Το ευρωπαϊκό στυλ ποδοσφαίρου και ο Ρεχάγκελ

Ο 65χρονος Γερμανός είναι ένα τυπικό δείγμα μεταπολεμικού Δυτικογερμανού υπέρμαχου της συλλογικής δουλειάς. Ως προπονητής για δεκαετίες στη Γερμανία προτιμούσε τους συλλογικούς παίκτες, η προσωπικότητα των οποίων αναλυόταν από τη γυναίκα του κατά τη διάρκεια δείπνου στην οικία Ρεχάγκελ... H νίκη της Ελλάδας την Κυριακή επί της Πορτογαλίας ήταν η μεγαλύτερη ύστερα από τον Τρωικό Πόλεμο.

Δημοσιεύθηκε: 5 Ιουλίου 2004 - 15:33

Κανείς δεν αμφιβάλλει πως το ποδόσφαιρο είναι φορέας πολιτιστικών αξιών. Στο πλαίσιο αυτό το ”θαύμα της Λισαβόνας” πιστώνεται κατά πολύ στις αξίες του προπονητή της Εθνικής Ελλάδας Ότο Ρεχάγκελ. Στο καθαρά αθλητικό κομμάτι του, ωστόσο, η Ελλάδα αντιμετωπίζεται ως κομμάτι μιας συντελούμενης ποδοσφαιρικής επανάστασης και η UEFA μελετά αλλαγές. Δύο ενδιαφέροντα άρθρα της ηλεκτρονικής έκδοσης των ”Financial Times”.

* Το ευρωπαϊκό στυλ ποδοσφαίρου και ο Ρεχάγκελ

του Simon Cuper

”Κανείς δεν στοιχημάτιζε υπέρ της Ελλάδας”, τονίζει ο Graham Sharp του γραφείου στοιχημάτων William Hill. ”Μόνο ένας το έκανε, θα πάρει 340.000 στερλίνες και του αξίζουν, γιατί ήταν ο μόνος που πίστεψε πως είχαν ελπίδα να κερδίσουν το τουρνουά”.

Δεν αποτελεί έκπληξη. Πριν φθάσει η Ελλάδα στο Euro 2004 δεν έπαιζε καλό ποδόσφαιρο. Δύο φορές που κατάφεραν να προκριθούν σε μεγάλο τουρνουά, το μετάνιωσαν. Είχα παρακολουθήσει τις προπονήσεις τους κοντά στη Βοστώνη, στο Μουντιάλ του 1994. Κάποιος εκτός ομάδας καθόταν στο τέρμα, ενώ οι υπόλοιποι σούταραν χωρίς όρεξη στους θάμνους.

Ξόδεψαν τον περισσότερο χρόνο σε συνεστιάσεις με Ελληνοαμερικάνους στη νότια ακτή των ΗΠΑ, αν και βρήκαν λίγο χρόνο για να διαλυθούν σε τρία παιχνίδια. Η νίκη τους την Κυριακή επί της Πορτογαλίας ήταν η μεγαλύτερη μετά τον Τρωικό Πόλεμο. Αυτή είναι η ιστορία της ανάπτυξης της Ευρώπης.

Ο προπομπός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Χάλυβα και Κάρβουνου, ιδρύθηκε το 1951 με έξι μέλη: Δυτική Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία, Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο. Για τα επόμενα 50 χρόνια οι χώρες αυτές κυριαρχούσαν στα παγκόσμια και ευρωπαϊκά κύπελλα, εκτός του Λουξεμβούργου. Αυτές οι έξι χώρες έπαιζαν ένα πειθαρχημένο, συλλογικό, ”ολοκληρωμένο” ποδόσφαιρο.

Καλύτεροι όλων ήταν οι Δυτικογερμανοί. Από τις στάχτες του 1945 είχε προκύψει μια νέα χώρα χάρη στις γερμανικές αρετές της σκληρής δουλειάς, της πειθαρχίας και του συλλογικού πνεύματος. Έτσι ακριβώς έπαιζαν και ποδόσφαιρο, συνδυάζοντας και το ναζιστικό ”kampfgeist” ή αλλιώς μαχητικό πνεύμα, που κανείς δεν θέλησε να ξεριζώσει από το ποδόσφαιρο. Ο Sepp Herberger, προπονητής της γερμανικής ομάδας επί Χίτλερ, παρέμεινε στη θέση αυτή μέχρι το 1964.

Οι χώρες που βρίσκονται στα όρια της Ευρώπης πλησίασαν σταδιακά την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, αλλά άργησαν να υιοθετήσουν το ευρωπαϊκό στυλ ποδοσφαίρου. Οι χώρες του Νότου –Ελλάδα, Πορτογαλία- έπαιζαν ένα ανούσιο, ατομικό παιχνίδι, ενώ οι Άγγλοι παρέμειναν ”κολλημένοι” στο παιχνίδι του τύπου ”κλωτσώ και τρέχω”. (kick and rush).

Στους δημοσιογραφικούς χώρους του Euro 2004, ανάμεσα σε χιλιάδες δημοσιογράφους που έτρεχαν για το ρεπορτάζ, μπορούσατε να δείτε τα απομεινάρια αυτής της εποχής: Έναν παχουλό, γκρινιάρη Βρετανό δημοσιογράφο, ονόματι Graham Taylor.

O κ. Taylor είναι ο άνθρωπος που βοήθησε, χωρίς να το θέλει, στην απόρριψη του αγγλικού στυλ ποδοσφαίρου. Σαν προπονητής της Εθνικής Αγγλίας στις αρχές της δεκαετίας του ’90 χρησιμοποίησε αυτή τη μέθοδο (που καταλήγει σε προβλέψιμες σέντρες) για να αποτύχει να προκριθεί στο Μουντιάλ του 1994. Μετά το 1994 οι Άγγλοι άλλαξαν το στυλ τους σε πιο ευρωπαϊκό και αυτή τη στιγμή προπονητής της Εθνικής τους είναι ένας Σουηδός.

Οι νότιες χώρες ακολούθησαν ανάλογες πορείες. Η Τουρκία κατά τη δεκαετία του ’80 άρχισε να ”εισάγει” Γερμανούς προπονητές και μέχρι το 2002 κατείχαν το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο τόσο ώστε να διασφαλίσουν την τρίτη θέση στο Μουντιάλ. Ο Γερμανός τεχνικός της Εθνικής Ελλάδας λέγεται Ότο Ρεχάγκελ.

Ο 65χρονος Γερμανός είναι τυπικό δείγμα μεταπολεμικού Δυτικογερμανού υπέρμαχου της συλλογικής δουλειάς. Ως προπονητής για δεκαετίες στη Γερμανία προτιμούσε τους συλλογικούς παίκτες, η προσωπικότητα των οποίων αναλυόταν από τη γυναίκα του κατά τη διάρκεια δείπνου στην οικία Ρεχάγκελ.

Παντού προσπαθούσε να χτίσει έναν οργανισμό. Όταν απολύθηκε από προπονητής της Armenia Bielefeld είχε πει: ”Τουλάχιστον χάρη σε μένα υπάρχει τουαλέτα στο προπονητήριο”. Όταν μετέπειτα πήγαινε με άλλες ομάδες στο Bielefeld, πάντοτε ζητούσε να πάει στη συγκεκριμένη τουαλέτα.

Αυτές τις ημέρες ο Ρεχάγκελ κάνει δηλώσεις όπως: ”Τώρα που προπονώ την Ελλάδα, θέλω να κάνω μια φιλοσοφική τοποθέτηση. Παρακαλώ καταγράψτε την: Ο άνθρωπος δεν χρειάζεται τίποτε περισσότερο από τους άλλους ανθρώπους”. Σίγουρα οι Έλληνες παίκτες, οι οποίοι πριν από τον Ρεχάγκελ δεν πρέπει να είχαν ακούσει ποτέ για συλλογικό πνεύμα, τώρα κηρύττουν τη συλλογική αντίληψη.

”Ήμασταν πολύ καλά οργανωμένοι” έλεγε ο Ζήσης Βρύζας μετά τη νίκη επί της Γαλλίας. ”Δεν υπήρχε κακό κλίμα στα αποδυτήρια” προσθέτει ο Νίκος Νταμπίζας. Η Ελλάδα έπαιξε το πιο οργανωμένο ποδόσφαιρο στο Euro 2004.

Φυσικά ο Γερμανός πιστώνεται μεγάλο μέρος της μεγάλης πορείας και απολαμβάνει τη γενική αποδοχή και τις ζητωκραυγές της κοινής γνώμης. ”Είναι τρελός ο Γερμανός” φωνάζουν, καταλαβαίνοντας την τεράστια αλλαγή που έφερε.

Ο Ρεχάγκελ το αποκαλεί ”μαθαίνοντας από το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο” - κώδικας για την οργάνωση του συστήματος. Για την Ελλάδα η επόμενη στάση είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας.

* Η Ελλάδα, κομμάτι μιας ποδοσφαιρικής επανάστασης

του Jonathan Wilson στη Λισσαβόνα

Στη Λισσαβόνα συντελείται το επόμενο βήμα της ποδοσφαιρικής επανάστασης. Το τελευταίο Μουντιάλ δεν ήταν κάτι εξωπραγματικό: η παγκόσμια τάξη πραγμάτων αλλάζει και το ποδόσφαιρο βρίσκεται ξαφνικά σε έναν ωκεανό από απρόβλεπτες καταστάσεις.

Όλοι περίμεναν την Πορτογαλία στον τελικό της Κυριακής, κάτι που δεν συνέβη με την Ελλάδα. Η εθνική ομάδα της χώρας δεν είχε κερδίσει ποτέ σε μεγάλη διοργάνωση και κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων εβδομάδων κατάφερε το πρωτοφανές, να κερδίσει τόσο την κάτοχο του τροπαίου όσο και τη διοργανώτρια χώρα. Ξαφνικά, δεν υπάρχει ιερό και όσιο.

Αυτό ακριβώς είναι το παράδοξο. Όλοι χαίρονται όταν ένας Δαβίδ καταβάλει έναν Γολιάθ, αλλά όταν υπάρχουν πολλές εκπλήξεις σε μια διοργάνωση, υποβαθμίζεται, όπως έγινε με το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2002. Υπάρχει κάτι όμορφο όταν προχωρούν χώρες όπως η Σενεγάλη και η Τουρκία, αλλά είναι άσχημο όταν μια μέτρια ομάδα, όπως η Γερμανία, φθάνει στον τελικό έχοντας ξεπεράσει τη Σαουδική Αραβία, την Παραγουάη, τις ΗΠΑ, τη Νότιο Κορέα και τίποτε περισσότερο.

Το Euro 2004 δεν είχε τέτοιες ανωμαλίες, αλλά δεν ανταποκρίθηκε στα πρότυπα που τέθηκαν κατά τη διάρκεια του Euro 2000. Δεν υπήρξε ούτε ένα παιχνίδι που να συγκριθεί σε ποιότητα με τον ημιτελικό Γαλλίας -Ισπανίας προ τετραετίας.

Για να είναι σπουδαία μια διοργάνωση, πρέπει να είναι σπουδαίοι οι μεγάλοι παίκτες και αυτό δεν έγινε. Ο Φραντσέσκο Τότι, ο Κριστιάν Βιέρι, ο Τιερί Ανρί, ο Ρομπέρ Πιρές, ο Ντέιβιντ Μπέκαμ, ο Ραούλ δεν έκαναν αισθητή την παρουσία τους. Από τη φοβερή ομάδα της Ρεάλ Μαδρίτης μόνο ο Λουίς Φίγκο έπαιξε σύμφωνα με τις δυνατότητές του, αλλά μόνο αφού υπέστη την ντροπή της αλλαγής του από τον Ποστίγκα στο ματς εναντίον της Αγγλίας.

Οπότε οι δάφνες πήγαν στην Ελλάδα. Μια ομάδα πειθαρχημένη και γυμνασμένη, αλλά συνηθισμένη. Ξεπέρασαν αρκετές ποιοτικές ομάδες και δεν μπορεί να υποβαθμιστεί η επιτυχία τους, αλλά το ποδόσφαιρο που παίζουν δεν ενθουσιάζει. Αυτό είναι ένα ακόμη παράδοξο, καθώς αυτή η διοργάνωση έθεσε σε ισχύ τις αλλαγές των κανονισμών που ακολούθησαν το θέατρο κυνικότητας του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος της Ιταλίας, το 1990.

Οι ομάδες που προσπάθησαν απλώς να διατηρηθούν στη ζωή –η Αγγλία εναντίον της Γαλλίας και της Πορτογαλίας, για παράδειγμα- δέχθηκαν γκολ στο τέλος του παιχνιδιού. Τα συνεχιζόμενα προβλήματα των Αγγλων και η πτώση του ιταλικού και του γερμανικού ποδοσφαίρου έχουν σχέση με τη δημιουργία ενός νέου ποδοσφαιρικού κλίματος, στο οποίο δεν χωρούν η κυνικότητα του κατενάτσιο και το σκληρό παιχνίδι.

Η Ελλάδα διαφέρει από την άποψη ότι έπαιξε man to man και δεν στήθηκε ολόκληρη πίσω από την μπάλα. Αναμφισβήτητα, η άνοδός τους αποτελεί μέρος μιας γενικότερης τάσης.

Με τους μισούς της παίκτες να αγωνίζονται στα κορυφαία πρωταθλήματα της Αγγλίας, της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Γαλλίας, η Ελλάδα βελτίωσε το ποδόσφαιρό της. ”Αποτελεί ειρωνεία το ότι οι μεγαλύτερες χώρες με τα περισσότερα χρήματα βελτιώνουν τους παίκτες των μικρότερων χωρών, οπότε σε επίπεδο χωρών τους βρίσκουν μπροστά τους”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Αρσέν Βεγκέρ, προπονητής της Arsenal.

Οι υπεύθυνοι της UEFA και οι χορηγοί έχουν θορυβηθεί τόσο πολύ –έχουν πολύ περισσότερα να κερδίσουν από την ευημερία της Αγγλίας, παρά της Ελλάδας- που θα συναντηθούν τις επόμενες μέρες στο Ταλίν, για να συμφωνήσουν πώς θα μπορέσουν να περιορίσουν τους ξένους παίκτες στις εγχώριες διοργανώσεις.

© The Financial Times Limited 2004. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation