Εκλεισε η ιστορική συμφωνία ΕΕ-Βρετανίας για το εμπόριο

Η Βρετανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν σε εμπορική συμφωνία η οποία θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου. 

Η συμφωνία εγγυάται εμπόριο χωρίς δασμούς στα περισσότερα αγαθά και δημιουργεί μια πλατφόρμα για μελλοντική συνεργασία σε ζητήματα όπως η καταπολέμηση του εγκλήματος, η ενέργεια και η ανταλλαγή πληροφοριών. 

«Ολοκληρώθηκε η συμφωνία. Η συμφωνία εκπληρώνει όλα όσα υποσχεθήκαμε στους Βρετανούς κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος του 2016 και στις περσινές βουλευτικές εκλογές» ανέφερε πηγή της Ντάουνινγκ Στριτ στο Politico. 

Οι διαπραγματευτές των δύο πλευρών βρίσκονταν υπό ασφυκτική πίεση καθώς υπήρχαν φόβοι πως δεν υπήρχε αρκετός χρόνος για να κυρωθεί η όποια συμφωνία σε νόμο πριν τη λήξη της μεταβατικής περιόδου στις 31 Δεκεμβρίου.

«Η συμφωνία αυτή επιτρέπει να αρχίσει μια νέα σχέση ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μια σχέση που πάντοτε θέλαμε. Μια ευημερούσα εμπορική και οικονομική σχέση ανάμεσα σε ένα κυρίαρχο Ηνωμένο Βασίλειο και τους Ευρωπαίους εταίρους και φίλους μας» δήλωσε εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης.

«Για τον βρετανικό λαό η συμφωνία επιτυγχάνει τους στόχους του δημοψηφίσματος του 2016 και των εκλογών του 2019 και θα έχει σημαντικά οφέλη τόσο για το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και για την Ε.Ε.» πρόσθεσε.

Η εμπορική συμφωνία πρέπει να εγκριθεί από κάθε ένα από τα 27 κράτη μέλη της Ε.Ε., το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το βρετανικό κοινοβούλιο. Δεδομένου του ελάχιστου χρόνου που απομένει, η Ε.Ε. αναμένεται να αφήσει τη συμφωνία να τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου και να εγκριθεί αργότερα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 

Όπως μεταδίδουν οι Financial Times, η συμφωνία σημαίνει ότι οι δύο πλευρές κατέληξαν σε φιλικό διαζύγιο, το οποίο θα αποτρέψει μια πιθανή χαοτική κατάσταση στα σύνορα μετά την 1η Ιανουαρίου. Είναι η μεγαλύτερη συμφωνία που πρόκειται να συνάψει ποτέ η Βρετανία. Μόνο το 2019 η χώρα πούλησε αγαθά και υπηρεσίες αξίας £294 δισ. στην Ε.Ε., το 43% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Πάνω από το 50% των βρετανικών εισαγωγών προήλθε από το μπλοκ των 27 χωρών.

Η συμφωνία επιτεύχθηκε μετά από ολονύχτιες διαπραγματεύσεις για τα δικαιώματα αλιείας στα βρετανικά ύδατα. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον και η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχαν «πολύ ειλικρινείς» συνομιλίες την Τετάρτη.

Η στερλίνα ενισχύεται 0,7% έναντι του δολαρίου στα $1,362, κοντά σε υψηλό 2,5 ετών. 

Κομισιόν: Δίκαιη και ισορροπημενη συμφωνία

«Αξίζει να παλέψουμε για αυτήν τη συμφωνία. Έχουμε τώρα μια δίκαιη και ισορροπημένη συμφωνία με το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα προστατεύσει τα συμφέροντά μας στην ΕΕ, θα διασφαλίσει θεμιτό ανταγωνισμό και θα παρέχει προβλεψιμότητα για τις αλιευτικές μας κοινότητες. Η Ευρώπη προχωρά τώρα» σημείωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Η ανακοίνωση ότι οι διαπραγματευτές έχουν καταλήξει σε συμφωνία είναι ένα σημαντικό βήμα προόδου για τη δημιουργία στενής σχέσης μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου σημείωσε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ και συμπλήρωσε:

«Ευχαριστούμε την πρόεδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και τον επικεφαλής διαπραγματευτή Μισέλ Μπαρνιέ για τις ακούραστες προσπάθειές τους».

«Για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας, η καλύτερη συμφωνία με τον γείτονα, φίλο και σύμμαχό μας είναι το καλύτερο αποτέλεσμα. Τα τελευταία χρόνια, η ΕΕ επέδειξε ενότητα και αποφασιστικότητα στις διαπραγματεύσεις της με το Ηνωμένο Βασίλειο. Θα συνεχίσουμε να διατηρούμε την ίδια ενότητα» τόνισε ο Σαρλ Μισέλ.

Επισήμανε ότι «αυτές ήταν πολύ δύσκολες διαπραγματεύσεις, αλλά η διαδικασία δεν έχει τελειώσει. Τώρα είναι η ώρα για το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναλύσουν τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σε επίπεδο διαπραγματευτών, προτού δώσουν το πράσινο φως».

