάσουμε μία προς μία τις εταιρίες που είναι εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών, θα παρατηρήσουμε ότι οι καλύτερες επιχειρήσεις, δηλαδή εκείνες που έχουν τη μεγαλύτερη ανάπτυξη και κερδοφορία, είναι εκείνες που έχουν και την καλύτερη Εταιρική Διακυβέρνηση.

Αντίθετα, οι εταιρίες που βρίσκονται στα όρια της χρεοκοπίας, "μπαινοβγαίνουν" στην επιτήρηση και συνήθως καταλήγουν σε αναστολή διαπραγμάτευσης, είναι εκείνες που έχουν και το χαμηλότερο επίπεδο Εταιρικής Διακυβέρνησης.

Σε έρευνες που έχουν γίνει παγκοσμίως διερευνήθηκε η σχέση ανάμεσα στην εταιρική αξία και την εφαρμογή των κανόνων Εταιρικής Διακυβέρνησης, από εταιρίες εισηγμένες σε χρηματιστήρια ανεπτυγμένων αγορών.

Τα ευρήματά τους συνοψίζονται ως εξής:

1. Η εταιρική αξία αυξάνεται όταν οι εταιρίες θεσπίζουν επιτροπή εσωτερικού ελέγχου, η οποία κάνει ουσιαστικό και ειλικρινή έλεγχο και επιτροπή καθορισμού αμοιβών διευθυντικών στελεχών.

2. Η εταιρική αξία μειώνεται όταν στις επιτροπές εσωτερικού ελέγχου και καθορισμού αμοιβών διευθυντικών στελεχών συμμετέχουν κορυφαία διευθυντικά στελέχη ή στελέχη που είναι της απολύτου επιλογής του μεγαλομετόχου.

3. Η εταιρική αξία αυξάνεται όσο αυξάνεται, πέραν κάποιου ορίου, το ποσοστό συμμετοχής στο διοικητικό συμβούλιο των μη εκτελεστικών και πραγματικά ανεξάρτητων μελών.

Σε αρκετές χώρες έχουν γίνει μεταρρυθμίσεις οι οποίες αναφέρονται στις σχέσεις ανάμεσα σε θεσμικούς επενδυτές και στις εταιρίες που επενδύουν οι θεσμικοί επενδυτές.

Για παράδειγμα, στη Βρετανία λειτουργεί Επιτροπή Εταιρικής Διακυβέρνησης (committee on corporate governance UK 1998), η οποία ενθαρρύνει την ενεργό συμμετοχή των μετόχων (μετοχικός ακτιβισμός - Shareholder Activism) στις εταιρικές υποθέσεις.

Τα επιστημονικά ευρήματα ενισχύουν την άποψη πως οι κανόνες Εταιρικής Διακυβέρνησης, εφόσον εφαρμοστούν σωστά, αυξάνουν την εταιρική αξία και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο των θεσμικών χαρτοφυλακίων στη χώρα μας είναι τέτοιο που σχεδόν απαγορεύει τη συμμετοχή των θεσμικών επενδυτών σε δραστηριότητες μετοχικού ακτιβισμού.

Αντίθετα, στις ανεπτυγμένες αγορές τα θεσμικά χαρτοφυλάκια, ακόμα και τα ταμεία, κάνουν μετοχικό ακτιβισμό επειδή γνωρίζουν πολύ καλά ότι είναι το καλύτερο "εργαλείο" για την πραγματική και ουσιαστική αυτορρύθμιση της αγοράς.

Πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους ότι το χρηματιστήριο είναι ο κυριότερος μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας και όχι "ναός του τζόγου", όπως το θέλουν μερικοί.

Για να το πετύχουμε αυτό χρειάζεται κυρίως πολιτική βούληση…

Η εφαρμογή χρηστής και ειλικρινούς Εταιρικής Διακυβέρνησης πιστεύω ότι είναι μια ιστορική αναγκαιότητα, η οποία θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη των εισηγμένων εταιριών. Κυρίως, όμως, θα βοηθήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών προς τις εισηγμένες εταιρίες, η οποία βρίσκεται σήμερα στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων δεκαετιών και η αποκατάσταση αυτή είναι μονόδρομος για την ουσιαστική αναβάθμιση της ελληνικής κεφαλαιαγοράς.

*Ο κ. Μπάμπης Εγγλέζος είναι πρόεδρος του Συνδέσμου Επενδυτών και Διαδικτύου.

Oι απόψεις που διατυπώνονται σε ενυπόγραφο άρθρο γνώμης ανήκουν στον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν αναγκαστικά, μερικώς ή στο σύνολο, απόψεις του Euro2day.gr.