Ταμείο Ανάκαμψης: Αρχίσαν τα... ευρωπαϊκά όργανα για τις καθυστερήσεις

Σε αγώνα δρόμου θα πρέπει να αποδυθεί η κυβέρνηση για να μη χαθούν πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης. «Πρέπει να τρέξουμε μέσα σε έναν χρόνο όσο δεν τρέξαμε τα προηγούμενα τέσσερα», σημειώνει αξιωματούχος των Βρυξελλών, ο οποίος είναι επιφορτισμένος με τις συζητήσεις με την ελληνική πλευρά για την προώθηση του προγράμματος.

Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει:

• Το χρονικό πλαίσιο για ελληνική κυβέρνηση είναι ασφυκτικό. Μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, θα πρέπει να έχει υποβάλει το σχέδιο αναθεώρησης, προκειμένου να εγκριθεί από το Ecofin του Δεκεμβρίου. Ενώ, στο τέλος Αυγούστου του 2026, που λήγει η ισχύς του Ταμείου Ανάκαμψης, θα πρέπει να έχουν υλοποιηθεί τα πάντα. Έργα που δεν πρόκειται να ολοκληρωθούν εγκαίρως θα πρέπει να απενταχθούν για να υποκατασταθεί ο χώρος από την αύξηση προϋπολογισμού των υφιστάμενων, προκειμένου εντός χρονοδιαγράμματος.
• Είναι πολύ σημαντικό, έργα που έχουν προβλήματα να απενταχθούν και να μεταφερθούν σε κάποιο άλλο χρηματοδοτικό σχήμα όπως το ΕΣΠΑ. Σε αντίθετη περίπτωση θα χρηματοδοτηθούν από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.
• «Διανύουμε το τελευταίο μίλι». «Είναι η τελευταία ευκαιρία να υποκατασταθούν επενδύσεις».
• Σε περίπτωση που αλλάξει η δομή του Ταμείου Ανάκαμψης αργότερα, τα έργα που θα βγουν κινδυνεύουν να μείνουν χωρίς χρηματοδότηση γιατί δεν μπορούν να ενταχθούν -επί παράδειγμα στο ΕΣΠΑ κατά το ήμισυ- γιατί κάτι τέτοιο θα συνιστούσε double funding (διπλή χρηματοδότηση) και δεν επιτρέπεται, σύμφωνα με τους ενωσιακούς κανόνες.

Η ευρωπαϊκή πλευρά, θεωρεί εφικτό να μη χαθούν κονδύλια αν όλες οι διαδικασίες εφαρμοστούν στο εξής κατά γράμμα.

Στο σκέλος των επιδοτήσεων εκκρεμούν ακόμα 5,5 δισ. ευρώ και 6 δισ. ευρώ στα δάνεια, ενώ -μέχρι στιγμής- έχει πραγματοποιηθεί το 70% των μεταρρυθμίσεων.

Πάντως, ειδικά στο σκέλος των δανείων, το πιθανότερο είναι ότι τα κονδύλια δεν θα εξαντληθούν, λόγω και της περιορισμένης ζήτησης από την πλευρά -κυρίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Προβλήματα

Σύμφωνα με τον Ευρωπαίο αξιωματούχο, λόγω κυρίως κυβερνητικών χειρισμών, προβλήματα εντοπίζονται σε έργα τα οποία αφορούν στην κοινωνική κατοικία (social housing), στην υγεία όπου 18 ανακαινίσεις νοσοκομείων καθυστερούν όπως και 156 κέντρα πρωτοβάθμιας υγείας αλλά και στην ενέργεια (πρόκειται για έργα CCS (Carbon Capture and storage) που αφορούν στη δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα από βιομηχανίες και την αποθήκευσή του στο υπέδαφος και συγκεκριμένα σε εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου ή αερίου).

Αναθεώρηση

Εν τω μεταξύ, χαμηλότερα βάζει τον πήχη των επενδυτικών δαπανών για το 2026 το προσχέδιο του προϋπολογισμού, το οποίο κατατίθεται στη Βουλή τη Δευτέρα 6 Οκτωβρίου. Η αρχική πρόβλεψη για αύξηση 8,4% περιορίζεται πλέον στο 5,7%. Για το 2026, πάντως, οι προβλέψεις είναι πιο αισιόδοξες με το οικονομικό επιτελείο να προσβλέπει σε άλμα της τάξης του 10,2%.

Η υποβάθμιση των στόχων για τα έργα δεν αποτελεί πλέον έκπληξη, καθώς σύμφωνα με την έκθεση προόδου που υποβλήθηκε στις Βρυξέλλες τον Απρίλιο, ο ρυθμός αύξησης των ακαθάριστων επενδύσεων παγίου κεφαλαίου για το 2024 μειώθηκε στο 4,5%, πολύ χαμηλότερα από το 6,7% που προέβλεπε ο προϋπολογισμός του 2025 και κάτω από το 9,1% που εκτιμούσε το Πρόγραμμα Σταθερότητας του 2024. Αντίστοιχα και οι εκτιμήσεις για το 2025 έχουν υποστεί διαδοχικές μειώσεις, από το 14,4% που προέβλεπε το Μεσοπρόθεσμο Διαρθρωτικό Σχέδιο, στο 8,4% και πλέον στο 5,7%, αναδεικνύοντας το βάθος του χρηματοδοτικού κενού.

Οι καθυστερήσεις στην εκταμίευση των κονδυλίων προς τον ιδιωτικό τομέα και η περιορισμένη ρευστότητα έχουν αρχίσει να αφήνουν αποτυπώματα στα οικονομικά μεγέθη. Από τα 36 δισ. ευρώ που δικαιούται συνολικά η χώρα από το Ταμείο Ανάκαμψης, μόλις 10 δισ. έχουν φτάσει στους τελικούς δικαιούχους.

Η κυβέρνηση βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με την Κομισιόν για τη νέα αναθεώρηση του «Ελλάδα 2.0», με στόχο να εντοπιστούν έγκαιρα τα έργα που δεν πρόκειται να ολοκληρωθούν εντός χρονοδιαγράμματος και να εξασφαλιστεί η χρηματοδότησή τους από εναλλακτικές πηγές, όπως το ΕΣΠΑ ή το εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, που για το 2026 προβλέπει αύξηση δαπανών κατά 14,5% στα 17 δισ. ευρώ.

Στο μικροσκόπιο μπαίνουν 194 ορόσημα (182 από το σκέλος των επιχορηγήσεων και 12 από τα δάνεια) για τα οποία θα εξεταστεί αναδιατύπωση ή αντικατάσταση, εφόσον δεν είναι εφικτή η επίτευξης τους έως τον Σεπτέμβριο του 2026, οπότε λήγει το Ταμείο Ανάκαμψης. Υπενθυμίζεται ότι στα τέλη Ιουνίου είχε εγκριθεί από τις Βρυξέλλες η πρώτη αναθεώρηση που περιλάμβανε αλλαγές σε 108 ορόσημα του ελληνικού σχεδίου.