Πανηγυρισμοί από τον Μπόρις Τζόνσον

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον πανηγύρισε με τα χέρια ψηλά και σηκωμένους τους αντίχειρες τη «νίκη» που επετεύχθη σήμερα, αναρτώντας μια φωτογραφία του στο Twitter, με τη λεζάντα «Η συμφωνία ολοκληρώθηκε».

The deal is done. pic.twitter.com/zzhvxOSeWz

— Boris Johnson (@BorisJohnson) December 24, 2020

Η υπουργός Διεθνούς Εμπορίου Λιζ Τρας χαιρέτισε την εξέλιξη αυτή, με ανάρτησή της στο Twitter. «Θα έχουμε μια ισχυρή εμπορική σχέση με την ΕΕ και θα εμβαθύνουμε τις συναλλαγές με τους εταίρους μας σε όλον τον κόσμο χάρη στην ανεξάρτητη εμπορική πολιτική μας», ανέφερε.

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε σήμερα τις γενικές γραμμές της οικονομικής και εμπορικής εταιρικής σχέσης της με τη Βρετανία, με βάση τη συμφωνία που επιτεύχθηκε σήμερα και η οποία ορίζει το πλαίσιο των μελλοντικών σχέσεων των δύο πλευρών από την 1η Ιανουαρίου 2021.

Αγαθά

Η συμφωνία διασφαλίζει τις εμπορικές συναλλαγές χωρίς τελωνειακούς δασμούς, ούτε ποσοστώσεις, «για όλα τα αγαθά που συμμορφώνονται με τους κανόνες καταγωγής», κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά σε εμπορική συμφωνία.

Οι επιχειρήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου διατηρούν έτσι την πρόσβασή τους σε μια τεράστια ενιαία αγορά 450 εκατομμυρίων καταναλωτών και οι αντίστοιχες ευρωπαϊκές σε μια αγορά 66 εκατομμυρίων Βρετανών καταναλωτών.

Με τη διευθέτηση αυτή αποφεύγεται η διάσπαση στις αλυσίδες παραγωγής, που θα προκαλούσε πολλά προβλήματα σε ορισμένους τομείς, όπως στην αυτοκινητοβιομηχανία.

Ανταγωνισμός

Η Βρετανία και η ΕΕ δεσμεύονται να τηρήσουν τους ίσους όρους ανταγωνισμού «διατηρώντας τα υψηλά επίπεδα προστασίας σε τομείς όπως είναι η προστασία του περιβάλλοντος, η μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής και η τιμολόγηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, τα κοινωνικά και εργασιακά δικαιώματα, η φορολογική διαφάνεια και οι κρατικές επιδοτήσεις».

Στην περίπτωση που η μία από τις δύο πλευρές δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις της, δίνεται η δυνατότητα λήψης «διορθωτικών μέτρων», όπως είναι η επιβολή τελωνειακών δασμών.

Επίλυση διαφορών

Εάν κάποια πλευρά δεν τηρήσει τη συμφωνία, θα αναλάβει να εξετάσει το πρόβλημα ένας μηχανισμός επίλυσης διαφορών, όπως γίνεται στις περισσότερες εμπορικές συμφωνίες.

Λόγω της κατηγορηματικής άρνησης του Λονδίνου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα έχει δικαίωμα παρέμβασης σε αυτή τη διαδικασία. Ένα «Κοινό Συμβούλιο» θα παρακολουθεί αν εφαρμόζεται και ερμηνεύεται ορθά η συνθήκη.

Αλιεία

Η συμφωνία προβλέπει ότι οι Ευρωπαίοι αλιείς θα έχουν πρόσβαση στα βρετανικά ύδατα για μια μεταβατική περίοδο 5,5 ετών, μέχρι τον Ιούνιο του 2026.

Μεταφορές

Η συμφωνία εξασφαλίζει την αεροπορική, οδική και σιδηροδρομική σύνδεση των βρετανικών νησιών με την ηπειρωτική Ευρώπη, αλλά η Βρετανία θα απολέσει ορισμένα από τα πλεονεκτήματά που απολάμβανε όταν ήταν μέλος της ενιαίας αγοράς.

Ο στόχος είναι να μην υπονομευθούν τα δικαιώματα των επιβατών, των εργαζομένων αλλά και η ασφάλεια των μεταφορών.

Προγράμματα

Το Ηνωμένο Βασίλειο θα συνεχίσει να συμμετέχει σε ορισμένα προγράμματα της ΕΕ για την περίοδο 2021-27, όπως το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Horizon Europe, υπό την προϋπόθεση ότι θα συμβάλλει στον προϋπολογισμό τους.

Δικαστική συνεργασία

Η συμφωνία καθορίζει «ένα νέο πλαίσιο» στην αστυνομική και δικαστική συνεργασία των δύο πλευρών, ιδίως για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού εγκλήματος.

Η συνεργασία αυτή θα μπορεί να διακοπεί αν το Ηνωμένο Βασίλειο αναστείλει τη συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Εξωτερική πολιτική

Η συνεργασία σε ό,τι αφορά την εξωτερική πολιτική, την ασφάλεια και την άμυνα, δεν καλύπτεται από τη συμφωνία, γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο δεν ήθελε να διαπραγματευτεί αυτά τα ζητήματα.