Η παγκόσμια οικονομία αντιμέτωπη με το φαινόμενο Rashomon

Έχουν δοθεί πολλοί λόγοι για αυτό, από τα υψηλά ακόμα εταιρικά κέρδη μέχρι την υπόσχεση της τεχνητής νοημοσύνης, μέχρι το λεγόμενο Taco trade (σ.σ. από το «Trump Always Chickens Out», δηλαδή «Ο Τραμπ πάντα το βάζει στα πόδια»).

Θα ήθελα, όμως, να προτείνω έναν άλλον λόγο: ο κόσμος απλά δεν έχει καταλήξει σε ένα νέο οικονομικό αφήγημα. Μέχρι να το κάνει αυτό, είναι πιθανόν να μετεωριζόμαστε σε μια περίοδο ανήσυχης στάσης της αγοράς.

Ιστορικά, η πολιτική οικονομία τείνει να καθορίζεται από μεγάλα, σαρωτικά αφηγήματα. Ο μερκαντιλισμός του 18ου αιώνα έδωσε τη θέση του στο laissez-faire του 19ου αιώνα, που τελικά δημιούργησε τον Κεϋνσιανισμό, που με τη σειρά του έδωσε τη θέση του στην επανάσταση Ρήγκαν-Θάτσερ και τη νεοφιλελεύθερη εποχή.

Αλλά σήμερα δεν υπάρχει ένα μοναδικό αφήγημα ως προς το πού βρισκόμαστε, ή τι έρχεται στη συνέχεια. Αντιθέτως, υπάρχουν πολλαπλά ανταγωνιστικά αφηγήματα αναφορικά με την παγκοσμιοποίηση, τον πληθωρισμό, τις κεφαλαιαγορές, τα πολιτικά και την τεχνολογία. Όλα αυτά δημιουργούν ένα είδος φαινομένου Rashomon -τα ίδια δεδομένα και γεγονότα μπορεί να ερμηνευθούν με αντιφατικούς τρόπους από διαφορετικούς συμμετέχοντες της αγοράς.

Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, πως το παγκόσμιο εμπορικό σύστημα αλλάζει συνεχώς. Από το 2017 υπάρχει λιγότερο εμπόριο μεταξύ γεωπολιτικά απόμακρους εταίρους. Μεγάλες οικονομίες πλέον γίνονται «νησιά», όπως το θέτει η εταιρεία συμβούλων Kearney, καθώς εστιάζουν στην εθνική αυτάρκεια, αντί για την παγκόσμια ενοποίηση.

Εν τούτοις, όπως μου είπε Ασιάτης που συμμετείχε σε συνέδριο CEO που παρακολούθησα πριν από δυο εβδομάδες, όλα αυτά «συμβαίνουν σε ένα φάσμα». Αν κάθεσαι στον Ειρηνικό, «υπάρχει περισσότερη παγκοσμιοποίηση απ’ όσο προηγουμένως και πιθανόν θα υπάρξει ακόμα περισσότερη».  

Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της McKinsey για το μεταβαλλόμενο παγκόσμιο εμπόριο, από τους σημερινούς 50 μεγαλύτερους εμπορικούς διαδρόμους, οι 16 θα αναπτύσσονταν δυναμικά ακόμα και εν μέσω αύξησης 10% στους παγκόσμιους δασμούς και αύξησης 60% στους δασμούς στην Κίνα και τη Ρωσία. Αυτοί είναι νέοι δρόμοι που συνδέουν τις αναδυόμενες οικονομίες από την Ινδία στη Μέση Ανατολή.

Ο φαινόμενο Rashomon εκτυλίσσεται και σε εταιρικό επίπεδο. Ο κλάδος στον οποίον δραστηριοποιείται κανείς προφανώς έχει τεράστια σημασία. Αλλά σημασία έχει και το μέγεθος. Η διατάραξη του εμπορίου που προκαλούν οι δασμοί θα είναι απλώς ένας ακόμα ούριος άνεμος για τις μεγάλες εταιρείες, επειδή μπορούν να χρησιμοποιήσουν περισσότερους πόρους απ’ ότι οι μικρότερες για να μετριάσουν τις δυσμενείς επιπτώσεις.

Αρκετοί CEOs και ειδήμονες σε θέματα αλυσίδας προμήθειας με τους οποίους μίλησα πρόσφατα, λένε πως υπήρξε τόση πολλή βελτιστοποίηση στην μεταπανδημική αλυσίδα προμήθειας στις μεγάλες εταιρείες ώστε πολλές θα μπορούν να αντιμετωπίσουν το 80% ή και περισσότερο των πληθωριστικών πιέσεων που σχετίζονται με τους δασμούς, με αυξημένη αποτελεσματικότητα.

Δεν ισχύει το ίδιο για άλλους παίκτες. Η JPMorgan λέει πως οι δασμοί του Ντόναλντ Τραμπ θα κοστίσουν στις μεσαίες αμερικανικές επιχειρήσεις 82 δισ. δολάρια, ή 3% του μισθολογίου τους, που πιθανόν θα σημαίνει απολύσεις και σφιχτότερα περιθώρια. Εν τω μεταξύ, οι οικονομολόγοι ανησυχούν πως πολλές μικρές επιχειρήσεις απλά θα βουλιάξουν.

Αν συμβεί αυτό -και είναι κάτι που τα στελέχη των τοπικών Federal Reserve αρχίζουν να παρακολουθούν- θα είχε με τη σειρά του δυσανάλογη επίπτωση στην απασχόληση και την κατανομή πλούτου στην επαρχία και μικρότερες πόλεις, που έχουν λιγότερους μεγάλους εργοδότες. Αυτό θα επιδείνωνε το φαινόμενο των γεωγραφικών σούπερ σταρ, όπου οι κάτοικοι των πόλεων που εργάζονται για μεγάλες εταιρείες τα πάνε καλά, ενώ οι ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και οι εργαζόμενοι σε περιοχές με λιγότερο πληθυσμό δεν τα πάνε καλά.

Αυτός ο διαχωρισμός είναι μέρος αυτού που πυροδοτεί την ασταθή πολιτική των ΗΠΑ και πολλών άλλων χωρών. Στην Αμερική αυτή τη στιγμή, αυξάνονται τόσο ο δεξιός, όσο και ο αριστερός λαϊκισμός. Αυτοί που πιέζονται στις «κόκκινες» πολιτείες της Αμερικής μπορεί να ψηφίσουν Maga, ενώ οι νεαροί φιλελεύθεροι που δεν αντέχουν οικονομικά τα ενοίκια στη Νέα Υόρκη υποστηρίζουν τον Ζοραν Μαμντάνι, έναν δημοκρατικό σοσιαλιστή που μπορεί να γίνει ο επόμενος δήμαρχος της Νέας Υόρκης.

Υποψιάζομαι πως αυτό το αφήγημα θα το αντιγράψουν στις προεδρικές εκλογές του 2028 αν οι Δημοκρατικοί καταλήξουν να επιλέξουν έναν οικονομικό λαϊκιστή ως υποψήφιό τους -κάτι που έχουν κάθε λόγο να κάνουν δεδομένης της αποτυχίας των κεντρώων, συμπεριλαμβανομένης της Κάμαλα Χάρις. Αλλά αυτή η δυναμική ανοίγει την πόρτα για ακόμα περισσότερη αβεβαιότητα για το μέλλον των ΗΠΑ.

Όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα της Deutsche Bank, οι επενδυτές είναι σχεδόν ισομοιρασμένοι ως προς το αν πιστεύουν στο μέλλον της αμερικανικής εξαίρεσης, ή όχι. Το 44% ήταν αισιόδοξοι, πιστεύοντας πως τελικά καμία άλλη χώρα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί σε ανάπτυξη και δυναμισμό, παρά τα πρόσφατα γεγονότα.

Αλλά το 49% θεωρεί πως η θέση της Αμερικής στον κόσμο θα διαβρωθεί σιγά-σιγά τα επόμενα χρόνια. Το 72% προτιμούν να διακρατούν ευρώ αντί για δολάριο το επόμενο έτος, αν και η αναλογία ήταν 50/50 σε ορίζοντα πέντε ετών.

Σαν να μην ήταν αρκετά αβέβαια όλα αυτά, υπάρχει επίσης και το ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης. Θα δώσει η τεχνολογία ώθηση στην παραγωγικότητα, διατηρώντας υψηλά τα κέρδη και τις τιμές των μετοχών; Θα εκτοπίσει υπερβολικά πολλές θέσεις εργασίας υπερβολικά γρήγορα, οδηγώντας σε υψηλότερη ανεργία και περαιτέρω λαϊκιστικές βίαιες αντιδράσεις; Ή τίποτα από αυτά; Ποιες χώρες και εταιρείες θα κερδίσουν; Αντέχουμε το κόστος ενέργειας και ύδατος;

Δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση σε κανένα από αυτά τα ζητήματα. Ποτέ στην καριέρα μου δεν έχω δει να βρίσκονται ταυτόχρονα σε εξέλιξη τόσοι πολλοί παράγοντες που μπορούν δυνητικά να κινήσουν την αγορά. Το γεγονός πως αυτό δεν αντανακλάται ακόμα στις αγορές δεν σημαίνει πως δεν γίνεται.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation