Τα πλοία «ζόμπι» που μεταφέρουν το πετρέλαιο του Μαδούρο

Ένα δεξαμενόπλοιο 27 ετών, το οποίο υποτίθεται ότι είχε αποσυρθεί το 2021, αναμένεται να φτάσει στη Βενεζουέλα αργά αυτή την εβδομάδα, σύμφωνα με δεδομένα παρακολούθησης πλοίων, στο πιο πρόσφατο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η χώρα της Νότιας Αμερικής κρατά ζωντανή τη δοκιμαζόμενη πετρελαϊκή της βιομηχανία.

Το δεξαμενόπλοιο που αυτοπροσδιορίζεται ως Freesia I πιθανότατα είναι ένα «πλοίο ζόμπι», δηλαδή στην πραγματικότητα πρόκειται για άλλο δεξαμενόπλοιο που υιοθετεί την ταυτότητα ενός αποσυναρμολογημένου πλοίου. Αυτή η τακτική χρησιμοποιείται περιστασιακά από πλοία για να συγκαλύψουν την πορεία και τα φορτία τους.

Η πετρελαϊκή βιομηχανία της Βενεζουέλας, κάποτε παγκόσμια δύναμη, έχει καταστραφεί από χρόνια κυρώσεων και υποεπενδύσεων. Ωστόσο, συνεχίζει να εξάγει, κυρίως προς την Κίνα, χάρη σε μερικά από τα παλαιότερα και πιο σκοτεινά δεξαμενόπλοια στον παγκόσμιο στόλο — μια ναυτική «ζωτική γραμμή» για την οικονομία και την κυβέρνηση του Προέδρου Νικολάς Μαδούρο.

Σήμερα, το Καράκας εξάγει σχεδόν 900.000 βαρέλια ημερησίως, σύμφωνα με την εταιρεία αναλύσεων Kpler. Πρόκειται για ένα μικρό ποσοστό από ό,τι πωλούσε παλαιότερα, αλλά αρκετό για να προκαλέσει τη διοίκηση Τραμπ να επιβάλει μερικές από τις πιο αυστηρές κυρώσεις μέχρι σήμερα.

«Η Βενεζουέλα έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματική στο να συγκαλύπτει τόσο την προέλευση, όσο και την ιδιοκτησία του αργού και, επομένως, στο να αποφεύγει χρηματοοικονομικούς και εμπορικούς ελέγχους», δήλωσε στο Bloomberg ο Δημήτρης Αμπατζίδης, ανώτερος αναλυτής κινδύνου και συμμόρφωσης στη Kpler. «Γι’ αυτό η Ουάσιγκτον έχει μεταβεί ολοένα και περισσότερο από καθαρά χρηματοοικονομικά μέτρα σε φυσική αποτροπή».

Οι δυνάμεις των ΗΠΑ έχουν πλήξει πλοία που φέρονται να εμπλέκονται σε λαθρεμπόριο ναρκωτικών στην Καραϊβική και, από τις αρχές Δεκεμβρίου, έχουν καταδιώξει ή επιβιβαστεί σε τρία δεξαμενόπλοια σε νερά κοντά στη Βενεζουέλα, συμπεριλαμβανομένου ενός πλοίου στο οποίο δεν έχουν επιβληθεί κυρώσεις -μια σημαντική κλιμάκωση. Η Ουάσιγκτον δηλώνει ότι η επιχείρηση έχει στόχο να αποθαρρύνει παράνομες δραστηριότητες και να στείλει μήνυμα ότι οι ΗΠΑ θέλουν τον Μαδούρο εκτός εξουσίας. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει επίσης δηλώσει ότι οι ΗΠΑ θα κρατήσουν το αργό που κατάσχεται.

«Παρότι οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει κυρώσεις σε πολυάριθμα πλοία και οργανισμούς, δεν έχουν σταματήσει τη ροή. Η φυσική επιβίβαση είναι το επόμενο βήμα», δήλωσε ο Mark Douglas, αναλυτής ναυτιλιακού τομέα στη Starboard Maritime Intelligence. «Στέλνει μήνυμα ότι η παραποίηση θέσεων και εγγράφων δεν αποτελεί πλέον ασπίδα. Τώρα είναι αυτό που σε καθιστά στόχο».

Από έναν σκοτεινό στόλο περίπου 1.500 πλοίων (συχνά παλαιών, συνήθως χωρίς ασφάλιση και ανήκοντα σε εταιρείες-κέλυφος) η Βενεζουέλα βασίζεται σε περίπου 400 πλοία, σύμφωνα με το TankerTrackers.com.

Τα δεξαμενόπλοια αυτά υιοθετούν τις περισσότερες από τις συνηθισμένες πρακτικές του «σκοτεινού στόλου» για να συγκαλύψουν τις κινήσεις και την ιδιοκτησία τους, συμπεριλαμβανομένου του spoofing, δηλαδή της χρήσης ψευδών τοποθεσιών. Όπως και με το Freesia I, περιστασιακά υιοθετούν την ταυτότητα άλλων πλοίων, συχνά αποσυναρμολογημένων.

Το πλοίο που αυτοπροσδιορίζεται ως Freesia I βρισκόταν στον τερματικό σταθμό εξαγωγής πετρελαίου José στη Βενεζουέλα στις αρχές Μαΐου. Ξεκίνησε το πιο πρόσφατο ταξίδι του στη Νοτιοανατολική Ασία τον Νοέμβριο. Αργότερα απενεργοποίησε εντελώς τον πομπό του, στα ανοιχτά της Γαλλικής Γουιάνας.

Το spoofing είναι επίσης συνηθισμένο. Το Skipper, το πρώτο δεξαμενόπλοιο της Βενεζουέλας που στοχοποιήθηκε από τις δυνάμεις των ΗΠΑ, χρησιμοποιούσε αυτή την τακτική όταν κατασχέθηκε στις αρχές του μήνα. Το είκοσι ετών δεξαμενόπλοιο έδειχνε μέσω συστημάτων παρακολούθησης, από τα τέλη Οκτωβρίου, ότι βρισκόταν αδρανές στα ανοιχτά της Γουιάνας. Αντ’ αυτού, δορυφορικές εικόνες που ελήφθησαν στις 14 Νοεμβρίου και ελέγχθηκαν από το Bloomberg News έδειξαν το Skipper, με κόκκινες άκρες δεξιά και αριστερά στο κατάστρωμά του, να δένει στο λιμάνι José.

Αυτό υποδηλώνει ότι το πλοίο παραποιούσε τα σήματά του, και μόνο την ημέρα κατάσχεσής του από τις ΗΠΑ αποκάλυψε την πραγματική του θέση. Κατά την κατάσχεση, το Skipper δήλωσε ότι έπλεε υπό τη σημαία της Γουιάνας, κάτι που αμφισβητήθηκε στη συνέχεια από τη χώρα της Νότιας Αμερικής.

Όλα τα πλοία πρέπει να είναι εγγεγραμμένα στο μητρώο σημαίας μιας χώρας, η οποία επιβάλλει πρότυπα ασφάλειας και ευημερίας του πληρώματος. Πολλά πλοία του σκοτεινού στόλου καταφεύγουν σε σημαίες ευκαιρίας ή ψευδείς εγγραφές για να αποφύγουν επιθεώρηση.