Το λάθος που κάνει η Ευρώπη στη διαπραγμάτευση με Τραμπ

Αν υπάρχει ένα πράγμα που έχει κάνει ο δασμολογικός βανδαλισμός του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, αυτό είναι πως έκανε stress test στην ικανότητα των εμπορικών εταίρων να χαράσσουν και να ασκούν με ταχύτητα εμπορική πολιτική.

Η τελευταία που δέχθηκε αυτή την πίεση είναι η ΕΕ, που αντέδρασε έκπληκτα προσβεβλημένη το περασμένο Σαββατοκύριακο όταν ο Τραμπ απείλησε ξαφνικά τις εξαγωγές της με δασμό 30%.

Αυτή η τελευταία εβδομάδα μας έχει δείξει μια περίπτωση όπου η μηχανή της εμπορικής πολιτικής της ΕΕ δούλεψε με επιμονή και ακρίβεια. Αποκάλυψε επίσης μια μάλλον πιο σημαντική περίπτωση στην οποία παραπαίει, με τις αδυναμίες στη θεσμική δομή της να συνοδεύονται από μια αδυναμία να φανταστούν το πώς θα ξεπεραστούν.

Πρώτον, τα μετρίως καλά νέα. Μετά από σχεδόν δέκα χρόνια διαπραγματεύσεων, οι Βρυξέλλες πέτυχαν μια «πολιτική συμφωνία» με την Ινδονησία για μια διμερή εμπορική συμφωνία. Αυτό θα διευρύνει περαιτέρω την ευρωπαϊκή παρουσία στην ανατολική Ασία.

Τέτοιες ανακοινώσεις μπορεί να καλύψουν μεγάλο μέρος των συνεχιζόμενων κενών στις διαπραγματευτικές θέσεις με θετικές φιλοδοξίες, αλλά μια πολιτική συμφωνία δημιουργεί έναν βαθμό προσδοκίας που γενικά οδηγεί στην πραγματικότητα.

Θα κάνω μια επιπόλαιη πρόβλεψη εδώ, αλλά υποψιάζομαι πως η συμφωνία της ΕΕ θα κάνει περισσότερα για τη μακροπρόθεσμη οικονομική εμπλοκή της Ευρώπης στην Ινδονησία απ’ ότι η προτεινόμενη συμφωνία του Τραμπ με την Τζακάρτα αυτήν την εβδομάδα για τις ΗΠΑ. Η εκδοχή των ΗΠΑ (στη συνήθη μη δεσμευτική βάση) έδωσε στις αμερικανικές εξαγωγές πρόσβαση με μηδενικούς δασμούς στην αγορά της Ινδονησίας, ενώ χρεώνει δασμό 19% στα αγαθά που έρχονται από εκεί.

Η συμφωνία της ΕΕ αντανακλά τον παραδοσιακό εμπορικό της μηχανισμό σε δράση: μια εντολή διαπραγμάτευσης από τα κράτη μέλη, την οποία επιδιώκει η Επιτροπή σε πολυετείς επίπονα λεπτομερείς διαπραγματεύσεις.

Όταν η ΕΕ είχε ένα πρόβλημα με την Ινδονησία, υπό τη μορφή των περιορισμών της χώρας στις εξαγωγές μεταλλεύματος νικελίου για να αναπτύξει τη δική της βιομηχανία επεξεργασίας, ενεπλάκη μέσω της βραδείας και λεπτομερούς διαδικασίας υπόθεσης στον ΠΟΕ.

Η ΕΕ ανακαλύπτει, όμως, πως αυτή η προσέγγιση της διαπραγμάτευσης και αντιδικίας δεν είναι αποτελεσματική με τον Τραμπ. Έγραψα και προτού εκλεγεί ο Τραμπ πως το να προσπαθήσει κανείς να ασχοληθεί ορθολογικά μαζί του στο εμπόριο θα είναι σαν να παίζει σκάκι με έναν θυμωμένο ρινόκερο. Αυτό αποδείχθηκε μια άβολα ακριβής μεταφορά.

Κάποιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι φαίνεται πως δυσκολεύονται να κατανοήσουν πως η έμφυτη αντιπάθεια του Τραμπ για την ΕΕ είναι λόγω αρχών. Το μπλοκ είναι όλα αυτά που δεν είναι ο ίδιος: υπερεθνικό, νομικίστικο, πολυμερές και κοινωνικά προοδευτικό -ή, όπως ίσως το αποκαλούσε ο ίδιος, «woke». Δεν θα έπρεπε να αποτελέσει σοκ για τις Βρυξέλλες πως οι διαπραγματευτές της ΕΕ προσπάθησαν να συνεργαστούν με τους συνομιλητές τους επί εβδομάδες με τον συνήθη μετρημένο και επαναληπτικό τρόπο τους και παρόλα αυτά δέχθηκαν πλήγμα με την απειλή των δασμών. 

Κατά τη διάρκεια της πρώτης διακυβέρνησης του Τραμπ, ο τότε πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ κινήθηκε με ταχύτητα (και χωρίς εντολή των κρατών μελών) για να εκτονώσει τις απειλές για δασμούς, ξεγελώντας τον πρόεδρο με εικονικές προσφορές για την αγορά σόγιας και υγροποιημένου φυσικού αερίου. Ήταν ένα έξυπνο τέχνασμα, αλλά η αντιπάθεια του Τραμπ για την ΕΕ σημαίνει ότι μια παρόμοια προσέγγιση μπορεί να μην λειτουργήσει ξανά.

Η ΕΕ επιδεικνύει επίσης επί του παρόντος μια από τις ανώφελες παραδόσεις της, μια υπερβολική εμμονή με την αυτοκινητοβιομηχανία της. Είναι μια παλιά και συχνά επαναλαμβανόμενη ρήση των Βρυξελλών, αλλά είναι δυσάρεστα αληθινή: η εμπορική πολιτική της ΕΕ καθορίζεται από τη Γερμανία, η γερμανική εμπορική πολιτική καθορίζεται από τη μεταποίηση, η γερμανική μεταποίηση καθορίζεται από την αυτοκινητοβιομηχανία και επομένως η εμπορική πολιτική της ΕΕ καθορίζεται τελικά από τη... Volkswagen.

Η Κομισιόν προσπάθησε να πει στον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς τον περασμένο μήνα ότι η πολύτιμη αυτοκινητοβιομηχανία του δεν θα μπορούσε να βγει αλώβητη από την επαφή με τον Τραμπ, αλλά το παλιό ένστικτο νίκησε. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Βρυξελλών και Ουάσινγκτον επικεντρώνονται αυτή τη στιγμή σε μια εκτυφλωτικά περίπλοκη αμφίδρομη συμφωνία για το εμπόριο αυτοκινήτων που επινοήθηκε από την πλευρά της ΕΕ και η οποία δυσκολεύεται να βρει πρόσφορο έδαφος στην Ουάσινγκτον.

Το κυριολεκτικό είναι και μεταφορικό: η ΕΕ κατασκευάζει με ακρίβεια σχεδιασμένα οχήματα του εμπορικού δικαίου μόνο και μόνο για να διαπιστώσει ότι βρίσκεται σε ντέρμπι κατεδάφισης με τον Τραμπ στο τιμόνι ενός monster truck.

Εν τω μεταξύ, η ΕΕ ανέβαλε το ένα πράγμα που μπορεί να εντυπωσιάσει τον Τραμπ -το πακέτο των αντίμετρων που είχε προετοιμάσει για την Τρίτη- σε μια προσπάθεια να αφήσει τις διαπραγματεύσεις να εξελιχθούν. Τα μετριοπαθή και αναλογικά αντίποινα μόνο μετά την αποτυχία της διαπραγμάτευσης, αντί να χτυπήσουν τις ΗΠΑ σκληρά και γρήγορα, δεν πρόκειται να εντυπωσιάσουν τον Αμερικανό πρόεδρο.

Το να μην κάνουμε τίποτα και να παρακολουθούμε τους δασμούς του Τραμπ να βλάπτουν την αμερικανική οικονομία θα ήταν επίσης μια απολύτως λογική στρατηγική, αλλά ο φόβος για το πλήγμα στις εξαγωγές αυτοκινήτων εμποδίζει κάτι τέτοιο.

Μια ΕΕ που μαθαίνει να κάνει κάτι για πρώτη φορά με ταχύτητα δεν είναι γενικά ένα αντιπροσωπευτικό θέαμα. Στο μυαλό μας έρχονται αναπόφευκτα η άθλια αντίδραση στην κρίση δημόσιου χρέους της ευρωζώνης από το 2010 και μετά ή οι πρώτοι μήνες της βιασύνης για την προμήθεια εμβολίων κατά της Covid μετά την έναρξη της πανδημίας.

Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις που θα μπορούσε να ακολουθήσει στις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, αλλά προς το παρόν δεν ακολουθεί καμία από αυτές με ενότητα και σιγουριά. Ο Τραμπ είναι απίθανο να εντυπωσιαστεί ή να πτοηθεί από όσα έχει δει μέχρι στιγμής.

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation