Οι επιλογές της Μέι μετά την ήττα στη Βουλή των Κοινοτήτων

Η Βουλή των Κοινοτήτων απέρριψε με συντριπτική πλειοψηφία 432 ψήφων κατά, έναντι 202 ψήφων υπέρ, τη συμφωνία που διαπραγματεύτηκε η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι με την Ευρωπαϊκή Ένωση για το Brexit. Παρά τη βαριά ήττα -την πιο βαριά για οποιαδήποτε βρετανική κυβέρνηση εδώ και έναν αιώνα-, η Μέι δήλωσε πως δεν θα παραιτηθεί και υποσχέθηκε να πραγματοποιήσει συνομιλίες με άλλα κόμματα για να βρεθεί ένα νέο σχέδιο, το οποίο μπορεί να αποδεχθεί η Βουλή των Κοινοτήτων. Πρώτα, όμως, θα πρέπει να επιβιώσει σήμερα της ψηφοφορίας επί της πρότασης μομφής που κατέθεσε εναντίον της το Εργατικό Κόμμα.

Γιατί έχει σημασία

Η πρόταση μομφής αποτελεί την πιο άμεση πρόκληση για τη Μέι. Έχει καλές πιθανότητες να διατηρήσει τη θέση της, διότι ενώ πολλά μέλη του Συντηρητικού Κόμματος απέρριψαν το σχέδιό της για το Brexit -μάλιστα, 118 εξ αυτών ψήφισαν κατά της κυβέρνησης-, δεν θέλουν απαραίτητα να την αποπέμψουν από πρωθυπουργό, ανοίγοντας έτσι την πόρτα για πρόωρες εκλογές, τις οποίες θα μπορούσε να κερδίσει η αντιπολίτευση.

Αν η Μέι χάσει στην ψηφοφορία επί της πρότασης μομφής, τότε τα μέλη του Κοινοβουλίου θα έχουν 14 ημέρες για να ορίσουν αντικαταστάτη. Αν δεν διοριστεί μέχρι τότε νέος πρωθυπουργός, θα ακολουθήσει διενέργεια πρόωρων εκλογών. Πέραν της πρότασης μομφής, η Μέι θα αντιμετωπίσει πιέσεις και από μέλη του ίδιου του κόμματός της για να παραιτηθεί, ωστόσο, δεν μπορούν να την αναγκάσουν να φύγει. Επέζησε της ψηφοφορίας για την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος τον Δεκέμβριο, κάτι που σημαίνει πως το κόμμα της δεν μπορεί να επιδιώξει άλλη τέτοια ψηφοφορία για 12 μήνες. Ως αποτέλεσμα, η απόφαση για παραίτηση είναι αποκλειστικά και μόνο θέμα της Μέι.

Αν η Μέι καταφέρει να κρατήσει τη θέση της, θα έχει διάφορες επιλογές ως προς το τι να πράξει στη συνέχεια. Μπορεί να επιστρέψει στους διαπραγματευτές στις Βρυξέλλες την υφιστάμενη συμφωνία, με την ελπίδα πως θα εξασφαλίσει παραχωρήσεις που θα κάνουν τη συμφωνία πιο ανεκτή για τη Βουλή των Κοινοτήτων. Στη συνέχεια, μπορεί να ζητήσει από τη Βουλή των Κοινοτήτων να ξαναψηφίσει.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όμως, είναι απίθανο να κάνει σημαντικές αλλαγές στην τρέχουσα συμφωνία, και η ιδεολογική σύνθεση της Βουλής των Κοινοτήτων θα συνεχίσει να δυσκολεύει τη Μέι να εξασφαλίσει στήριξη για τη συμφωνία, ακόμα και αν έχει ένα επικαιροποιημένο σχέδιο. Το μόνο προφανές όφελος της διενέργειας δεύτερης ψηφοφορίας επί ενός παρόμοιου σχεδίου για το Bexit είναι πως, αφού η ημερομηνία της 29ης Μαρτίου για την επίσημη έξοδο της χώρας από την ΕΕ θα πλησιάζει, το στοίχημα θα είναι μεγαλύτερο και η πίεση στα μέλη του Κοινοβουλίου να αποφύγουν ένα άτακτο Brexit θα είναι ισχυρότερη. Όμως, αυτή είναι μια ριψοκίνδυνη στρατηγική, με ορισμένες απρόβλεπτες συνέπειες.

Εναλλακτικά, η Μέι μπορεί να προσπαθήσει να διαπραγματευτεί ένα σχέδιο για το Brexit με την αντιπολίτευση, το οποίο η Βουλή των Κοινοτήτων θα βρει ευκολότερο να στηρίξει, μια πιθανότητα που η ίδια υπονόησε στον απόηχο της ήττας του σχεδίου της.

Αυτό το σχέδιο δράσης θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα πιο ήπιο Brexit, αφού οι Εργατικοί θέλουν το Ηνωμένο Βασίλειο να παραμείνει στην τελωνειακή ένωση της ΕΕ και ορισμένα μέλη του Κοινοβουλίου και από τα δύο μεγάλα κόμματα θέλουν η χώρα να παραμείνει και στην ενιαία αγορά.

Το πρόβλημα με τη στρατηγική αυτή είναι πως η βρετανική κυβέρνηση θα πρέπει και πάλι να επιστρέψει στις Βρυξέλλες και να διαπραγματευτεί ένα νέο σχέδιο εξόδου με τους αξιωματούχους της ΕΕ, οι οποίοι, με τη σειρά τους, θα πρέπει να μιλήσουν με τις κυβερνήσεις του μπλοκ.

Η βρετανική κυβέρνηση θα μπορούσε επίσης να κηρύξει πρόωρες εκλογές. Τα δύο τρίτα της Βουλής των Κοινοτήτων θα πρέπει να συμφωνήσουν σε πρόωρες εκλογές, όμως αυτό το περιθώριο είναι επιτεύξιμο: οι Εργατικοί ζητούν εδώ και μήνες πρόωρες εκλογές. Γενικές εκλογές με το τρέχον κλίμα θα ισοδυναμούσαν σε ανεπίσημο δημοψήφισμα για το Brexit, καθώς η προεκλογική εκστρατεία των κομμάτων θα επικεντρωνόταν στην προτιμητέα τους μελλοντική σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ορισμένοι μπορεί ακόμα και να υποσχεθούν στους ψηφοφόρους ένα δεύτερο δημοψήφισμα για το Brexit.

Οποιαδήποτε από αυτές τις επιλογές -ένα τροποποιημένο σχέδιο, ένα νέο σχέδιο ή πρόωρες εκλογές- θα χρειαστεί χρόνο. Αυτή η κατάσταση αυξάνει τις πιθανότητες, η βρετανική κυβέρνηση να επιδιώξει την αναβολή της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου. Η αναβολή του Brexit θα απαιτούσε ομόφωνη στήριξη από τις 28 κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όμως το μπλοκ είναι πιθανό να στηρίξει μια παράταση, ιδιαίτερα αν είναι σύντομη και διασφαλίζει πως το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θα πρέπει να συμμετέχει στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, που προγραμματίζεται να διενεργηθούν στα τέλη Μαΐου. Πηγές της ΕΕ έχουν πει ανεπισήμως πως το μπλοκ θα ήταν πρόθυμο να μεταφέρει την ημερομηνία του Brexit από τα τέλη Μαρτίου στις αρχές Ιουλίου. Μετά την ψηφοφορία της 15ης Ιανουαρίου, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ζήτησε από τη βρετανική κυβέρνηση να «αποσαφηνίσει τις προθέσεις της» όσο το δυνατόν συντομότερα.

Υπάρχουν και δύο ακραίες επιλογές. Η μία θα ήταν να γίνει αποδεκτή η ήττα του σχεδίου της Μέι για το Brexit και να προχωρήσουν τα σχέδια για έξοδο από την ΕΕ χωρίς συμφωνία και χωρίς να ζητηθεί δεύτερη ψηφοφορία στη Βουλή των Κοινοτήτων. Αυτό φαίνεται απίθανο, δεδομένων των σημαντικών προβλημάτων που θα μπορούσε να δημιουργήσει στη βρετανική οικονομία ένα άτακτο Brexit, αλλά και του γεγονότος πως η κυβέρνηση έχει ακόμα χρόνο να βρει εναλλακτικές στρατηγικές.

Μια άλλη επιλογή θα ήταν να διενεργηθεί δεύτερο δημοψήφισμα για το Brexit. Όμως και αυτό φαίνεται απίθανο, αν δεν διενεργηθούν πρώτα πρόωρες γενικές εκλογές, καθώς η επίσημη θέση τόσο των Συντηρητικών όσο και των Εργατικών είναι να τάσσονται κατά της διενέργειας δεύτερου δημοψηφίσματος.