Οι κρίσιμοι κωδικοί που εκτοξεύουν το πρωτογενές πλεόνασμα

Επιπλέον φόρους 2 δισ. ευρώ έφεραν στον κρατικό προϋπολογισμό, στο οκτάμηνο του 2025, η ακρίβεια και συγκεκριμένα η υπεραύξηση των εισπράξεων από τον ΦΠΑ καθώς και η φορολογία των εισοδημάτων (φυσικών και νομικών προσώπων), με αιχμή την επιβολή (δικαίως ή αδίκως) αντικειμενικών κριτηρίων σε εκατοντάδες χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους.

Ο πληθωρισμός συνεχίζει να διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο στην ενίσχυση των εισπράξεων από τον ΦΠΑ, δεδομένου ότι οι σκέψεις για τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας δεν ευοδώθηκαν τελικώς, λόγω του τεράστιου ρίσκου που συνεπάγεται το μέτρο για τη δημοσιονομική σταθερότητα.

Το πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού υπερέβη κατά 793 εκατ. ευρώ την πρόβλεψη του προϋπολογισμού και διαμορφώθηκε την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου τρέχοντος έτους στα 5,73 δισ. ευρώ, εξαιρουμένων των ετεροχρονισμένων εισπράξεων. Με τις εν λόγω εισπράξεις, το πρωτογενές αποτέλεσμα ανέρχεται σε 8,5 δισ. ευρώ, με προοπτική να ξεπεράσει στο σύνολο του έτους τα 10 δισ. ευρώ, σημειώνοντας νέο ρεκόρ.

Τα οριστικά στοιχεία για την εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού δείχνουν ότι το συνολικό ύψος των εισπράξεων του Δημοσίου από φόρους αυξήθηκε κατά 3,5 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024 και κατά 2 δισ. ευρώ σε σύγκριση με την πρόβλεψη του φετινού προϋπολογισμού για την ίδια περίοδο. Ενώ είχε προβλεφθεί η είσπραξη επιπλέον φορολογικών εσόδων ύψους 1,5 δισ. ευρώ, τελικά εισπράχθηκαν επιπλέον έσοδα από φόρους 3,5 δισ. ευρώ.

Μεταξύ των άλλων (όπως η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών) τρεις είναι οι παράγοντες που έκαναν τη μεγάλη διαφορά στα φορολογικά έσοδα:

*Η μη τιμαριθμοποίηση της κλίμακας φορολογίας εισοδήματος για πάνω από 4.000.000 μισθωτούς και συνταξιούχους. Τούτο συνεπάγεται ότι οι όποιες αυξήσεις χορηγούνται στα φορολογητέα ποσά μηνιαίων αποδοχών, μέσω της εισοδηματικής πολιτικής, υπερφορολογούνται, καθώς, σε κάθε περίπτωση, το φορολογητέο ποσό με την αύξηση που λαμβάνει ανεβαίνει σε υψηλότερο φορολογικό κλιμάκιο, όπου ο συντελεστής φόρου είναι σημαντικά αυξημένος.

*Η επιβολή των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης για περισσότερους από 400.000 αυτοαπασχολούμενους, για δεύτερη συνεχή χρονιά και με χειρότερους όρους σε σύγκριση με πέρυσι. Το σύστημα τεκμαρτής φορολόγησης οδηγεί σε αυξημένα φορολογητέα εισοδήματα προσδιορισμένα με τεκμαρτό τρόπο, ανεξάρτητα από την πραγματική οικονομική κατάσταση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (περιορισμένα κέρδη ή ακόμα και απώλειες).

Υπενθυμίζεται ότι με βάση το σύστημα των αντικειμενικών κριτηρίων, το ύψος του φορολογητέου εισοδήματος κάθε ατομικής επιχείρησης υπολογίζεται κατά τεκμήριο με βάση τον ετήσιο κατώτατο μισθό του ιδιωτικού τομέα, ο οποίος κάθε χρόνο αυξάνεται. Έτσι, εκατοντάδες χιλιάδες ατομικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις υποχρεώθηκαν και φέτος να πληρώσουν φόρους εισοδήματος αυξημένους σε σύγκριση με πέρυσι, λόγω υποχρεωτικής δήλωσης αυξημένων τεκμαρτών εισοδημάτων.

*Η διατήρηση των συντελεστών ΦΠΑ στα υψηλά επίπεδα του 13% και του 24% και η επιβολή τους επί συνεχώς αυξανόμενων τιμών σε βασικά προϊόντα και υπηρεσίες. Το πρόβλημα οξύνεται και λόγω της ακρίβειας και των φαινομένων αισχροκέρδειας, που επιβαρύνουν περαιτέρω τους προϋπολογισμούς των νοικοκυριών.

Η διατήρηση των συντελεστών ΦΠΑ σε υψηλά επίπεδα -σε συνδυασμό και με τον περιορισμό της φοροδιαφυγής λόγω ηλεκτρονικών συναλλαγών- συντηρεί και το… αφήγημα για μεγάλη μείωση του λεγόμενου «κενού» ΦΠΑ τα τελευταία χρόνια.

Η εικόνα των εσόδων

- Τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού από φόρους ανήλθαν στο οκτάμηνο σε 46,519 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση κατά 2,042 δισ. ευρώ ή 4,6% έναντι της πρόβλεψης για την ίδια περίοδο.

- Οι εισπράξεις από τους φόρους εισοδήματος ανήλθαν σε 17,306 δισ. ευρώ σημειώνοντας αύξηση κατά 1,135 δισ. ευρώ έναντι της πρόβλεψης του προϋπολογισμού. Ειδικά τα έσοδα από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων ήταν αυξημένα κατά 828 εκατ. ευρώ.

- Τα έσοδα από τον ΦΠΑ ανήλθαν σε 18,185 δισ. ευρώ και ήταν αυξημένα έναντι του στόχου κατά 507 εκατ. ευρώ.

- Τα έσοδα των Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης ανήλθαν σε 4,857 δισ. ευρώ και είναι αυξημένα έναντι του στόχου κατά 83 εκατ. ευρώ.

- Τα έσοδα των φόρων ακίνητης περιουσίας ανήλθαν σε 1,983 δισ. ευρώ και είναι αυξημένα έναντι του στόχου κατά 73 εκατ. ευρώ.

Κατά τα λοιπά, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΓΛΚ, την περίοδο Ιανουαρίου - Αυγούστου 2025:

- Tο ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού (των συνολικών εσόδων αφαιρουμένων των επιστροφών φόρου) ανήλθε σε 48,458 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 184 εκατ. ευρώ ή 0,4% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2025. Ειδικά, τα καθαρά έσοδα από φόρους (τα φορολογικά έσοδα που απομένουν μετά την αφαίρεση των επιστροφών φόρου) εμφανίζονται αυξημένα κατά 1,357 δισ. ευρώ έναντι της πρόβλεψης του προϋπολογισμού. Ωστόσο, ποσό ύψους 342 εκατ. ευρώ φορολογικών εσόδων του πρώτου διμήνου προσμετράται δημοσιονομικά στο έτος 2024.

- Τα συνολικά έσοδα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων ανήλθαν σε 2,692 δισ. ευρώ, μειωμένα κατά 393 εκατ. ευρώ από τον στόχο (3,085 δισ. ευρώ), που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2025.