Ραγδαία αύξηση καταγράφεται στους εργαζόμενους συνταξιούχους

Σχεδόν 250.000 συνταξιούχοι εξακολουθούν να εργάζονται, με αποτέλεσμα να αλλάζει σταδιακά η εικόνα στο ασφαλιστικό. Πλέον, ο αριθμός είναι πενταπλάσιος σε σχέση με τους μόλις 35.000 που δήλωναν απασχόληση πριν από την κατάργηση της «ποινής» που οδηγούσε σε περικοπή της σύνταξης.

Η θεαματική αυτή αύξηση αποδίδεται στην πλήρη άρση των αντικινήτρων που ίσχυαν μέχρι πρότινος. Η μείωση σύνταξης κατά 60% που είχε θεσπιστεί με τον νόμο Κατρούγκαλου το 2016, αντικαταστάθηκε πρώτα από ποινή 30% (νόμος Βρούτση, 2020) και τελικά καταργήθηκε πλήρως με τον νόμο Γεωργιάδη (5078/2023). Στη θέση της επιβλήθηκε ένας ειδικός πόρος υπέρ ΕΦΚΑ – 10% επί των μηνιαίων αποδοχών για τους μισθωτούς και μισή εισφορά κύριας σύνταξης για τους αυτοαπασχολούμενους.

Βέβαια, περίπου οι μισοί από τους εργαζόμενους συνταξιούχους καταβάλλουν σήμερα αυτή την εισφορά, ενώ οι υπόλοιποι ανήκουν σε κατηγορίες εξαίρεσης, κυρίως αγρότες (121.994 άτομα), που συνεχίζουν αγροτική δραστηριότητα χωρίς υποχρέωση καταβολής εισφορών. Συνεπώς, περίπου 135.000 εργαζόμενοι συνταξιούχοι δικαιούνται προσαύξηση σύνταξης, η οποία αποδίδεται όταν διακόψουν την απασχόλησή τους.

Η προσαύξηση αυτή, που προκύπτει από τις ασφαλιστικές εισφορές, αντιστοιχεί σε 0,77% επί των αποδοχών για κάθε έτος εργασίας. Για τους αυτοαπασχολούμενους, το ποσό υπολογίζεται με βάση το ύψος της επιλεγμένης ασφαλιστικής κατηγορίας. Στην πράξη, τα οφέλη μπορεί να κυμανθούν από 12 ευρώ τον μήνα για δύο έτη εργασίας με μισθό 800 ευρώ, έως και 135 ευρώ για έξι χρόνια απασχόλησης με ανώτατη εισφορά.

Το υπουργείο Εργασίας εξετάζει πλέον τρόπους επιτάχυνσης της διαδικασίας απονομής της προσαύξησης. Υπάρχουν μάλιστα προτάσεις προς τις αρμόδιες υπηρεσίες, όπως για παράδειγμα η δυνατότητα ο συνταξιούχος να επιλέγει αν θα λάβει το συνολικό ποσό μετά από το οριστικό πέρας της εργασίας ή τμηματικά, έως τρεις φορές ανά πενταετία, ανάλογα με το πότε διακόπτει την απασχόλησή του. Στόχος είναι η μεγαλύτερη ευελιξία και η αποφυγή των καθυστερήσεων στις πληρωμές.

Η επιτυχία του μέτρου έχει και δημοσιονομική διάσταση. Η αύξηση των δηλωμένων εργαζομένων συνταξιούχων σημαίνει περισσότερα έσοδα για τα Ταμεία μέσω του πόρου απασχόλησης και των εισφορών, αλλά και περιορισμό της αδήλωτης εργασίας. Η αποδοχή του νέου καθεστώτος, ωστόσο, επαναφέρει στο προσκήνιο μια ευρύτερη συζήτηση για τη διασύνδεση ενεργού γήρανσης και βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος.

Παράλληλα, το υπουργείο Εργασίας, μόλις πρόσφατα, με το εργασιακό νόμο, προχώρησε σε ρύθμιση για το «πάγωμα» της εισφοράς αλληλεγγύης συνταξιούχων (ΕΑΣ), ώστε όσοι λαμβάνουν προσαύξηση λόγω απασχόλησης να μην αλλάζουν κλίμακα κράτησης. Έτσι, ένας συνταξιούχος που πριν την προσαύξηση υπαγόταν σε κράτηση 3% και μετά θα περνούσε στο 6%, θα συνεχίσει να καταβάλλει την αρχική εισφορά. Το μέτρο αναμένεται να ωφελήσει χιλιάδες συνταξιούχους, ιδιαίτερα μεσαίων και υψηλών εισοδημάτων, με ετήσιο όφελος που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να φτάσει τα 50 ευρώ τον μήνα.

Ωστόσο, το θεσμικό πλαίσιο, σύμφωνα με τους ειδικούς χρειάζεται περαιτέρω βελτιώσεις. Για παράδειγμα, έχει επισημανθεί η ανάγκη οροφής στην καταβολή του ειδικού πόρου σε μηνιαία βάση αντί ετήσιας, η επανεξέταση της υποχρέωσης καταβολής πόρου σε περιπτώσεις παράλληλης ασφάλισης, και η εξομάλυνση των διαφορών, όσον αφορά την μεταχείριση όσων εργάζονταν ήδη πριν από τον νόμο Κατρούγκαλου, που δεν έχουν ενιαίο τρόπο υπολογισμού προσαύξησης.